Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (MB) uzun vakit ortadan sonra faiz arttırımına gitti ve siyaset faizini 8.25’ten 10.25’e çıkardı. Merkez Bankası’nın kararı sonrası döviz kurunda düşüş gözlendi fakat Dolar ve Euro, TL karşısında yine kıymet kazanmaya başladı.
Prof.Dr. Yalçın Karatepe ve iktisatçı muharrir Mustafa Sönmez gelişmelere ait euronews Türkçe’nin sorularını yanıtladı.
Döviz kurunda gözlenen üst istikametli hareketin birkaç temel nedeni olduğuna dikkat çeken ekonomist Prof.Dr. Yalçın Karatepe şunları söyledi:
“MB bu artışı yaptı ancak onu yaptığı sırada piyasada oluşan yüklü ortalama fonlama maliyeti yüzde 11’e yakın bir düzeydeydi. Münasebetiyle MB aslında faizi arttırarak faizi arttırmamış oldu. Bu karmaşık bir söz üzere görünebilir lakin şu demek; MB değişik kanallardan borç verir, kolay bir faiz düzeneği uygulamaz. Siyaset faiz oranı, geç likidite penceresi…vb farklı alternatifleri var. MB siyaset faizini düşük tutuyordu ancak bankaları öbür kanallara yönlendiriyordu ve orada oranlar daha yüksekti. Hasebiyle 200 baz puan siyaset faizi arttırmak faizlerde bir değişikliğe gitmek manasına gelmiyor.”
Durumun faizle durdurulabilecek kademeyi geçtiğini belirten Karatepe, Türkiye’de kur baskısının çok yüksek düzeylere geldiğini kaydetti. MB’nin kendi yaptırdığı en son anketinde dahi yıl sonu faiz beklentisinin yüzde 12 civarında olduğuna dikkat çeken Karatepe, buradan hareketle faiz arttırılmış olsa bile negatif gerçek faizin sürdürüldüğü manası çıktığını tabir etti.
Döviz tasarruflarında 26 milyar dolarlık artış
Karatepe dolar talebini zayıflatacak ve arzını arttıracak ataklar yapılması gerektiğini bunun için de dolar talebinin nereden kaynaklandığının gerçek tespit edilmesi gerektiğini söyleyerek şöyle konuştu:
“Dolar talebi yüklü olarak yurt içi yerleşik bireylerin ve şirketlerin TL’ye güvenmemesi yahut faizlerin düşük düzeyde olması sebebiyle tasarrufların dövizde değerlendirilmesinden kaynaklanıyor. Bugün 220 milyar dolar bu halde Türkiye’de bulunuyor. Yalnızca bu yılın başından bu yana 26 milyar dolarlık bir artış kelam konusu. Birinci neden bu. Iktisadın geleceğinin olumlu olduğuna inanan hiçbir ortalama vatandaş yok. Telaş ve işsizlik artıyor. Vatandaşın algısını olumluya çevirecek ögelerden biri gerçek faizdir.”
Cari süreçler açığı artıyor
“İkinci neden cari süreçler açığı. Yani ihracat ithalat ortasındaki fark. Bu makas açılıyor. Buna tedbir olarak gümrük vergilerini arttırıyorlar fakat bizim ithalatımızın değerli bir kompozisyonu üretimde kullanılan girdilerden oluştuğu için o ek vergilerin çok bir tesiri olmuyor.”
Yabancılar 13 milyar doları alıp gitti
“Üçüncü döviz talebi de yabancıların ülke piyasasını terk etmesinden kaynaklanıyor. Çıkan şahıslar ve şirketler de çıkarken TL alıp çıkmıyorlar tabi, döviz alıp çıkıyorlar. 2020 başından bu yana 13 milyar dolar da bu formda çıktı gitti.”
Dolar kazanacak faaliyette bulunmamız lazım diyen Karatepe, Türkiye’nin bunu üç biçimde yapabildiğini hatırlattı: Turizm, ihracat ve yabancı yatırımcı.
Olağan şartlarda yılda 35 milyar doların turizmden geldiğine dikkat çeken Karatepe, bu yıl virüs nedeniyle bunun olamadığını, ihracat kalemlerinde düşüş yaşandığını ve yabancı yatırımcının itimat ortamı nedeniyle artık Türkiye’yi eskisi üzere tercih etmediğini anlattı. 2010-2013 yıllarının ortalamasına bakıldığında yılda 20 milyar dolarlık yabancı yatırım gelmekte olduğunu lisana getiren Karatepe, bunun önemli ölçüde kesintiye uğradığını söyledi.
Merkez Bankası’nda rezerv kaldı mı?
MB rezervleri ile ilgili hükümetin olumlu açıklamalarını sorduğumuzda ise Karatepe şunları söyledi:
“Rezerv dediğimizde MB’nin kendi parasını kast ederiz. Swap’ları borçları değil zira mühleti dolduğunda onların iade edilmesi gerekecek. MB’nin TL’nin kıymetini koruyacak kâfi dövizi olması gerekir. Olmayınca yapacak bir şey kalmıyor.”
Varlık fonu tükendi mi?
“Hükümet oynayabileceği tüm kartları birebir anda oynuyor ve artık Varlık Fonu’nda da para yok onu söyleyeyim. Varlık Fonu da borçlandı. Borçlandığı para ile de gidip İstanbul’daki finans merkezi olarak isimlendirilen yarım kalan inşaatları fonladı.”
tr.euronews.com’dan Alıntıdır…
Yazının Devamına Buradan Ulaşabilirsiniz
Para Tahlil
