Yeni Ay’ın bu sayısında kalkınma gündeminin hayattan, gerçeklerden, piyasalardan kopuk bir husus olmadığını örneklerle anlatmaya çalışacağım. Kalkınmaya öncelik veren iktisadi bakış, finansal maksatlarla gelişmek zorunda değildir. Haydi daha açık söyleyeyim; iklim krizine hassas olduğunuz için para kaybetmezsiniz muhteremler!
Tekrar de açıkçası, kimsenin sadece para kazanmak müsaade iklim krizine hassas olmasını istemem. En başta da söyledim ya, gerçek şeyi gerçek nedenle yapmak gerek. İklim krizi ve beraberinde getirdiği riskler, hepimizi ancak en çok da toplumun dezavantajlı kısmını tehdit ediyor. Bununla uğraş için manalı tek bir yol haritası var: düşük karbonlu kalkınma siyasetlerine geçiş. Ancak düşük karbona geçiş de kolay değil, kısa vadeli siyasetlerden uzaklaşıp kalkınma perspektifini benimsemek de. Zoru başarmak müsaade toplumsal bir mutabakat gerekli. Bu mutabakat için motivasyonunu artıracak gereçlerden bir tanesi finansal kar ise bunu çok anlaşılır bulurum. O halde haydi, iklim krizi farkındalığının desteklediği bir finansal yarardan bahsetmek mümkün mü diye bakalım.
Soruya karşılık için enteresan bulduğum bir makalenin sonuçlarını paylaşmak isterim. Belçika Merkez Bankası tarafından yayınlanan bir çalışmada, Ocak 2010-Haziran 2018 ortasında S&P 500’deki pay senetlerinin performansları incelenmiş. Muharrirler, öncelikle endeksteki şirketleri 1 milyon dolarlık kar başına düşen emisyon ölçüsüne nazaran sıralayıp en alttaki çeyreklik dilime “yeşil şirketler”, kalanına “kahverengi şirketler” diyorlar. Sonra, ABD gazetelerinde iklim krizi ile ilgili çıkan haberleri tarayarak, bu bahisteki haber akisinin ve temaslı olarak iklim krizine dair kaygıların arttığı devirleri tespit ediyorlar ve bu periyotlarda “yeşil Firmaların performansının oburlarının önüne geçtiğini görüyorlar. Burada iklim krizi, sürdürülebilirlik üzere alanlarda farkındalık arttıkça, yatırımcıların bu hususta gelecek düzenleme beklentilerinin arttığı da rahatlıkla varsayılabilir. Yani önümüzdeki devirde bu düzenlemeler nedeniyle kahverengi şirketlerin nakit akımlarının zedelenebileceğine dair beklentiler, yeşil şirketleri destekliyor olabilir.
Müsaadenizle ben değil, sayılar yanıtlasın ve birkaç örneğe bakalım: ABD’de FTSE Russell Endeksi içerisindeki Yeşil Endeks üzerinden, yeşil iktisada geçişe katılan şirketlerin oluşturduğu endeksin getirisini genel endeks getirisine kami kıyaslayabiliyoruz. Aşağıdaki tablo, gelişmekte olan ülkeler müsaade bakıldığında, parayı yeşile yatırmanın his de kötü bir fikir olmadığını gösteriyor. Ancak ortada çok büyük bir fark vardır da diyemiyoruz.
| Yıllık Getiri, %, ABD Dolari | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
| FTSE Geli§mekte Olan Ulkeler Yeşil Endeks | -18,6 | 18,1 | -2,9 | 1,5 | -15,3 | 14 | 32,8 | -12,3 | 21,2 | 16,1 |
| FTSE Gelişmekte Olan Ulkeler | -19 | 17,9 | -3,5 | 1,6 | -15,2 | 13,5 | 32,5 | -13 | 20,6 | 15,5 |
Kaynak: FTSE, TSKB Ekonomik Araştirmalar
Olumsuz örnekler de var. Saxo Bank 18 yıldır takip ettiği “yeşil dönüşüm” endeksinin, bu müddet içerisinde iki sefer kahverengi endeksin gerisinde kaldığını duyurdu, bunlardan bir tanesi bu sene Mayıs’ta gerçekleşti.
Kısacası yeşil dallar her vakit kazandırır demek elbette ki mümkün değil. Lakin aslında bunu söylemenin mümkün olduğu rastgele bir kesim de yok. Memleketler arası ticaretteki düzenlemelerin düşük karbonlu dönüşümü takviyeler istikamette gelişmesini bekliyor musunuz? Tüketici tercihlerinin sorumlu Şirketlere yönelmesini bekliyor musunuz? O halde sermayenin de düşük karbona yönelmesini beklemek makul. “Vay ben duymadım, aman ben görmedim!” olmasın sonra!
Kaynak: TSKB Ekonomik Araştırmalar
Para Tahlil
