Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve muteber referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) temmuzda 56,9 olarak gerçekleşti ve Şubat 2011’den beri en yüksek düzeyde kaydedildi. PMI, mart, nisan ve mayıs aylarındaki gerilemelerin akabinde güçlenen bir toparlanmaya işaret etti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI temmuz bilgilerine nazaran de imalat sanayi dallarında canlanma devam ederken birçok alt bölümün faaliyet şartlarında evvelki aya nazaran güçlü iyileşme yaşandı. Bununla birlikte, kimi kesimlerin koronavirüs salgını nedeniyle zorlanmayı sürdürmesi nedeniyle eğilimlerde bariz ayrışma gözlendi. Takip edilen 10 bölümden sekizi temmuzda üretim artışı kaydetti.
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve muteber referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Temmuz 2020 devri sonuçları açıklandı. Eşik kıymet olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların kesimde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, haziranda 53,9 bedelini alan manşet PMI temmuzda 56,9 olarak gerçekleşti ve Şubat 2011’den beri en yüksek düzeyde kaydedildi. PMI, mart, nisan ve mayıs aylarındaki gerilemelerin akabinde güçlenen bir toparlanmaya işaret etti.
Şartların olağanlaşmaya devam etmesi ve müşterilerin faaliyetlerine yine başlaması, Türk imalatçılarının yeni siparişlerinde üst üste iki ay artış gerçekleşmesini sağladı. Ayrıyeten genişlemenin ivme kazandığı da gözlendi ve anketin başladığı Haziran 2005’ten beri en süratli büyüme oranlarından biri kaydedildi. Bu devirde yeni ihracat siparişleri de toplam yeni siparişlere nazaran daha ölçülü olmakla birlikte artış gösterdi. Bir evvelki ay olduğu üzere temmuzda da üretim büyüme kaydetti. Artış, Şubat 2011’den beri en yüksek oranda gerçekleşti ve firmaların yaklaşık yüzde 31’i üretiminin arttığını bildirdi.
Birikmiş işlerin Ağustos 2017’den beri birinci defa artması, yeni siparişlerdeki güçlenmenin kapasite üzerinde baskı oluşturmaya başladığına işaret etti. Firmalar siparişlerini karşılamak için stoklarını kullandı ve bu durum, sonuncu eser stoklarında son dört ayın en besbelli düşüşüne yol açtı. Üretim ihtiyaçlarındaki artış sonucu istihdam ve satın alma faaliyetleri de hızlandı. Her iki göstergede de evvelki aya kıyasla daha yüksek oranlı genişleme kaydedildi. Covid-19 salgını, nakliyecilikte süregelen kısıtlamalar nedeniyle temmuz ayında da tedarik zincirlerini olumsuz etkilemeye devam etti. Bunun yanı sıra girdi talebindeki yükseliş de teslimat sürelerindeki artışın besbelli formda sürmesinde tesirli oldu. Girdi fiyatları güçlü biçimde artmaya devam etti; lakin bu artış evvelki aya nazaran daha düşük oranda gerçekleşti. Buna karşılık talepteki iyileşme, girdi maliyetlerindeki artışın müşterilere yansıtılmasına imkan sağladı. Böylelikle son eser fiyatları enflasyonu marttan beri en yüksek seviyede gerçekleşti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI bilgileri hakkında değerlendirmede bulunan IHS Markit Iktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
“Yılın ikinci yarısının başlangıcına ait PMI dataları, Covid-19 kaynaklı daralmanın akabinde toparlanmanın güçlendiği istikametinde iyimserlik sağladı. Faaliyet şartlarının kademeli olarak olağana dönmesiyle üretim ve yeni siparişlerde güçlü artışlar gözlendi ve hatta dalda kapasite baskılarının oluştuğu istikametinde sinyaller ortaya çıktı. Yaşanan büyüme, geçtiğimiz daralma devrindeki üretim kaybının bir kısmının geri alınmasına yardım edecektir. Lakin tam manasıyla iyileşmenin sağlanabilmesi için bu büyümenin daha uzun bir mühlet devam ettirilmesi gerekecektir.”
Bölümlerde canlanma devam etti
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI temmuz ayı bilgilerine nazaran de Türk imalat bölümündeki canlanma devam ederken birçok alt kesimin faaliyet şartlarında evvelki aya nazaran güçlü iyileşme yaşandı. Bununla birlikte, birtakım bölümlerin koronavirüs salgını nedeniyle zorlanmayı sürdürmesi nedeniyle eğilimlerde bariz ayrışma gözlendi. Takip edilen on bölümden sekizi temmuzda üretim artışı kaydetti. Böylelikle üretimde artış kaydeden kesim sayısı Covid-19 sonrası toparlanma başladığından beri en yüksek seviyeye ulaştı. En güçlü genişleme kimyasal, plastik ve kauçuk eserleri bölümünde gerçekleşirken, metalik olmayan mineral eserler, ana metaller, makine ve metal eserler, ağaç ve kağıt eserleri üzere bölümlerde de üretim besbelli bir formda artış gösterdi.
Bununla birlikte birtakım kesimler zorlanmaya devam etti. Üretimde güçlü büyüme kaydedilen bölümlerde ekseriyetle yeni siparişlerin tekrar artışa geçmesi tesirli oldu. On bölümün yedisinde yeni siparişler, birçoklarında güçlü olmak üzere, artış kaydetti. Öte yandan, COVID-19 salgını yurt dışından gelen yeni siparişleri etkilemeye devam etti ve bölümlerin yalnızca yarısının yeni ihracat siparişleri arttı. Takip edilen on dalın dokuzunda istihdam artışı kaydedildi. Bu eğilimin tek istisnası ağaç ve kağıt eserleri bölümü oldu. En güçlü istihdam artışı elektrikli ve elektronik ekipman eserleri bölümünde gerçekleşti. On kesimin altısında girdi fiyatlarındaki artış hazirana kıyasla daha düşük oranda kaydedildi.
Temmuz ayı anketi sonuçlarını kıymetlendiren IHS Markit Iktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
“Temmuz ayı PMI dataları, Türk imalat kesiminin birçok alanda gözle görülür bir toparlanma içerisinde olduğuna işaret etti. Şartların kademeli bir halde olağana dönmesi ve firmaların operasyonlarını hızlandırması, birtakım dalların üretim ve yeni siparişlerinde güçlü büyüme oranları kaydedilmesini sağladı. Üretim ihtiyaçlarındaki artış, çalışanlar için iyi bir gelişme oldu ve takip edilen on bölümden dokuzu temmuzda istihdam artırdı. Genel manada olumlu olan tabloya karşın, kesimlerin tamamı büyüme bölgesine geçemedi. Kimi dallar geride kalırken oburlarının ilerleme kaydettiğini gösteren bu eğilimler, “iki hızlı” toparlanma riskini artırması açısından tasa uyandırıyor. Tekrar de bütüne bakıldığında olumlu bir tablo kelam konusu. Birçok bölümdeki gelişme temposu, COVID-19 krizinin ekonomiyi birinci etkilediği vakitlerde korkulandan daha süratli bir toparlanmaya işaret ediyor.”
İstanbul Sanayi Odası Türkiye PMI İmalat Sanayi Raporu (Temmuz 2020)
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI Raporları
Para Tahlil