Enflasyon, resmi sayılara nazaran dahi can yakıcı olmaya devam ediyor. Kasım itibariyle yüzde 14’ü aşan bir oran, bundan da kritik olanı, üretici fiyatlarının engellenemez yükselişi ve yüzde 23’ü geçmesi, sorunun daha da derinleştiğini bize gösteriyor.
Son 5 aydır tüketici ile üretici ortasında süratle açılan makas ise, ya büyük bir artırım fırtınasının ve üst hakikat çekilecek enflasyonun habercisi ya da sermaye erimesi nedeniyle zahmete düşecek ve işsizliği tetikleyecek gerçek bölümün sinyalleri manasına geliyor.
Bilhassa son açıklanan datada aylık artışın üretici ile tüketici ortasında yüzde 100 düzeyinde farklı seyretmesi bence en çok dikkat edilmesi gereken başlıklardan biri. Alana çıktığınızda oluşan enflasyondan ise bahsetmiyorum bile.
Orada, bu resmi dataların çok üzerinde oranların konuşulduğunu, herkes kesesinde hissediyor. Artışın nereden kaynaklandığını, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan da yorumladı. Besin, petrol fiyatlarındaki artış ve döviz kuru…
Demek ki konsantre olunacak üç temel başlık var. Lakin bundan da değerlisi üretici ile tüketici ortasındaki açılan makasa özel bir kıymet vermenin gereği çok açık. Buradaki ihmalin, yapılacak gerçek işleri büyük ölçüde süratle geriye çekeceğini unutmamak gerekir.
Türkiye’nin döviz muhtaçlığına paralel dolar başta olmak üzere dövizde üst istikametli hareketin, dünyadaki gelişmelerin aksine devam edeceği açıkça gözüküyor. Yani dünyada dolar gevşese bile, bizim gereksinimimizin şiddeti, bunun bize yansımasını güçleştirecektir.
O nedenle enflasyon üzerinde kur baskısının artması yüksek mümkünlük gözüküyor. Umarım ihracatçı açısından, avro ile parite bu düzeyleri korur.
Petrol fiyatları biraz risk algısıyla ilgili. Zira dünyadaki üretime bağlı talebin, hacmin düşmesinden ötürü sağlıklı bir temelde olmadığını biliyoruz. Yani petrol fiyatları talebe bağlı bir arz eksikliğinden çok, risk algısının yükselmesinden ötürü üst gidiyor.
Burada bir gevşeme olsa dahi, bu varil fiyatında bizi rahatlatır lakin dolar bazında paramız bedel kaybettiği için bize çok tesiri olmaz. Tahminen dolaylı vergiler üzerinden bir operasyonu ve bu yolla maliyetleri gevşetme gereksinimini önemli manada masaya yatırmalıyız.
Besin ise durdurulamaz başlık. Türkiye’nin süratle tarımını ele alması, üreticisini ithalat ile terbiye etme yaklaşımından vazgeçmesi ve stratejik dal olarak ele alacağı tarımla ilgili kalıcı atılımlar yapması lazım.
Bugünün şartlarında tarım ve tarım eserlerinin ihracatını da ayrıyeten tartışmamız gerekir. Yani bir eseri 10 üniteye ihraç edip, sonra içte talep karşılanamayınca 15 üniteye ithal ediyorsanız, hem çiftçinizi yok eder; hem döviz gereksiniminizi artırır; hem de enflasyonu körüklersiniz.
Bu nedenle tarım konusuna ‘önce iç talebin karşılanması’ unsurundan yola çıkılarak yeni bir yaklaşım geliştirilmesi, kesinlikle tarım envanterinin yapılması, tarımın planlanması ve içteki gereksinim karşılandıktan sonra daha çok üretip satmanın yani ihraç etmenin yollarının aranması gerekir.
Kısacası kelam enflasyon cephesinde bir sürpriz yok. Ne yazık ki yükselme eğilimi, sepet faktörüyle geri çekilen resmi sayılarda bile devam ediyor. Durumu yönetim etmek yerine daha temelde birtakım şeyleri tartışmamız lazım.
Niçin derseniz karşılığı çok açık. Bu bir üslup farkı… Tahminen sorunu ortadan kaldırmıyor; sorunun tahliline yetmiyor fakat daha bir kaç ay öncesinde Bakan Albayrak’ın her açıklanan bilgi karşısında umursamaz, küçümser hallerinin yarattığı ekstra tahribatı da vermiyor.
Pekala bu neden değerli? Tartışmasız geldiğimiz yapıtın sahibi hükümet ve yanlış tercihleri. Fakat şayet bir program uygulanacaksa, insanların size vakit verebilmesi için umursamaz halin ortadan kalkması gerekiyor.
Bu açıdan Bakan Elvan’ın yaklaşımını değerli buluyorum. Elbette aslında olması gereken üslupla karşılaştığımızda memnun olmamız ise ne duruma geldiğimizin çok açık bir göstergesi. Lakin daima söylüyorum sorun artık siyaset üstü olmaya başladı. Kimin ne kusuru olduğunu tartışmadan evvel, yangını durmamız gerekiyor. Bunun da birinci anahtarı lisanın kullanılma yolu.
Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Şımarıklık’
Gerçek İktisat: Türkiye iktisadının ihracata bağlanan açmazı
Dış borçta Dünya liderliğine oynuyoruz!
Arda Tunca: Enflasyonda artış devam eder mi? MB ne yapar?
@cetinunsalantv
Para Tahlil