Bayram bitti, döviz kurunda çalkantı anında geri döndü. Niçin? Zira biz bol koronalı tatiller yaparken, Batı finans basını TCMB’nin FX rezervlerinin tükendiği ve ülkenin ödemeler istikrarı krizine yaklaştığına dair bir dizi makale yayınladı. Akabinde, dün Londra’da yaşanan swap faciası yabancı yatırımcıya bir defa daha Türk otoritelerine inanç olmayacağını, ne vakit Türkiye’de yatırım yapmak isteseler tokat yiyeceklerini kanıtladı. Son olarak da IMF bir raporunda “Yüksek dış finansman gereksinimi ve düşük döviz rezervleri Türkiye’yi kırılgan hale getiriyor” sözünü kullandı. Sonuç olarak, TSİ 17:30’da dolar/TL kuru %2.3 primle 7.03’e vurmuştu. TL’ye ne oluyor? TCMB yahut kamu bankalarında döviz mi bitti? Bu işin sonu nereye varacak?
Evvel, Financial Times’da çıkan ve tüm finans topluluğunda “malumun ilanı” sayılan makaleden bir alıntı yapalım:
FT: Ankara’nın yüksek riskli kumarı
“FT, Türkiye’nin krizdeki ekonomik yaklaşımını “yüksek riskli” olarak nitelendirirken, “hızlı iyileşme” tarafında atılan adımların kumar olduğunu tabir etti.
Makalede, “Koronavirüs pandemisinin turizmde yarattığı çöküntü, ülkenin finanslarında bir açığa neden oldu. Yabancı yatırımcı geçtiğimiz 12 ayda mahallî para ünitesi cinsinden tahvillerde ve paylarda 13 milyar dolar büyüklüğünde satış yaparak çıktı” yorumu yer aldı.
Societe Generale stratejisti Phoenix Kalen, “Eğer Koronavirüs’ün tesirlerinin göreli olarak çabuk kaybolacağını düşünüyorsanız bu uygun bir strateji. Birinci basamakta çok maliyetli olsa da bu kuvvetli periyotu atlatabilmeniz için size vakit kazandırıyor” dedi.
Milletlerarası Finans Enstitüsü başekonomisti Robin Brooks, Türkiye’nin “Cari açığı genişletmek, kuru dizginlemek için milyarlar harcamak ve iktisada ucuz kredi pompalamak üzere, daha iki yıl evvel liranın dolar karşısında %30 paha kaybettiği krizi tetikleyen atakları tekrarladığını” tabir etti. Habere nazaran liranın o dönemki sert düşüşü, Türkiye’nin aslında borçlu durumda olan kurumsal kesimi üzerinde baskıya yol açmış, enflasyonu tırmandırmış ve resesyona sebep olmuştu”.
IMF: Yüksek dış finansman gereksinimi ve düşük döviz rezervleri Türkiye’yi kırılgan hale getiriyor
IMF’nin Dış Kesim 2020 raporunda Türkiye’nin döviz konumunun 2019’da görece güçlendiği tabir edilse de belirsizliklerin epey fazla olduğunun altı çizildi.
Dünyanın en büyük 29 iktisadı ile Euro Bölgesi’ni ele alan raporun Türkiye değerlendirmesi kısmında bilhassa yüksek dış finansman gereksiniminin ve Merkez Bankası’nın azalan rezervlerinin Türkiye’yi dış şoklara karşı kırılgan kıldığı söz ediliyor.
Raporda yer alan tavsiyelerde Türkiye’deki iktisat idaresine koronavirüs salgınından etkilenen kesimlere kamu takviyesi verilmesi öneriliyor ve Merkez Bankası’nın da azalan döviz rezervini yine inşa etmesi gerektiği vurgulanıyor.
Artık ne olacak?
Londra swap pazarı bugün olağana döndü, zira Türkiye’de türev enstrümanlarda kalan son yatırımlar da ülkeyi terketti. Financial Times ve gibisi yayın organlarında çıkan kötüleyici makaleler sonucunda, Borsa ve DİBS’de kalan yabancı finansal yatırımcıların da kapıya atak ettiğini gelecek hafta TCMB bilgilerinde gözleyeceğiz.
Olağan, tek döviz çıkışı bu da değil. Temmuz’da dış ticaret açığı $3.3 milyar oldu. Bize gelen duyumlara nazaran, hükümet ithalatı azaltmak ve ötelemek için “elinden geleni” gerisine koymuyor. Belirli ki, bu gümrük vergisi dışı harikulâde önlemler yetmemiş ki, bugün 170 esere daha ek gümrük vergisi getirildi.
Dövize son talep kaynağı de yavaştan dış borçlarını kapatan banka ve finans-dışı kurumlar. Ya artık yabancı kurumlar Türkiye’ye kredi verirken nazlanıyor, ya da işdünyası ilerleyen aylarda döviz kurunun yükseleceğini sezip açık durumunu azaltıyor.
Kriz yok–şimdilik
“Kısa vadede”, Türkiye’de ödemeler istikrarı krizi yaşanmaz. TCMB’nin elinde $40 milyar nakit döviz kaldığı hesabını yaptık. Bankaların da yurtiçi ve dışında $40-50 milyar kadar döviz cinsinden nakte çevrilebilir varlığı olabilir.
Lakin, kura bu anlamsız müdahalenin sürdürülemeyeceği de bugün “zımni kamu direnci” olan 7.00 seviyesinin aşılmasından gözleniyor. Bir noktada yerleşikler de TCMB’nin rezervinin azaldığını anlayıp, bankalardan döviz mevduatlarını çekebilir.
Pekala o gün gelirse ne olacak? Lider Erdoğan’ın 4 seçeneği var:
- Berat Albayrak’ı vazifeden alarak piyasalara inanç veren bir ismi iktisadın dümenine geçirmek.
- IMF’yi çağırmak.
- Açık ve katı sermaye denetimleri koymak (konvertibiliteyi askıya almak)….
- En kolay ve bizce en makulu, Eylül-Ekim üzere kallavi bir siyaset faizi artışı. Bizce en az 650 baz puan gerekecek, lakin bu aylara yayılabilir.
Türkiye 40 katırla kırt satır ortasında karar vermeye çalışıyor artık.
FÖŞ
FÖŞ anlattı: Salgın Geri Döndü Iktisatta Kas Kaybı Başladı
Dr. Murat Kubilay: “Ekonomide geri dönülmez yola girdik”
Şok ekonomik datalar, global görünüm üzerinde kara bulutlar yaratıyor
Bloomberg: Türkiye bankalardan döviz risklerini sigorta etmelerini istedi
Para Tahlil
