Türkiye 2020 yılının üçüncü çeyreğinde beklentilerin de üzerine çıkarak yüzde 6,7’lik bir büyüme istatistiği yakaladı. İstatistik diyorum çünkü sıkıntı bir sayı olmaktan öte mana taşımıyor. Hatta iç ayrıntılarına baktığınızda büyük bir tehlikenin de habercisi üzere ortada duruyor.
Yıllarca büyüme ile kalkınma ortasındaki farkı çözememiş, ekonomiyi finansçı başından öte bir yerde algılayamamış ülkemizde, hakikaten problemleri çözmek istiyorsak bu bakış açısını da değiştirmek zorundayız.
İktisat idaresinin lisana getirdiği üzere, 2020 yılını rakamsal bazda artıda kapatma ihtimali, üçüncü çeyrek sayısıyla birlikte güçlendi. Gerçi yüzde 1’i bile yakalamayacak olan, mümkün bir büyüme bizi tatmin ediyorsa o da farklı bir tartışma konusu.
Ancak tekrar de ekside kalmak yerine, iteleyerek sıfırın üzerine çıkmak, görece olumlu bir haber olarak algılanabilir; hiçbir şeye yaramasa da… Göreceksiniz artık bunun üzerinden tekrar hamaset rüzgarları esmeye başlayacak.
Ancak asıl sorun refah yaratmayan bir büyümeyle yüzleşmenin dayanılmaz hafifliğinde yatıyor. Zira büyümenin nereden kaynaklandığına bakarsak, ihracatın çakıldığı, ithalatın coştuğu, buna karşılık gelirin düştüğü, borçlanmanın zirve noktaya ulaştığı bir manzaranın siren sesleri ortasında bu hamaseti dinleyeceğiz.
Büyümede finans dalının, üçüncü çeyrekte yüzde 41,1’lik artış performansı aslında her şeyi bize anlatıyor. Pandemi sürecinde insanlara kredi dağıtıp, muhtemel vazife ziyanlarını büyüterek, sorunu ağırlaştırarak geleceğe taşıyan yaklaşım, bu yüzdesel büyümeden memnun olacaksa, daha büyük bir sorunumuz var demektir.
Yani vatandaşın büyümediği, şirketlerin aşikâr dallar dışında iş hacmi yakalayamadığı için işsizliğin patladığı bir ortamda problemimizi görmek durumundayız. Gerçi bu kademede kıvranan bir gerçek kesim kelam konusuyken, borsanın nasıl oluyor da coşkulandığını da sorabilirsiniz.
Firma bilançolarından oluşan bir borsa yapısının bu fotoğrafı vermesi mümkün değil. Fakat Türkiye’deki borsanın sığlığını, birinci 10 pay etrafında döndüğünü, bunun yüklü bir kısmının bankalar olduğunu, bankaların da kredi coşkulamasıyla iş yapmış göründüğünü düşünürseniz sıkıntıyı anlar, bu ortada silkelenecek kerizleri de sayabilirsiniz.
Daha kötüsü bu devirde mal ve hizmet ithalatının yüzde 15,8 artarken, ihracatının yüzde 22,4 azaldığı gerçeğini de uzun uzun tartışmamız gerekiyor. Büyümenin iç yapısına baktığımızda sanayi ve tarımın, finansal hizmetlerin yakaladığı büyümenin yüzde 18-20’si mertebesinde güdük kalması, sorunu de öbür bir açıdan bize anlatıyor.
Yani özetle yurtdışından mal ve hizmet ithal etmişiz, karşılığında borçlanıp mecburî gereksinimlerimizi karşılamışız ve üçüncü çeyrekte yüzde 6,7’lik büyüme yakalamışız. Şişmişiz lakin kalkınmamışız.
Kısacası kelam elin parasıyla borçlanıp, elin mal ve hizmetini tüketerek büyüdüğümüzü zannetmişiz.
Çetin Ünsalan: Atak yanlışsız; sonuç da o denli olsun
Dr Gürbüz: Sürpriz yok: GSYH 3. çeyrekte evvelki çeyreğe nazaran yüzde 15,6 büyüdü
Islahat tartışmaları gölgesinde ekonomik Türkiye’nin ekonomik geleceği
Türkiye’nin Kış Resesyonu BUGÜN Başladı
Para Tahlil
