Bugün Anneler, İkinci Aşılanma, Ögürlük ve Kendi Mukadderatını Tayin Hakkı Günü. Benim için. Eşimle birlikte ikinci doz BioNtech’i patlattik. Şimdiden antikorların hoşluğunu hücrelerimde hissediyorum. Tüylerim süratle bitiyor ve kirpi üzere sertleşiyor. Köpek dişlerim uzuyor. Beş mil öteden sıcak kanlı memelilerin kalp atışlarını duyuyorum. Tırnaklarım 15 santim ve onlarla koaylıkla granit duvarda adımı yazabiliyorum. Gelsin ulan Covid, o da yetmez, Ebola, Zika ve SARS’ı da alsın yanına. Bundan sonra benim adım Savaşan Antikor.
Evet, 39.5 derece ateşle, 10 bin miligram paracetemol ve bol votka-portakal suyuyla “ikinci doz blues’u” giderdiğim bu nadide günde şüphesiz biraz sanrı olacak. Geriye yaslanan koltuğumda çift battaniye altında, bir 500 mg paracetemol, bir duble tornavida tedavisini sürdürürken, Cuma günü açıklanan ABD Tarım-Dışı İstihdam (TDİ) verisini düşünüyorum.
Konsensusun 2 parsec uzağına düştü erdemsiz. Ancak bu makalede pozisyon ABD iktisadı değil. Bu derece cılız çıkan TDİ’ya en çok kim sevindi diye düşünüyorum. Birincinin, Türkiye üzere Gelişmekte Olan Ülkeler’in (GOÜ, Piyasalar = GOP) Merkez Bankaları (MB). Zira, TDİ 1.5-2 milyon civarında açıklansaydı, faiz artırımına zorlanacaklardı. İkincisi, Fed ismi verilen güvercin kümesi (kümes, küme’nin çoğulu değil). Şayet bilgi güçlü çıksaydı, piyaslarda kimse FOMC’nin 2023 yılı sonuna kadar faizleri sıfırda tutup tahvil alımlarını sürdüreceğine inanmayacaktı.
Sonuçta Dolar Endeksi Blitzkrieg çeşidinden bir operasyonla 100’e hakikat hareket edecek, tüm dünya için emsal teşkil eden 10 yıllık DİBS’in getirisi de %2’yi üst kıracaktı. Bunlar tekrar olacak, zira TDİ ABD iktisadının performansı hakkında o kadar çok şey söylüyor ki, AKP’nin kayıp $128 milyar açıklamaları üzere. Biri evvelkini yalanlıyor. Çok yüksek olasılıkla, ABD iktisadı 5ci viteste freni patlamış yokuş aşağı gidiyor. Ardında da cenaze arabası üzere bir enflasyon dalgası geliyor.
Kabul edelim, şayet hala dünyanın bir çok ülkesini tar-u-mar eden Covid-19 Büyük Buhran’a dönüşmediyse, bu mucizeyi Fed’in önalıcı ve bahadır para siyasetine borçluyuz. Mevlana üzere, “Gel, kim olursan ol, gel, nakit hazır” dedi. Doğal, BoJ, BoE, AMB ve öbür hakkı geçen tüm büyük MB’na da burdan sevgi minnetlerimi arz edip hürmetle darphanelerinden öpüyorum.
MB’ı hakkaten Harika Kahraman da ahali puşt. Fed ve AMB’nın yalnızca çok düşük enflasyonlu ve para ünitesi global rezerv (geçer akçe) kabul edilen ülkelerde başarılı olabilecek siyasetlerini tüm devletler benimsedi. Onlar benimseyince, tüm şirketler de köküne kadar tekrar dolar borçlandı.
Öyküyü biliyorsunuz, işte. Pandemiden çıkıyoruz da, bir ayağımız hala bataklıkta ve bir timsah dişleriyle yapışmış o bacağa. Hindistan’dan Afrika’ya, tüm Latin Amerika’ya kadar çok geniş bir coğrafyada epidemiden kurtulmak yıllar alacak. Sonunda homo sapiens bu felaketi de defedecek doğal ki. Lakin bir ülkede salgın uzadıkça, iktisadın potansiyeli de paralel olarak azalıyor. Yani, hastanın yatakta kaldığı müddet uzadıkça, adele gevşiyor, beyin dumura uğruyor, kalp kasları yumuşuyor. Sonuçta, o ülkeler artık eskiye göre daha az GSYH’yle daha yüksek enflasyon ya da dış açık üretiyorlar.
Siz bakmayın 2021’de GOÜ için %6, %8, %10’lu GSYH büyüme iddialarına, o büyümenin birden fazla baz tesirinin sonucu. 2025’e geldiğimizde, Geliimiş Ülkeler’in toplam üretimi hala 2019’un %4-6, GOÜ’nün ise %6-10 altında seyredecek.
İşte bu büyüme ahenksizliği Fed’in başağrısı. Para siyasetini ABD’ye nazaran ayarlasa, yani 2022 sonlarına gerçek tahvil alımını kesip, 2023’de de faiz artırmaya başlasa, bir çok GOÜ ve onların çok FX borçlu şirketleri finansal gerilime dayanamayıp sizlere ömür olacak. Hatta, ABD’de Fed ve Biden’in sonsuz cömertliği sayesinde hayatlarını ağır bakımda sürdüren fakat aslında zombi mertebesine terfi etmiş yüzbinlerce şirket de onlara katılacak.
Durun bitmedi. Bir de yapısal değişim var. Covid-19 sonrası küresel talebin sektörel dağılımı şimdiye göre çok farklı olacak. Perakende, finansal hizmetler, otomotif, sıhhat çok çarçabuk dijitalize oluyor. Daha genel olarak bir firmanın piyasa pahası yahut bilanço büyüklüğü/cirosuyla dijitalleşme suratı ortasında çok yüksek bir doğrusal ilişki mevcut. Peki, geride kalanlar ne poh yiyecek?
Daha devam edebilirim. Tedarik zincirlerinin kıtalararası göçünden yeşil iktisada dönüşe kadar artık kaçınılmazlık noktasını geçen bir çok değişim olağanüstü sermaye ağır. Zati Covid-19 esnasında borçlanma kapasitesinin şahikasına erişen GOÜ ve firmalar bu ihtilallerde yaya kalmamak için sermayeyi nasıl bulacak?
Aslında tahlil kolay olağan. Ekonomistlerin birden fazla, 2021-2022’de Covid-19’dan çıkışta yaşanan ekonomik arızalardan ötürü enflasyon şoku yaşanacağını kabul ediyor. Fakat, akabinde teknolojik evrim ve global rekabet sayesinde dünyanın yeniden enflasyonu geride bırakacağını sav ediyor. Bu teze tam ikna olmuş değilim. Lakin tartışmayacağım da. Şayet enflasyon süreksiz olacaksa, nominal faiz üzerine mukavelesi imzalanmış borçların ödenmesi güçleşir. O vakit enflasyonu kalıcı hale getirelim, Kardeşim.
Yani, Fed 2023’ten sonra da faizleri sıfırda tutup, tahvil alımına devam etsin. Tahminen bir 10 yıl zayıf dolar, düşük faiz ve yüksek enflasyonla global borcun satın alma paritesi bazında kıymetini eritelim.
Güzel de, enflasyon bir kere manşetten çıkıp beklentilere yerleşince, onu bünyeden çıkartmak Covid-19’dan daha güç. Ek olarak, esasen şimdiden fil derisinden davul üzere şişen piyasalarda spekülasyon manipülasyona ve Ponzi kumpaslarına dönüşür. Bir noktada mali kriz kaçınılmaz olur.
Covid-19 Thor’un Balyozu üzere insanlığın başında patlayınca, Fed ve başka MB’ı kahraman Beyaz Atlı Prensler üzere yardıma koştular. Fakat vazife bitmedi. Artık dünyayı yıkmadan yardımı kesmek lazım. Fed’in kahrı bu yaz ortalarında başlar. ABD’de manşet TÜFE %3’e vurunca.
FÖŞ
Websitemdeki makalelere bir göz atın
ParaAnaliz kanalındaki görüntülerimizi hiç seyrettiniz mi?
Para Tahlil
