Türkiye’nin en temel sorunu tasarruf eksikliğidir. 2019 yılında Türkiye’de tasarrufların GSYH içindeki hissesi yüzde 26 olarak gerçekleşmiştir. Bunun da hepsi özel kesim tarafından gelmektedir. Yani kamu kesiti, toplam tasarrufa katkı yapmadığı üzere birtakım yıllarda kamudan gelen tasarruflar negatif olduğu için toplam tasarrufları azalttığı görülüyor.
Mesela, 2020 yılında kamu kısmı tarafından negatif tasarruf öngörülmektedir.
DÜŞÜK TASARRUF İKTİSAT İÇİN BİR TEHDİTTİR
Tasarruf eksikliği iktisatta kırılmalara, iktisadın çok kolaylıkla şoklara maruz kalmasına, yatırımların düşük olmasına, dış borcun artmasına ve en değerlisi de düşük ekonomik büyümenin gerçekleşmesine neden olmaktadır.
Şöyle ki;
Tasarrufu düşük olduğunda yani tasarruftan daha fazla yatırım gerçekleştiğinde ortadaki yatırım-tasarruf açığı genelde borçlanma ile karşılanıyor. Münasebetiyle, düşük tasarrufa sahip olan bizim üzere ülkeler daima borçlanırlar. Bu da ülkenin borç sarmalına girmesine ve sonuç olarak da yüksek kamu dış borcunun oluşmasına neden olmaktadır.
Tasarrufu düşük olan ülkelerin kamu disiplini bozulur. Artan kamu açıkları ve kamu borcu, faizlerin yükselmesine münasebetiyle borç-faiz sarmalının hızlanmasına ve finansal krizlerin tetiklenmesine neden olur.
Tasarrufu düşük olan ülkeler daima dış finansmana muhtaçlık duyar. Bu da finansal olarak dışa bağımlılığı artırır. Finansal açıdan dışa bağımlılık, ekonomin güvenliği için tehdit haline gelmektedir.
Tasarrufu az olan ülkeler daha az yatırım yaparlar. Düşük tasarruf; düşük yatırım, düşük ekonomik büyüme yani düşük GSYH olarak karşımıza çıkar. Bu da ülkenin potansiyel ekonomik büyümenin ve GSYH’nin altında kalmasına neden olur. Hasebiyle, bu durum iktisatta bir kısır döngünün daima hal almasına neden olmaktadır.
Bu aslında fakirliğin kısır döngüsüdür.
Bu nedenle düşük tasarruf sorununun, Türkiye iktisadında çözülmesi gereken en temel ekonomik sorun olduğu tartışma götürmez.
PEKALA, TASARRUFU ARTIRMAK İÇİN NE YAPILMALI?
Tasarrufların arttırılması için öncellikle kamu harcamalarının azaltılması gerekiyor. Toplam tasarruflar; kamu ve özel tasarruflardan oluştuğu için, kamu harcamalarının azaltılması toplam tasarruflarda kısmi artış sağlayacağı üzere, bu siyasetler halkın gözünde sembolik tesirler de yapmaktadır.
Yani kamu tasarruf yaparsa özel kesim de tasarruf yapar.
Tasarrufların artırılması için, güçlü bir tasarruf sistemi olmalı ve bu sistem herkese hitap edecek finansal araçlara sahip olmalı.
Gerçekleşen tasarrufların iktisatta kalması yani ülkeden çıkmaması için iktisatta siyasetlere itimat olması gerekiyor.
Tasarruf sıkıntısını çözmek için ülkeye memleketler arası sermaye girişinin sağlanması hasebiyle da yatırım ortamının iyileştirilmesi gerekiyor.
En değerlisi de makro ekonomik göstergelerde iyileşme başta da enflasyon-kur-faiz sarmalının kırılması gerekiyor.
YENİ BİR TASARRUF PERİYODU BAŞLAMALI
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın tasarruf konusuna çok ehemmiyet verdiği ve bu mevzuda çok hassas olduğu bilinir. Bu nedenle, yeni periyotta açıklanacak siyasetlere inanç artması, ıslahatlar için başlangıç adımı olması ve bu siyasetlerin başarılı olması için bilhassa kamunun yeni bir tasarruf moduna geçmesi elzemdir.
Tabi bu tasarruf periyodu göstermelik ve kısa periyodik olmamalı.
Türkiye, 2019 yılında yüzde 26 olan tasarruf-GSYH oranını daha yüksek düzeylere çıkartmak zorunda.
Bunun için de yeni bir tasarruf stratejisi hayata geçirilmelidir.
Para Tahlil
