Hazırlayan: Lefke Üniversitesi İktisat Kısmı
Ekonomik Büyüme
Global ekonomik büyüme suratı düşük düzeylerde kalmaya devam ederken, Covid-19 salgını nedeniyle 2020 yılında global ekonomik büyümede yaşanan çöküşün akabinde 2021 yılında global ekonomik büyüme suratının %4 düzeyinde olmasının beklendiği belirtilmiştir. KKTC iktisadı 2019 yılında % 0.2 büyüme kaydederken, 2020 yılı için ise Covid-19 salgını nedeni ile yaşanan ekonomik sakinliğe bağlı olarak daralma olması beklenmektedir.
2020 yılı için açıklanan ekonomik büyüme bilgileri şimdi iddiası olsa da, 2019 Aralık ayından itibaren yaşanan Covid 19 pandemi süreci, global boyutta ekonomik daralmaya neden olmuş, ülkeler büyüme varsayımlarını aşağıya hakikat revize etmiştir. KKTC Bakanlar Konseyi kararları ile alınan önlem hedefli kısıtlamalar, ekonomik faaliyetlerin azalmasına neden olmuştur. Aşağıdaki grafik, KKTC’de ekonomik büyüme oranının yıllık değişimini vermektedir.
Enflasyon
Ülkemizde 2015=100 endeksli TÜFE ile hesaplanan ve 2021 yılının Mart ayına kadar olan vakti kapsayarak hesaplanan enflasyon oranları aşağıdaki grafikteki üzeredir. 2021 yılının Mart ayında gerçekleşen enflasyon oranı bir evvelki yılın birebir ayına kıyasla artarak, % 12.87’den % 13. 97’ye yükselmiştir. Şubat ayı enflasyon oranında, bir evvelki yılın birebir ayına nazaran düşüş gözlemlenmiştir. 2021 yılının Ocak, Şubat ve Mart aylarında ise enflasyon oranları sırası ile % 13.65, % 12.93 ve % 13.97 oranlarında gerçekleşmiştir. Bir evvelki yılın Mart ayına nazaran en yüksek fiyat artışları sırasıyla; % 34.87 Mobilya, Mesken Aletleri ve Konut Bakım Hizmetleri ana kümesinde, %21.39 Sıhhat ana kümesinde, %18.29 Ulaştırma ana kümesinde, % 16.58 Giyim ve Ayakkabı ana kümesinde, %14.80 Çeşitli Mal ve Hizmetler ana kümesinde, %12.85 Besin ve Alkolsüz İçecekler’de, % 11.91 Konut, Su, Elektrik, Gaz ve Öteki Yakıtlar ana kümesinde, % 11.14 Eğitim ana kümesinde, % 9.89 Lokanta ve Oteller’de, % 6.73 Haberleşme ana kümesinde, % 5.70 Alkollü İçecekler ve Tütün ana kümesinde ve %5.07 Cümbüş ve Kültür ana kümesinde gerçekleşmiştir.
SEKTÖREL GELİŞMELER (Yazar: DEMET BETON KALMAZ)
2020 yılı KKTC iktisadına genel olarak baktığımız vakit GSYİH içerisindeki en yüksek hisseye sahip olan dalın “Ticaret ve Turizm sektörü” olduğu görülmektedir. Dalın 2020 yılı GSYİH içerisindeki hissesi Devlet Planlama Örgütü (DPÖ) tarafından yaklaşık olarak %23.2 olarak tahminlenmiştir. 2010 yılından başlayarak günümüze kadar olan süreç içerisinde, Ticaret ve Turizm kesiminin GSYİH içerisindeki hissesinin artan bir seyir izlediği görülmektedir. Aşağıdaki tabloda 2010 ve 2020 yılları içerisinde temel bölümlerin GSYİH içindeki hisseleri verilmiştir. 2020 yılında GSYİH içerisinde en yüksek hisseye sahip kesim olan Ticaret ve Turizm kesiminin, “Toptan ve Perakende Ticaret” ile “Otelcilik ve Lokantacılık” olarak iki alt dala ayrılmış olduğu görülmektedir.
Toptan ve Perakende Ticaret alt dalının GSYİH içerisindeki hissesinin, 2020 yılında 2019 yılına nazaran dikkat cazibeli artış kaydedeceği, başka taraftan içerisinde bulunmuş olduğumuz pandemi sürecinden hayli olumsuz etkilenen Otelcilik ve Lokantacılık alt bölümünün hissesinin ise son derece besbelli bir düşüş göstereceği tahminlenmektedir.
Ticaret ve Turizm kesiminde yaratılan katma bedelin gerçek büyüme suratı 2019 yılında % 0.4 olarak tespit edilmişken, 2020 yılı için % 3.4 olarak iddia edilmiştir. 2019 yılında en süratli büyüyen bölüm İnşaat dalı iken, 2020 yılı için en süratli büyüme gerçekleştirecek dalın Sanayi bölümü olarak tahminlendiği görülmektedir. 2020 yılında iddiası olarak en süratli büyüme kaydedecek birinci üç sıradaki kesimin, “Sanayi”, “Ticaret ve Turizm” ile “Serbest Meslek ve Hizmetler” bölümleridir. Bu üç dalın büyüme oranları, aşağıda verilmiş olan grafikte görülebilmektedir.
Grafikten de görüldüğü üzere kesimlerdeki büyüme oranları 2016 yılına kadar GSYİH büyüme oranı ile paralel değildir. 2016 yılından 2020 yılına olan süreç içerisinde ise bilhassa ticaret ve turizm ile hür meslek ve hizmetler dallarındaki büyüme oranlarının GSYİH’daki büyüme oranı ile daha uyumlu hale geldiği söylenebilir.
Sanayi Bölümü
Grafikte verilmiş olan 2010 ve 2020 yılları içerisinde Sanayi kesimi üretim ölçüsü ve GSYİH ile ilgili mukayeseli datalar, yıllar içerisinde sanayi dalının GSYİH içindeki hissesinin düşüş gösterdiğini ortaya koymaktadır. 2020 yılı için Sanayi kesiminin GSYİH içindeki hissesi % 8.6 olarak tahminlenmiştir.
Turizm Kesimi
KKTC iktisadı içerisinde değer arz eden bölümlerden bir tanesi de Turizm kesimidir. Tıpkı vakitte 2010 yılından 2019 yılına kadar olan süreç içerisinde Turizm kesimi kayda bedel bir süratle büyüyüp GSYİH içerisindeki hissesini % 5.4’ten yaklaşık olarak iki katı olan % 11.7’ye yükseltmiştir. 2020 yılına gelindiği vakit ise bu oran çok önemli bir formda düşüş göstermiş ve kestirimi sayılara nazaran % 5.8’e gerilemiştir. Bunun sebebi ise 2020 yılında tüm dünyayı tesiri altına alan pandemidir. Turizm bölümü, ticari açık veren KKTC iktisadına döviz girdisi yaratması açısından kıymet arz etmektedir. Aşağıda verilmiş olan grafikte, turizm gelirlerinin dış ticaret açığını karşılama oranları görülmektedir.
Turizm gelirlerinin ticaret açığını karşılama oranı, 2010 yılından 2017 yılına kadar olan süreç içerisinde giderek artan bir seyir izlemiş, 2018 yılında düşüş kaydetmesine karşın 2019 yılına gelindiği vakit yeniden yükselişe geçmiştir. 2010 yılından 2020 yılına kadar olan sürece genel olarak bakıldığı vakit turizm gelirlerinin dış ticareti karşılama oranı % 26.9’dan varsayımı bilgilere nazaran % 107 oranına yükselmiştir.
Grafikleri orjinal raporda bulabilirsiniz. Link aşağıdadır
FÖŞ anlattı: Bu İktisat Niçin Hala Batmadı Ya?
Emtia fiyatları artışı: Dünya iktisadında “HERŞEY” ansızın yetersiz kaldı
Güldem Atabay: Bayram geçti, “tek seferlik” bayram şekeri geriden geldi
Para Tahlil
