Euler Hermes’in son güncellenen Global İflas Endeksi’nin öngörüleri, dünya iktisadının büyük bir arz daralmasına gideceğini bir defa daha kanıtlıyor. Bulgulara nazaran 2021 sonuna kadar yaşanacak iflaslarda dünya çapında yüzde 35 artış yaşanacağı belirtiliyor.
Dikkat çeken iki baş iktisat ise ABD ve Çin… Endekse nazaran ABD’deki artış 2019 yılına nazaran yüzde 57, Çin’de de yüzde 40 artacak. Optimist kestirim bu oranları yüzde 5-10 diliminde aşağı, karamsar senaryo da yüzde 50-60 seviyesinde üst istikametli değiştirebileceğine işaret ediyor.
Neresinden bakarsanız bakın, dünya iktisadında arz daralması olacağı çok açık. Ama bu zannedildiği üzere bir talep karşılanamama problemini gündeme getirmeyecek. Talebin de düşeceğini dikkate almak durumundayız.
Her ne kadar pandeminin bu oranların erken önümüze gelmesinde tesiri olsa da, yaşananları yanlışsız okuyamazsak büyük bir yanılgı içine düşeriz. Daha evvel de yazdığım ve lisana getirdiğim üzere, bu sorun 2 binli yılların çok nakdî genişlemeci siyasetlerinin ve kredi ile talep yaratma yanlışının sonucudur.
O süreçte ne üretilirse üretilsin, borçlandırarak talep yaratılabileceğine dair oluşturulan anlayışın zati sürdürülebilirliği yoktu. Ancak iştah artıp, bu devam edecekmiş üzere yapılan çok yatırımlar, bugün şirketlerin en büyük sorunu haline geldi.
Hesapsız kredi sistemi ortadan kalkınca çok yatırım yapanların hepsi açığa düştü. Yeniden altını çiziyorum ki, önümüzdeki periyot firmaların iflas ettiği ya da birleşmelerinin yaşandığı bir süreci karşımıza çıkaracak.
Böylesi bir tablonun ihracat hesaplamalarından üretime kadar birçok sapmayı da beraberinde getireceğini biliyoruz. Tüm bunlara iktisattaki dönüşümü de eklediğinizde hasarın çok büyük olacağını varsayım etmek güç olmuyor.
İşte tam bu kademede, özellikle Türk firmalarının hayal dünyasından kurtarılarak, gerçekçi olmayan telaffuzlarla uçuruma sürüklenmesinden vazgeçilerek verimlilik odaklı bir yaklaşıma ve güçbirliklerine, yani evliliklere gitmesini özendirmek lazım.
Dünya iktisadında de, gerçek kesim pazarlarında da hiçbir şeyin eskisi üzere olmayacağı, üretimden satışa tüm anlayışların değişeceği, yeni bölümlerin ortaya çıkıp, kârlılıkların yeni alanda kovalanacağı bir konjonktürde işi ciddiye almamız koşul. Almazsak bu tablo, işsizlikten finans sorununa, katma kıymetli ihracattan akıllı üretimi kaçırmaya kadar bir dizi sorunu ülke iktisadının önüne koyacaktır.
Bu nedenle, iktisat idaresinin içi boş enflasyon övünmelerini bir kenara bırakarak, en kısa müddette tarım, işgücü ve sanayi envanterlerini yapması, bölümleri teknolojinin avantajlarıyla bezemesi, teknolojiyi kullanan değil, üreten bir yapı içerisinde planlı iktisada geçmesi lazım.
Aksi takdirde, 2 binli yılları esasen yanlış kıymetlendiren Türkiye iktisadının, yeni süreçte de ağırlaşan faturasının artması ve süreci, telafisiz kaçırması işten bile değil.
Dünyada iflaslar 2021 sonunda 2019’a nazaran yüzde 35 artacak!
@cetinunsalantv
Para Tahlil
