Iktisatta en kötüyü geride mi bıraktık? Bu sorunun cevabını vermek için çok erken. Fakat Hazine ve Maliye Bakanı öngörüsünü bu cümlelerle paylaşıyor. Aslında bu kaçıncı en makûs onu bilmek mümkün değil.
Zira bir cümleyi defaten kurduğunuzda ve bu vurguyla insanlara bildiri verdiğinizde inandırıcı olması lazım. Ancak şöyle bir hafızanızı yoklayın, bu vurguyu Bakan’’ın ağzından kaçıncı sefer duyuyorsunuz?
Şubat, Ocak’tan, Mart Şubat’tan diye başlayan bir süreçte ne yazık ki yaşadıklarımız Bakan Albayrak’ı doğrular cinsten değil. Elbette bunun olmasını temenni ederiz. Lakin bu iş temenniyle olmuyor.
Dünyanın en kötüyü geride bıraktığı bir ortamda gerek ihracat temelli gerçek dal, gerek finans nedeniyle dünyaya entegre edilen bir ülkenin bundan başka düşünülmesi mümkün olmuyor.
Yalnızca iki eserden birini sattığımız AB pazarının bile yüzde 14’ü aşkın gerileme yaşadığı bir ortamda, başkalarından daha berbat olmak bizi iyi değil, kaygılı yapmalı. Zira alımdan satıma, hatta bunları üretebilmeden tüketmeye kadar finansman gereksinimimize karşı, daha iyi olduğumuz noktaların ekonomik durumuna direkt bağlıyız.
Maalesef bağımlı bir iktisat yaratılmasının sakıncalarını anlatırken huzursuz olduğumuz nokta bunlardı. Bir iktisadın dünya ile entegre olması diğer, dünyaya bağımlı hale getirilmesi değişik.
Ne yazık ki iktisat idaresi son 20 yıldır bunun ortasındaki farkı anlayamadı ve gözüken o ki anlayamayacak da… Çünkü bunu göz arkası ederek yaptığınız tüm hesaplamaların şaşması, lakin tesadüflere bağlıdır.
Hala dış ticaret sayılarımız açıklandığında ithalatın içinde orta malı oranı yüzde 72,3 olarak çıkıyorsa, hamasi kelamlar söylemek yerine oturup bunu düşünmek lazım. Yerlileşmeyi yalnızca bir kaç kesimde sağlayıp, gerçek dalın dinamiklerinin tamamına yakınında dışa bağımlıysanız, üstelik bunu da oradan elde ettiğiniz finansmanla sağlıyorsanız, daha farklı bir noktada sorunları tartışıyor olmanız lazım.
Büyümeyi ertelenen tüketimler üzerine kurguladığınızda zati hiç ders almamışsınız demektir. Halbuki gerçek bakış açısı büyümeyi iç tedarik oranları yüksek, teknoloji üreten, bilişimi temel alan ve otomasyonu başarmış bir üretim modeline kurgulamanız gerekir.
Bu da yaratacağı refah ile istihdamdan alım gücüne kadar bir çok etkeni müspet tarafta değiştireceğinden, sağlıklı bir iç tüketimi de beraberinde getirecektir.
Lakin bunları göz gerisi edip, yalnızca tüketicinin yapacağı harcamaya bel bağlıyorsanız, 720 milyar TL’yi aşmış tüketici borcuyla bunun başarılması güç. Ayrıyeten başarılırsa da, borç batağının büyümesinden diğer sonuç vermez. Baz tesiriyle elde edilecek büyüme sayılarına değil, gerçek bir üretim metodu üzerine rota belirlemiyorsanız, biz daha çok ‘en kötüsünü geride bıraktık’ kelamlarıyla avunuruz.
@cetinunsalantv
Para Tahlil
