Öyle günlerde yaşıyoruz ki, veriler daha açıklandıkları gün “so kullanma süreleri” doluyor. ABD’de Cuma günü yayınlanan Temmuz tarım-dışı istihdam (TDİ) istatistiklerine göre, aylık istihdam kazancı 1.76 milyonla 1.4 milyon civarında oluşan konsensusu aştı. İlk işsizlik başvuları da öngörülerin 100 bin kadar gerisinde çıkmıştı. Tarım-dışı işsizlik oranı da oldukça hızlı bir gerilemeyle %11.1’den %10.2’ye düştü. ANCAK, bu olumlu veriler ekonominin güncel durumunu yansıtıyor mu, geleceğe ışık tutuyor mu, ciddi soru işaretleri var. Nitekim, genelde beklentiyi aşan TDİ verileriyle coşmayı adet haline getiren Wall Street borsaları saat 19:00 itibarıyla %0.25 civarında değer yitiriyor.
TDİ anketi Temmuz ortasına kadar olan dönemi kapsıyor, anketten sonra ABD’de korona salgını şiddetini artırarak bir çok tüketiciyi gönüllü olarak evine hapsetti. Çok yüksek frekanslı, ana yollarda trafik, restoran rezervasyonları, AVM ve sinema ziyaretleri gibi veriler ekonominin Temmuz sonuna doğru ivme kaybettiğinin işaretçisi. Ayrıca, tüketici güveni endekslerinde aydan-aya kayda değer gerilemeler rapor edildi.
ABD’de Covid-19 karantinaları esnasında kaybedilen istihdamın %50’nden fazlası geri dönmedi. Ülkede iflasların ne hızla arttığına bakarsak da, Temmuz’da emek talebinde başı çeken hizmet işkolları sonbaharda solacak.
Son derece yıkıcı geçeceği şimdiden gözüken Kasım başkanlık seçimlerinin de büyümenin sürdürülebilir olmasının önşartı özel sektör sabit sermaye yatırımlarını frenlemesi bekleniyor. ABD’de bir çok eyalet kendi yasası icabı bütçe açığı veremez. Federal hükümetle Demokrat valiler arasında anlaşmazlıklar yüzünden azalan federal yardımlar, bazı eyaletlerde işten çıkarmalara neden olacak.
Fakat, en acil sorun Demokratlar ve Cumhuriyetçiler’in $1 trilyon veya $3 trilyon büyüklüğündeki HEALS Kanunu adı verilen ikinci mali destek paketinde bir türlü uzlaşamaması. Bank of America ekonomistlerine göre, işsizlere haftada $10 milyar civarında ek ödeme Temmuz sonunda durdu. Trump Kongre uzlaşamazsa, başkanlık kararnamesi ile mali yardımları yeniden başlatacağını açıkladı. Fakat, sistem bir kez kapandığı için yardımların fiilen ihtiyaç sahiplerine ulaşması 4 haftayı bulabilir. Ek olarak, belli şartlar ve takvime bağlı ödemelerle, Trump’ın iyanetine kalmış ödemeler arasında fark var. Düşük gelirliler ikinci tür yardımı harcarken daha temkinli davranabilir.
Atlanta Fed’in GSYİH’i ögörmekte çok başarılı nowcast modeline göre ABD ekonomisi 3cü çeyrekte Y/Y %20.5 büyüyecek. Halbuki sadece 2ci çeyrekte %32 daralmıştı.
Görünen, ABD’nin çok düşük bir ivmeyle büyümeye devam ettiği. Fakat, HEALS Kanunu’nun boyutu ($1 trilyon mu, $3 trilyon mu?) ve Covid-19’un seyri (kışın yavaşlayacak mı, diğer solunum yolları hastalıkları ile birleşip daha öldürücü hale mi gelecek?) 4Ç’de sonucu belirleyecek.
ABD’den ilk durgunluk işareti
Şok ekonomik veriler, küresel görünüm üzerinde kara bulutlar yaratıyor
Euler Hermes global ekonomi raporu: Daralma, iflaslar ve tedarik zincirlerin akibeti
Para Analiz
