Gelişmekte olan ülkelerde bu sene enflasyonda yaşanan bariz artışınardından siyaset faizleri de artmaya başlamıştır. Gelişmekte olan ülkelerin ortalama gerçek faizi negatif bölgede yer almakta ve Türkiye’nin gerçek faizinin altında olmakla birlikte, son periyotta ortadaki fark kapanma eğilimindedir.
Gelişen ülkelerle gerçek faiz farkı kapanıyor
Geçen yılın ikinci çeyreğinde ekonomik tesirleri en güçlü hissedilen pandemi periyodunda, hem hammadde/enerji fiyatlarındaki düşüş, hem de talebin ani olarak kesilmesi, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin enflasyon oranlarında bariz bir düşüş getirmişti. Bu sene ise tam aksisi olarak, bir taraftan ekonomik aktivitenin güçlenmesi ile hammadde/enerji fiyatlarındaki artış ve talepteki güçlenme, bir taraftan da pandeminin yarattığı arz kısıtları, enflasyon eğilimlerinde bariz yükseliş getirmiştir. Bunun üzerine geçen yılın düşük enflasyon devri ile karşılaştırma yapıyor olmamız da yıllık enflasyon oranlarında ek bir yükselişe (baz etkisi) sebep olmaktadır. Bu doğrultuda, bizim derlediğimiz 18 gelişmekte olan ülke (Türkiye hariç) yıllık enflasyonunun ortalama pahası Ağustos ayı itibariyle %4.2 ile geçen sene sonuna nazaran 2.1 puan artmıştır. (Grafik 1)
Buna rağmen, ortalama siyaset faizi geçen sene 192 baz puan düşerek %2.6 düzeyine kadar geriledikten sonra bu sene 36 baz puan artışla %3.0’e çıkmıştır.
Ülkelerin yıllık TÜFE ve siyaset faizlerini kullanarak hesapladığımız gerçek faizlerin ortalama pahası Haziran ayında -%1.47’ye kadar geriledikten sonra en son olarak -%1.23’e gerilemiştir. (Grafik 2) Pandemi öncesinde ortalama gerçek faizin %2 civarında seyrettiğini dikkate alırsak, gerçek faizlerin bu kadar negatif bölgede uzun mühlet kalması sıkıntı gözükmektedir.
Lakin pandemi şartları tekrar kötüleşir ve ekonomik aktivitede tekrar yavaşlama gözlenirse, faizlerdeki olağanlaşma de gecikecektir.
Türkiye’ye geldiğimizde ise Ağustos ayı için %19.3 düzeyinde açıklanan enflasyon ile hesaplandığında gerçek faiz -%0.3 düzeyindedir ve geçen sene Ekim ayından beri birinci sefer negatif bölgeye geçmiştir. Lakin nominal faizin yüksek düzeyi ve gerçek faizin hala gelişen ülke ortalamasının üzerinde olması, kısa vadede piyasalar üzerinde baskı oluşmasının önüne geçmektedir. Fakat gelişmekte olan ülkelerin siyaset faizlerini arttırmaya devam etmeleri durumunda bu fark kapanacaktır.
Örneğin Cuma günü yapılacak Rusya merkez bankası toplantısında faizin 50 baz puan arttırılarak %7.0’ye çıkartılması, böylelikle gerçek faizin de olumlu bölgeye geçerek %0.5 olması beklenmektedir.
Gelişen ülkelerdeki gerçek faizlerin olağanlaşmaya devam etmesi durumunda, Türkiye’nin de gerçek faizi düşük düzeyde tutması zorlaşacaktır.
QNB Finansbank araştırma notu
FÖŞ yazdı: Küresel stagflasyona tek istasyon kaldı
Gelişmekte olan ekonomiler yükselen faiz oranları ve pandemi tarafından baltalanıyor
BofA, ‘Covid durumunun kötüleşmesinde’ artan stagflasyon riskleri konusunda uyardı
Para Tahlil
