• Çerez Politikası
  • Künye
  • Hakkımızda
  • İletişim
B̳o̳r̳s̳a̳
  • Anasayfa
  • Borsa
  • Döviz
  • Dünya
  • Genel
  • Güncel Haberler
  • Ekonomi
  • Canlı Borsa
No Result
View All Result
Borsa
B̳o̳r̳s̳a̳
  • Anasayfa
  • Borsa
  • Döviz
  • Dünya
  • Genel
  • Güncel Haberler
  • Ekonomi
  • Canlı Borsa
No Result
View All Result
B̳o̳r̳s̳a̳
No Result
View All Result
Türkiye ekonomisi: Kriz yok; toplumsal bunalım var | Korkut Boratav

Türkiye ekonomisi: Kriz yok; toplumsal bunalım var | Korkut Boratav

Share on FacebookShare on Twitter

Başlıktaki tabir, Türkiye iktisadının son beş yıldaki seyrini özetliyor; yakın geleceğine alaka gerçekçi öngörüleri de içeriyor.

“Kriz” ve “toplumsal bunalım” tabirlerini açıklayalım; Türkiye bağlamında inceleyelim.

Farklı “kriz” kavramları…

Bilhassa Türkiye yapısındaki (“yükselen”) ekonomiler için son kırk yılda yerleşen terminolojiyi kullanalım: Ulusal gelirde düşme, finansal sistemde çöküntüler ve yaygın dış borç temerrütleri bir ortada, değerli boyutlarda gerçekleşirse kriz olarak isimlendirilir.

Biraz açmak gerekiyor.

Ulusal gelirin (GSYH’nın), birbirini izleyen iki üç aylık devirde düşmesi gerileme (“recession”)  diye isimlendiriliyor.

Gerilemenin sonraki aylarda sürmesine, ağırlaşmasına, genellikle ekonomik kriz diyoruz.

Bankacılık sisteminde tıkanmalar, çöküntüler finansal kriz olarak isimlendirilir.

Yabancı sermaye hareketlerinde çıkışlarla bütünleşen, ağırlaşan dış finansman zahmetleri, ödemeler istikrarı ve dış borç krizleri anlamına gelir.

2017 sonrasında yaşanan, yaşanmayan krizler?

Bu manada 2017 sonu ile Ocak-Mart 2021 devirleri ortasında Türkiye iktisadının seyrine, önce gerileme ve ekonomik kriz ölçütleri açısından göz atalım.

Bu devirde, GSYH’nın “gerileme” yaşadığı tek bir devir var: Ekim-Aralık  2018 ile Ocak-Mart 2019 ortasındaki dokuz aylık süre… Bu dokuz ayda ulusal gelir %2,3 oranında küçülmüştür.

Türkiye ekonomisinin ekonomik kriz olarak bilinen yakın geçmişi ile karşılaştıralım: 2001-2002 ve 2008-2009 krizleri, iki takvim yılına yayılan on ikişer ayda gerçekleşti. Bu devirlerde Türkiye ulusal geliri (aynı sırayla) %6,5 ve %7,2 oranlarda küçüldü. 

Bu açıdan iktisadın 2018-2019’da yaşadığı durumu, hem müddet, hem de nicel boyutu bakımından bir ekonomik kriz olarak değil, sıradan bir gerileme olarak nitelendirebiliriz.

Öte yandan, 2017 sonrasında Türkiye’nin daima bir kriz ortamında yaşadığı da malumdur. Hangi cins kriz? Bu köşede de tekraren incelendi: Saray iktidarının seçim konjonktüründe izlediği ekonomik telaffuz ve sonrasına da taşınan siyasetler, yabancı sermayeyi huzursuz etti; fon çıkışları üç döviz krizine yol açtı.

Döviz krizleri, ödemeler istikrarı krizlerinin birinci etabı yahut işareti olarak yorumlanabilir. Türkiye’de o eşik aşılmadı. İktisat idaresi (Kasım 2020’de olduğu gibi) finans kapitalin talepleri doğrultusunda değiştirildi. Yahut yeni iktisat idaresi (Ağustos 2018’de ve Mart 2021 sonrasındaki gibi) fiilen “hizaya geldi”. Son dört yılın   döviz krizleri de, ödemeler istikrarı yahut dış borç krizlerine dönüşmedi.

Dışsal tesirler de katkı yaptı. Milletlerarası sermaye hareketlerinin olumlu ortamı belirleyicidir. Memleketler arası finans kapitalin Batı ittifakının değerli bir bileşeni olan Türkiye’yi ayrıyeten “gözetmesi” de tesirli oldu.

Saray iktidarı, bir manada bu olumlu dış etkenler üzerinden kumar oynadı; iktisadın “batırılmayacağı” varsayımından hareket etti.  TCMB ve devlet bankalarının izlediği ölçüsüz kredi genişlemesi sayesinde GSYH’daki gerileme ekonomik krize dönüşmedi.  Dahası, salgın şartlarında manalı bir büyüme ivmesi sürdürülebildi.

IMF tutkunlarının “kriz kehanetleri” tutmadı, fakat dış kırılganlıklar daha da ağırlaştı. Son beş yılda izlenen siyasetlerin çok daha vahim bir maliyeti göz arkası edilemez: Türkiye, ağır ve kalıcı bir toplumsal buhrana sürüklenmiş durumdadır.

Türkiye’nin toplumsal bunalımı…

Mayıs 2021’de Türkiye’de toplumsal buhranın ulaştığı nicel boyutları, DİSK-AR’ın Temmuz 2021 tarihli İstihdam ve İşsizlik Raporu’ndan aktaralım:

  • Dar tarifli işsiz sayısı 4,4 milyon; oran %13,2
  • Geniş tarifli işsiz sayısı 9,7 milyon; oran %27,2
  • 15-34 yaş kümesi genç işsizlik oranı %34,7
  • 15-24 yaş kümesi genç işsizlik oranı %42,4…

Son üç kümedeki sayılar konjonktürel değildir; gelecek nesillere taşınacak kalıcı bozuklukları yansıtmaktadır.

Bu durum 2020 korona salgını nedeniyle oluşmadı. Tam tersine Saray iktidarının salgına karşı uyguladığı teknikler belirleyici katkı yaptı.

Batı ülkeleri tümüyle, “yükselen ekonomiler”in birçok, salgından etkilenen işçi, fakir nüfusu, bütçelerden büyük boyutlu nakit transferleri ile destekledi. IMF’nin Haziran 2021 tarihli Türkiye Raporu ortaya koyuyor ki, Türkiye’de kamu istikrarları bu yolun kullanılmasına imkân vermekteydi; fakat Saray iktidarı tarafından çabucak hemen kullanılmadı: Bu tıp bütçe transferlerinin ulusal gelire oranı %1,9’la sonlu kaldı. Benzeri ülkelerin son sıralarında…

Buna karşılık, tıpkı Rapor belirlemiştir ki, 2020’de likidite ve kredi akımlarının nicel boyutu bakımından Türkiye emsal ülkelerden dikkat cazibeli biçimde farklılaşmıştır. Bütçe kaynakları halktan esirgenmiş; finansal sistemin astronomik   kaynakları TCMB ve kamu bankalarının sürüklediği bir süreç sonunda şirketlere, bankalara aktarılmıştır.

Bu uygulamaların bir sonucunu, Dünya Bankası’nın  Nisan 2021 tarihli Türkiye Raporu yayımlıyor. Rapor, alan araştırmalarından aktarıyor: Türkiye’de yoksulluk oranı 2019-2020 ortasında iki puan (%10,2 → %12,2) artmıştır. 2012’den bu yana en yüksek oran… Fakirleşme emekçi sınıfında ağırlaşmış; bayan, genç, 15-24 ortası yaş kümesinde yer alan, kayıt-dışı ve niteliksiz işçiler bilhassa etkilenmiştir1.

Buhranın bölüşüm bağlantısı…

Dikkat ediniz. Bu bulgular iktisadın misal ülkelere nazaran çarpıcı boyutta büyüdüğü bir periyoda aittir: Türkiye ulusal geliri 2020’de yüzde 1,8 oranında büyümüş; dünya iktisadının en üst sıralarında yer almıştır. 2021 Ocak-Mart periyodunda de büyüme temposu yüksek (%7) seyretmiştir.

Yazının tamamı burada.

Para Tahlil

You might also like

Yatırım Firması Bed Bath & Beyond’un Hisse Arzını Destekliyor

Yatırım Firması Bed Bath & Beyond’un Hisse Arzını Destekliyor

Türkiye gıda tüketiminde dünyanın beşincisi

Türkiye gıda tüketiminde dünyanın beşincisi

Tags: EkonomiKrizOranTürkiyeYaş
admin

admin

Related Stories

Yatırım Firması Bed Bath & Beyond’un Hisse Arzını Destekliyor

Yatırım Firması Bed Bath & Beyond’un Hisse Arzını Destekliyor

Hudson Bay Capital, mühlet'in zorluklarını ölçmekten kaçınmaya çalışmakta yaklaşık 1 milyar civarında his satmayı esasen kabul etti.

Türkiye gıda tüketiminde dünyanın beşincisi

Türkiye gıda tüketiminde dünyanın beşincisi

Dünya Bankası'nın tahmin raporuna göre, Türkiye ekonomisinde dünya beşincisi oldu. Birinci sırada Zimbabve yer aldı. Dünya Bankası, “Gıda…

SPK’dan fonlara ait karşıt repo düzenlemesi…

SPK’dan fonlara ait karşıt repo düzenlemesi…

SPK Haftalık Gazetesi'ne, heyet, Etiketinde ''Para Piyasası'' ve ''Kısa Vadeli'' tabiri yer alan fonlara ait karşıt repo düzenlemesine gitti...

Yeni Konut kampanyasına ilgi zayıfladı…

Yeni Konut kampanyasına ilgi zayıfladı…

Aylık taksit fiyatının yükselmesi ödeme aşımı ve düşük gösterilen göstergeler yetersiz kalan kredi ölçüsü, yeni konut kampanyasında talebi sınırlanıyor...

Next Post
Türkiye’nin dış borç ile imtihanı, Neden borçluyuz? & Borç sarmalına mı girdik? | Murat Kubilay

Türkiye’nin dış borç ile imtihanı, Neden borçluyuz? & Borç sarmalına mı girdik? | Murat Kubilay

B̳o̳r̳s̳a̳

Canlı borsa verilerini ve borsa hisselerine dair en son haberleri görüntüleyin. Borsayı yorumlarla beraber

  • Çerez Politikası
  • Künye
  • Hakkımızda
  • İletişim

No Result
View All Result
  • Anasayfa
  • Borsa
  • Döviz
  • Dünya
  • Genel
  • Güncel Haberler
  • Ekonomi
  • Canlı Borsa


deneme bonusu veren siteler ankara escort çankaya escort escort ankara ankara escort bostancı escort ataşehir escort gaziantep escort bayan gaziantep escort betmatik tipobet tipobet istanbul escort avrupa yakası escort çapa escort şirinevler escort avcılar escort beylikdüzü escort
Sohbet antalya haber