Türkiye’de besin enflasyonunun önü alınamıyor. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge ünitesi KAMUAR, “Halkın enflasyonu” araştırmasında temel besin fiyatlarının, bu yılın birinci dört aylık devrinde yüzde 11.7, son bir yılda ise yüzde 29.7’lik artışına dikkat çekti. SÖZCÜ 23 Nisan’da manşete çıkardığı haberde “Pamuktan buğdaya hammadde fiyatları uçuşa geçti, artırım yağmuru geliyor” ifadesini kullandı.
Bloomberg haberine nazaran, mısır vadeli süreçler mukaveleleri Cuma günü 8 yıllık tepe yaparken, onları buğday ve soy fasulyesi takip etti. “Corn Leads Surge in Crops With Küresel Supply Concerns Mounting” başlıklı haberde Çin’den gelen sınırsız talep, güçlü küresel büyüme öngörüleri ve olumsuz iklim şartlarının mahsul üzerindeki tesirinin fiyatları zıplattığı anlatıldı.
Çin, biyo-yakıt muhtaçlığını karşılamak ve domuz vebasında itlaf edilen sürülerini rehabilite etmek için dünyanın her yerinde spot mısır satın aldığı üzere, futures vasıtasıyla, gelecek yılın mahsulüne de göz dikti. Çin’in ataklarını gözleyen emtia spekülatörleri de türev pazarlarda kontrat toplamaya başlayarak fiyat hareketlerinin dalga uzunluğunu yükseltiyorlar.
Minneapolis Emtia Trading Firması Frontier Futures brokerı Joe Nussmeier, “Halen hayvan yemine fevkalade talep var. Tüccarlar Brezilya’da dönemin ikinci mahsulü ziyan görecek mi diye bekliyor” dedi. “Brezilya’da yağmursuz geçen hergün potansiyel randımanı azaltıyor”.
ABD’de kış buğday dönemi sert soğuklardan ötürü düşük mahsül verecek. Daha da berbatı, ABD’li çiftçiler bahar mahsulü için ekimi yavaşlattılar.
Vadeli piyasalarda, emtia fiyatlarının yükselmesine karşı müdafaa (call opsiyonu) satın alanlar süratle çoğalıyor. Ocak’tan bu yana tahıllarda 336 bin yeni call opsiyon mukavelesi açıldı.
Soy yağı Cuma günü 2.5 cent/libre tımanarak 2011’den bu yana doruğunu gördü.
Emtialarda mısır-buğday, ayçiçeği-soy yağı üzere eserlerin birbirini ikame ettiğini hatırlatalım. Yani, birinin fiyatı artınca, talep ötekine kayarak, onun da fiyatını kısmen yükseltiyor. Zincirleme fiyat artışları enflasyon oluşturuyor. Türkiye sıvı yağ, mısır ve hayvansal yemde daima ithalata muhtaç bir ülke. Ek olarak Mart ayında Metereoloji Genel Müdürlüğü’ne nazaran yurdun tüm yöreleri mevsim normallerinde yağış alırken 6 ve 9 aylık ortalamalara nazaran şiddetli kuraklık sürüyor.
Şimdi bu durumun mahsüle nasıl yansıyacağı kesin değil, ama en azından tahıllar ve yağlı çekirdeklerde çok parlak bir hasat beklenmemeli.
Besin enflasyonu yanında, ithal ham husus kullanan eserlere de çok sert artırımlar gelebilir. Tekrar SÖZCÜ’ye dönelim:
Coca-Cola CEO’su James Quincey, hafta başında yaptığı açıklamada, hammadde fiyatlarındaki artışlar nedeniyle maliyetlerin arttığını, eser fiyatlarında artışa gideceklerini duyurmuştu.
Kimberly-Clark, Kuzey Amerika pazarında eserlerinde haziran sonuna kadar düşük ve yüksek tek haneli oranda artışa gideceğini açıkladı.
Türkiye’de birçok eseri satılan P&G, dün yaptığı açıklamada, bebek bakımı, bayan bakımı ve yetişkin inkontinans eserlerinde eylülde artırım planladıklarını açıkladı.
Bu artırımların Türkiye’ye ihracata yansıması ve TL’nin bedel kaybı ile katlanması bir mümkünlük.
Birleşik Kamu-İş’in “Halkın enflasyonu” araştırmasından çarpıcı sonuçlar…
Dünya Bankası: Emtia fiyatlarında yükseliş istikrar kazanacak
David Roche: ABD Enflasyonu 2022 ortasına kadar yüzde 3-4 olabilir
Para Tahlil
