8 Ocak’la biten haftada, toplam krediler haftalık bazda (%0.9) hayli sert bir tempoda daralırken, tüketici kredilerinin de sürat kestiği görüldü (%0.3 daralma). Bir çok kredi çeşidinde faiz artışı da kredilerde daralmanın süreceğini işaret ediyor. Türkiye için 13 haftalık hareketli ortalama kredi trendi büyümenin en sağlam öncü göstergesi. Bu endikatörün temposunun yıllıklandırılmış %4.3’e gerilemesi 1Ç-2Ç GSYH için makûs bir işaret.
Ticari krediler aslında uzun vakittir yatay seyrediyordu. Bunun iki zıt nedeni olabilir. Birincisi, TUIK’in sektörel ciro endekslerinin gösterdiği üzere, kar marjlarında genişleme, şirketlerin dış kaynak gereksinimini azaltmıştır. İkinci neden ise, kar etmekten umudunu kesen esnaf-tüccar-KOBİ artık faaliyetlerini askıya almaya başladı. Bizce ikinci neden daha makul.
Tüketici kredilerinde birinci yavaşlama işareti, kış aylarında işsizliğin arttığının bir göstergesi olabileceği üzere, gerçek gelirlerin de sokaktaki enflasyonun çok altında kalacağının bir ispatı olabilir.
Kredilerde daralmanın sürmesi en mümkün senaryo, zira kredi faizlerinde genelde yükseliş sürüyor:
BMD Menkul Kıymetler Cuma günü şu notu yayınladı:
Ticari Kredi Faizi 130 Baz Puan Artarken Taşıt Kredi Faizleri ise 493 Baz Puan Arttı…
Bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı 08 Ocak haftasında bir evvelki haftaya nazaran 74 baz puan azalışla %16,22 olurken dolar mevduat faizi 14 baz puan azalışla %1,53 ve Euro mevduat faizi 2 baz puan azalışla %0,76 oldu.
TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise birebir haftada bir evvelki haftaya nazaran 130 baz puan artışla %20,90 oldu. TL bazlı konut kredi faizleri değişmeyerek %18,61; taşıt kredi faizleri 493 baz puan artışla %20,37 ve muhtaçlık kredi faizleri 21 baz puan artışla %23,09 olarak gerçekleşti.
Dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı tıpkı haftada 265 baz puan azalışla %3,11 olurken Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 24 baz puan artışla %4,01 oldu.
Yükselen kredi faizleri ilerleyen haftalarda kredi talebinin daralması için birinci neden. İkincisi ise yukarda arzettiğimiz üzere, kış aylarında istihdam iyice gerilemiş, ve sokaktaki enflasyon TUIK’in ölçümlerini misliyle aşmış olabilir. Gerçek geliri daralan hanehalkı devayı kredili tüketimi kısmakta bulmuş olabilir.
Nedeni ne olursa olsun, kredilerde daralma sürdükçe, iktisatta büyüme beklenemez. Tahminen de bu nedenden ötürü evvel TOBB, akabinde da Cumhurbaşkanımız Erdoğan yüksek faize isyan etti. Velakin, enflasyon beklentilerinde keskin bir gerileme gözlenmeden, TCMB’nin faiz indirmesi de beklenmiyor.
FÖŞ
Bankalardan 193.5 milyar liralık kredi yapılandırması
Ercan Uysal Yazdı: ‘Merkez’in Borçla İmtihanı’ – (2. Bölüm)
Çetin Ünsalan: Bankalar çöp kutusu mu?
TAHLİL: 2021 iflaslar yılı olabilir
Para Tahlil