Geçen hafta Wall Street’te teknoloji payları önderliğinde başlayan satış dalgası, yeni haftaya da damgasını vuruyor. Dün bütün muhakkak başlı dünya borsa endeksleri bedel yitirirken, Emek Bayramı (Labor Day) tatilinden dönen Wall Street’te DJ30, S&P500 ve NASDAQ sırasıyla %2.25, %2.78 ve %4.11 kıymet yitirdiler. Böylelikle Wall Street borsaları zirveden-dibe %10 satış olarak tanımlanan ”düzeltme” evresine geçtiler. Düzeltme ayı pazarına dönüşür mü, yoksa ralli geri gelecek mi?
Dün Türkiye’nin de dahil olduğu MSCI Gelişmekte Olan Piyasalar (GOP, Ülke = GOÜ) Pay Endeksi %0.62, Wall Street gelişmelerini de iskonto eden Latin Amerika pay endeksi ise %2.39 kıymet yitirdi. Bu sabah Asya’da TSİ 06:30’da MSCI Asya-Pasifik Pay Endeksi %1.35 bedel kaybıyla seyrediyor.
Satış dalgasının teknik ve temel nedenleri var. Teknoloji payları özelinde, değerlemeler hiç bir kar kestirim modeli ile bağdaşmayan tepelere erişmişti, artık bu köpük satılıyor. Japonya menşeli dijital bank Softbank’in NASDAQ’da teknoloji payları üzerine opsiyonlar vasıtasıyla $100 milyar bahse girdiği haberi de çalkantı yarattı.
Satışların genele yayılması ise hem teknik, hem de temel nedenlerle açıklanabilir. Öncelikle, yatırım dünyasında yeni trend endeksleri kopyalayan, pasif yönetilen fonlar. Endeks düştüğünde, bunlar tüm endekste bulunan payları satmak zorunda kalıyor. Algo-traderlar da risk yönetim modelleri icabı, hisse senetlerinde satışa otomatik olarak pozisyon azaltmak yoluyla reaksiyon veriyor.
Lakin, temel nedenleri de ihmal etmeyelim. Bunları 3 başlıkta toplayabiliriz:
- ABD başkanlık seçiminin çok gergin geçmesi ve seçim öncesi Trump’ın oy kazanmak uğruna Çin’le tüm bağları kesebileceği cinsinden çıkışları.
- Büyüme dertleri. PMI üzere aylık datalar dünya iktisadında toparlanmanın sürdüğünü müjdelese de, toplumsal hareketlilik endeksleri Ağustos sonunda önemli bir ivme kaybına işaret ediyor. Petoldeki gerilemeyi de bu nedene bağlıyoruz. Bir türlü denetim altına alınamayan Covid-19 pandemisinin kış aylarında azarak dünyayı resesyona sürükleyebileceği tezi artık ciddiye alınıyor.
- Astra-Zeneca’nın umud vadeden Covid aşısında geniş kapsamlı insan testleri kimi yan tesirler nedeniyle askıya alındı. Aşısız bir dünya, ekonomik ve politik manada çok sıkıntı bir kış manasına gelecek.
ABD seçimleri yaklaşırken, riskli varlıkların sık sık kampanyada yapılan köşeli açıklamaları yansıtan kısa soluklu panik ataklarına kapılması doğal. Ama, Fed ve AMB başta tüm rezerv para merkez bankalarının sonsuz para bastığı bir ortamda, borsalarda satışların kalıcı olduğu daha evvel gözlenmedi. Hakikaten, borsaların çıkacağına dair konum alan ETF’lere (A Tipi Fonlar) ağır giriş var.
Sonuçta, teknolojide köpük alındıktan sonra, yatırımcıların yine Fed-AMB likiditesinin efsununa kapılıp alıma geçmesi en mümkün senaryo. Kalıcı bir ayı pazarı için Trump’ın ikinci kere seçilmesi ve/ya dünyanın resesyona girdiğine dair bir dizi somut data gerekir. Bu vakalar Kasım’ın kıssası. O periyoda kadar, satışların kelepir kovalayan alıcıları piyasaya cezbetmesi daha mümkün.
FÖŞ anlattı: Trump mı, Biden mı? Dünya ve Türkiye’ye Tesirleri
Dünya Sıhhat Örgütü: ‘Yeni pandemilere hazırlanın’
IMF: Borç Pandemisi
Tim Ash: Yabancı yatırımcı TL ve MB’ye nasıl bakıyor?
Para Tahlil
