19 yıllık AKP hükümetleri periyodunda 12 kere, son beş yılda ise dört sefer çıkartılan kamu alacaklarının, vergi ve sigorta prim borçlarının yapılandırılmasında müracaat mühleti doldu ve ortaya çıkan sonuç iktidar açısından tam manasıyla bir fiyasko oldu.
Yapılandırma kanunu kapsamına, 289 milyar lirası vergi, 165 milyar lirası prim ve kalanı öteki alacaklar (trafik cezaları, idari para cezaları vs.) olmak üzere 500 milyar liralık bir borç giriyordu. Yapılandırmadan yararlanmak için tanınan müddet geçtiğimiz yılsonu dolmasına karşılık beklenen müracaat olmayınca Cumhurbaşkanı Erdoğan’a tanınan bir aylık müddet uzatma yetkisi kullanılarak, müracaatlar 31 Ocak’a uzatıldı. Bu tarih hafta sonuna denk geldiği içinde 1 Şubat mesai saati bitimine kadar müracaatlar alınmaya devam edildi.
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan müracaatların sona ermesinin akabinde resmi twitter hesabından yaptığı paylaşımda yapılandırma için 7 milyon 679 bin kişinin başvurduğunu 110 milyar liralık vergi alacağının yapılandırıldığını açıkladı.
Elvan’ın akabinde Aile Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk da SGK prim alacaklarına ait yapılandırma müracaatlarıyla ilgili sonucu duyurdu. Buna nazaran 165 milyar liralık prim borcu için müracaatta bulunan kişi sayısı 1 milyon 77 bin olurken, yapılandırılan alacak fiyatı ise 90 milyar TL’de kaldı.
Münasebetiyle 500 milyar liralık kamu alacağının 454 milyar liralık kısmını vergi ve prim alacakları oluştururken, bu iki borçta yapılandırılan toplam fiyat 200 milyar lira oldu. Başka deyişle kamu alacaklarında umulan meblağın yalnızca 5’te 2’si, yani yüzde 20’si için müracaat geldi.
Yasa uyarınca yapılandırma taksitleri iki ayda bir ödenecek. Arka arda iki taksiti ödemeyenlerin ise yapılandırmaları otomatik olarak bozulmuş sayılacak ve gecikme faizi, ceza faizi işletilecek. Bugüne kadar tekraren benzeri kanunları çıkartan iktidar vergi ve SGK primlerinde biriken alacakları tahsil etmekte başarılı olamadı. Bilhassa esnaf, tüccar, endüstrici ve patronların yapılandırmalarda işletilen yüklü ceza ve gecikme faizlerinin silinmesini, ana para üzerinden yapılandırmaya gidilmesini gündeme getirmelerine karşılık iktidar bu ihtarları kabul etmedi.
Meğer ödenemeyen vergi, prim ve başka kamu alacaklarına işletilen faizler giderek anapara borcunun iki-üç katına ulaştığı için yapılandırma taksitleri aslında sıkıntı durumdaki işletmeler, patron ve mükellefler açısından iyice ödenemez hale geliyor. Akabinde da en fazla bir ya da iki taksit zahmetle ödendikten sonra taksitlerin ödemesi yapılamıyor ve borçlular tekrar cezalı pozisyona giriyor.
Hakikaten bugüne kadar uygulamaya konulan yapılandırma düzenlemelerinde en düşük yapılandırma fiyatı bu devirde gerçekleşmiş oldu. Korona salgını nedeniyle yüz binlerce işyeri ve işletme kapalı durumda. Faaliyette bulunamadıkları için zati gelir elde edemiyorlar. İktidar bu süreçte rutin ve şimdiki vergi-SGK prim ödemelerini 6 ay mühletle erteledi.
Lakin geçtiğimiz ekim ayı sonunda dolan erteleme mühletinin akabinde 6 aylık vergi ve SGK primlerinin ödenmesi yanında, yayılan salgın nedeniyle pek çok işyeri için yine kısıtlama, kapatma kararları, akşam ve hafta sonları sokağa çıkma yasaklarıyla yine faaliyetler durma noktasına geldi.
O yüzden, geçtiğimi yılın ağustos ayına kadar olan periyoda ait vergi-SGK borçlarını kapsayan yapılandırma düzenlemesi daha yürürlüğe girmeden, binlerce işyeri, işletme bu defa ağustos sonrası periyot için tekrar vergi-SGK borçlusu durumuna gelerek, ağır gecikme-ceza faizleriyle karşı karşıya kalmış durumdalar. Her ay da bu ödemeler ve faizler katlanarak devam ediyor.
Toplamı 200 milyarı fakat bulan yapılandırmada birinci etapta tahsil edilen meblağ ise 6 milyar TL seviyesinde kaldı. Bu da önümüzdeki ikişer aylık devirlerde taksit ödemelerinin aksayacağını büyük kısmının zati ödenemeyeceğini şimdiden ortaya koyuyor.
Zati bundan evvel 2016’dan bu yana çıkartılan son beş yıldaki üç yapılandırma maddesine bakıldığında, 243,7 milyar liralık vergi ve prim borcu yapılandırılmasına karşılık ödenen fiyat 108 milyar lirada kaldı. Taksitler ödenemedi. Artık ise vergi-prim alacakları iki misline yükselerek 500 milyara dayanmış durumda ve yapılan 200 milyarlık yapılandırma toplamı beş yıl öncesinin de altında.
İktidar yapılandırmadan gelecek gelirlerle bütçe açığını hedeflenen seviyede tutmayı, hazinenin borçlanma gereksinimini aşağı çekmeyi öngörüyordu. Lakin müracaatların sona ermesinin akabinde ortaya çıkan fiyasko tablosu bunun tutmadığını, hesapların büyük ölçüde sapmaya uğrayacağını sergiliyor.
Artık iktidarın önündeki yegâne seçenek vergi-SGK borçlularına elektronik haciz (e-haciz) uygulamak ve banka hesaplarına bloke yoluyla haciz uygulamak ya da taşınmazlarına icra-haciz takibi başlatmak. Bu türlü bir durumda ise iktisadın aslında ağırlaşan çarkları külliyen duracağı üzere, ödeme zinciri tümden kopabilir.
Muhtemelen bu yüzden Cumhurbaşkanı Erdoğan tüm bunların gündeme gelmemesi için yeni anayasa tartışmasını başlatarak, dikkatleri diğer taraflara çekmeye yöneldi. Kasım ayından bu yana ortaya atılan ekonomik-demokratik ıslahat vaatlerinde şimdi ortada somut bir adım yokken, artık sil baştan yeni anayasa tartışması açılması, muhalefeti de kendi belirlediği gündeme çekme gayeli bir atılım.
Yeni anayasa çalışmalarının Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi üzerine inşa edileceğini ve tüm partileri bu çalışmada görmek istediğini kaydeden Erdoğan’ın bu tabiri bile daha baştan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’den yana olduklarını ilan eden muhalefet partilerini dışlıyor. İttifak ortağı MHP önderi Bahçeli ise Erdoğan’a ‘tam destek’ açıkladı. Lakin tüm kümeleri ve partileri çalışmaya katılmaya, katkı vermeye çağıran Erdoğan’ın HDP’nin kapatılması davetleri yapan MHP’yi HDP ile tıpkı masaya nasıl oturtacağı meçhul.
@
Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Piyasa yapılandırmadan alarm verdi’
DEVA Partisi/Çanakcı: “Bütçe maksadını tutturamayacağını anlayan iktidar halkın cebine el uzatıyor”
Artan Özel Bağlantı Vergisi hem vatandaşı hem bölümü zorlayacak’
FÖŞ Anlattı: Türkiye’de K Biçiminde Toparlanma ve Yaratacağı Sıkıntılar
Para Tahlil
