Son bir saattir yazılı basın, TV ve toplumsal medyada dolar/TL’nin niye apansız yükselişe geçtiği konusunda akılcı bir karşılık arıyorum. Ellerim boş döndüm. Dolar’ın yükselişini anlatan, yakınan, temel ekonomik münasebetlere atıfta bulunan bir çok makale ve yorum var, lakin bunlar şu temel soruya açıklık getirmiyor: Saray, uzun müddettir dolar/TL’nin 6.96’da fixlenmesi için TCMB’ye direktif vermişti. Bu direktif kamu bankalarının döviz pazarında dolar satışları yoluyla icra ediliyordu. O vakit “Dolar niçin yükseliyor?” sorusu gereksiz. Asıl soru “NİYE artık yükseliyor”.
Bu yazı bir yorum niteliğinde, zira gerçek nedenler lakin yarın ortaya çıkacak. Yalnızca aklıma gelen nedenlerini paylaşıyorum:
En iyimser senaryo: Saray Hükümeti artık dolar/TL’yi fixlemenin TCMB ve kamu bankaları döviz rezervleri üstünde kalıcı bir hasar yarattığını anladı ve bu siyasetten vaz geçti. Döviz kuru yine hür salınmaya bırakılacak ve arz-talep istikrarının oluştuğu noktada istikrar bulacak. Okuduğum haber ve makalelerde bu istikrar düzeyi 7.20 ve 7.50 ortasında hesaplanıyor.
Optimist senaryo: Çok kredi artışının yalnız konut alımlarına değil, ithalata da sıçradığını gören hükümet bir sefere mahsus olmak kaydıyla, TL’de denetimli bir devaluasyona karar vermiştir. TL’nin paha kaybı yoluyla ithalat talebi baskılanacaktır. Saray’ın planında dolar/TL istikrar kurunun yeni düzeyi nedir bilemem. Ancak, TCMB ve kamu bankaları doların bu düzeye yükselişine seyirci kalırken, “overshooting” dediğimiz olgu gerçekleşti, yani doların yükseldiğini görenler peşine takıldı. Bir-iki gün içinde, TCMB ve kamu bankaları tekrar dövize müdahaleye başlayarak kuru Saray Hükümeti’nin dilek ettiği düzeye çekecektir.
Nötral senaryo: Dövizde oynaklığın birdenbire yükselmesi, yerleşiklerin “kar edelim” gayesiyle ansızın döviz alımına geçmelerine neden olmuş, TCMB ve kamu bankaları bu derin dalgaya müdahale yoluyla pürüz olamayacaklarını gördükleri için kenara çekilmeyi tercih etmişlerdir. Birinci döviz alım dalgası geçince, bu dövizler bankalara mevduat olarak yatacak, onlar da swap takasları yoluyla muhtaçlık fazlası (kredi olarak plase edilmeyen) dövizlerini TCMB’ye dönem edecekler. TCMB ve kamu bankalarının döviz cephanesi artacak, dolar/TL yine 7.00 yahut altına çekilmeye çalışılacaktır.
Makûs senaryo: Döviz talebi Türkiye’de durumu olan son finansal yatırımcıların satışı ve ticari bankalarda mevduat tutan “yurt-dışı” yerleşiklerden gelmiştir. Evvel, bu talebe döviz satarak müdahale eden TCMB ve kamu bankalarının cephanesi bitmiştir.
Bu senaryo gerçekse, çok kısa vakitte Saray iki seçenekten birine karar kılacaktır.
- Çok kallavi bir faiz artırımı, mesela 600 baz puan…
- Katı sermaye denetimleri, yani ticari süreçler haricinde yurtdışına döviz transferi ve bankalardan döviz çekilişi yasaklanacak, ya da kısıtlanacaktır.
Daha fazlasını yazmak spekülasyona girer. Bekleyip göreceğiz.
FÖŞ
Dr. Baki Demirel: Dolar neden denetim edilemiyor?
FÖŞ anlattı: Hormonlu Büyüme Dövizde Gaz Yaptı!
TAHLIL: TL’ye bişeyler oluyor
Döviz piyasası hakkında bilmeniz gerekenler
Para Tahlil
