Türkiye olarak çok berbat geçen bir günü geride bırakıyoruz. Öğlenden sonra İzmir’den gelen acı sarsıntı haberiyle sarsıldık. İktisatta ise Eylül dış ticaret açığı patlarken, 3Ç2020 turizm gelirleri %71 düştü. MUSIAD SAMEKS bileşik PMI 50’nin altına düşerek iktisatta daralmanın başladığını sinyalledi. TCMB piyasaya verdiği parayı kısarak, fonlama fazini de artırdı. Lakin, bu yavaş hareketler TL’deki kanamayı durduramadı. TSİ 19:30’de dolar/TL 8.38.
Credit Suisse dün yayınladığı Gelişmekte Olan Piyasalar raporunda dolar/TL için 8.40-8.50 gaye belirledi. Yatırımcılar siyaset faizinde kalıcı yükseliş talep ediyor.
TCMB’den edinilen bilgiye nazaran banka BIST Repo-Ters Repo Pazarı’nda gecelik borç verme faiz oranı üzerinden hudutlu meblağda sağladığı fon fiyatını sıfırlayacak. Bu atılan adımlarla bankaların Geç Likidite Penceresine de muhakkak fiyatlarda yönlendirmesinin beklendiği ve bu adımın yüklü ortalama fonlama faizinin ve BIST repo faizlerinin süratli formda yükselmesini sağlayacağı belirtildi. TCMB swap faizini de yükseltti. Bankalara borç verilen paranın maliyeti %13.50’e doğru yükseliyor, lakin bu hamleler artan politik riskler ve kapanmak bilmeyen dış ticaret açığından ürken yatırımcıları tatmin etmiyor.
Bankalararası para piyasası Interbank’ta gecelik borçlanma maliyeti %14.75’e çıktı. Ancak o kadar çok olumsuz haber geliyor ki, Temmuz’dan bu yana nerdeyse iki misline çıkan fonlama faizlerinin ekonomiyi iyice yavaşlatarak dış ticaret açığını kapatacağı gerçeği fiyatlanamıyor.
Dünya basını Biden’in seçilmesi halinde en çok ziyan görecek 2 ülkeyi Türkiye ve Rusya olarak işaretledi. Eylül’de dış ticaret açığı $5 milyara yaklaşırken, Berat Albayrak’ın muştusunu verdiği “rekabetçi kurun” şimdi dış ticaret değişkenlerinde faal olmadığı görüldü.
Küresel piyasalar da Türkiye’ye yardımcı olmuyor. Bütün bölge ülkelerinin FX’leri dolara karşı paha kaybediyor. Rus rublesi %0.2 düştü. Latin Amerika borsaları açılışı öncesi rapor edilen MSCI Gelişmekte Olan Piyasalar Pay Endeksi %1.1 geriliyor. Tüm dünya piyasalarında tedirginlik, yer yer de panik var.
%12’yi aşan 3Ç2020 GSYİH büyümesi Avrupa borsalarını biraz yatıştırdıysa da, DAX ve FTSE düştü, Stoxx600 yatay kapattı. Hala Dow Jones ve S&P500 %1.13 ve %1.49 paha yitirirken, Bloomberg’e nazaran tüm piyasalarda VIX gibisi oynaklık göstergeleri yükseliyor. Financial Times’a nazaran, ABD kurumsal tahvil pazarında düşük kredi notlu firmaların menkulleri satış yiyor.
Bu kaidelerde Ankara’nın oyun planı nedir, bilmek imkansız, zira resmi görüş iktisadın çok iyiye gittiği istikametinde. Kimi uzmanlar Erdoğan hükümetinin ABD seçimlerini beklediğini, şayet Biden kazanırsa TCMB’nin yüksek dozda faiz artıracağını tez ediyor.
Kimi siyaset müellifleri ise, Saray’ın şirket bilançolarında tahribat ve enflasyonda patlamayı göze aldığını, TL’nin kıymet yitirmesine göz yumarak ithalatı baskılamayı ve çok ucuz kalan gerçek varlıklara yabancı sermaye cezbetmeyi plandığını öne sürüyor.
Bu tezlerin gerçeklerle bağdaşmadığı görüşündeyiz. Aslında Covid-19’dan ötürü ağır yara alan hizmetler dalı bu kur şokunu uzun mühlet taşıyamaz. Enflasyonda patlama ise vatandaşların dövize dönmesi, yahut bankalardan FX mevduatını çekmesi sonucunu getirebilir.
Yalnız Türkiye değil, tüm dünya Sırat Köprüsü’nden geçiyor. 3 Kasım gecesi ABD’de başkanlık seçimini kazananın katılık kazanması durumunda, global panik yatışabilir. Aksi halde, Covid resesyonu yanında mali krizler de gündeme gelebilir. Türkiye ise ivedilikle yaptırım isteyen bir Kongre ile yüzleşecek. Biden zaferinin üstüne faizleri düşük tutma israrı da eklenirse, döviz krizi kaçınılmaz olur.
Dolar ve Borsa Biden’ı bekliyor | Atilla Yeşilada
FÖŞ rahatlattı: Telaşlanmayın, Döviz Krizi Filan Yok!
Covid küresel piyasalara bulaştı
Wall Street: Ayı pazarı seçime kadar sürebilir
Para Tahlil
