Son haftalarda besin fiyatlarında yaşanan bariz artışlar ülke gündemine oturdu. Tüketiciler yansılarını toplumsal medyaya taşırken, Ticaret Bakanlığı da market, pazar ve toptancı hallerinde baskınlar yaparak sorunu çözmeye çalışıyor. Türkiye Besin ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) ise tahlilin yanlış yerde arandığına, öncelikle girdi maliyetlerinin düşürülmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
Son periyotta artan besin fiyatları ve bu çerçevede yürütülen uygulamalar konusunda bir basın açıklaması yapan TGDF Lideri Şemsi Kopuz, sorunun maliyetlerdeki artış olduğunu, üretici ve esnafa baskı yaparak bir tahlile ulaşmanın mümkün olmadığını vurguladı. Kopuz, temel besin eserleri bazında rafa mal koyan işletmeler üzerinde oluşturulan baskının, besin zincirinde telafisi mümkün olmayan ziyanları beraberinde getirdiğinin altını çizdi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına bakıldığında tarım ve besin bölümü girdi maliyetlerinin son aylarda önemli biçimde arttığının görüldüğünü belirten Kopuz, buna bir tahlil bulunmadan besin fiyatlarının düşmesini beklemenin sonuçsuz kalacağını söz etti. TGDF Lideri Kopuz, basın açıklamasında şunlara dikkat çekti:
“Devletin resmi bilgilerine nazaran yem fiyatları %23 oranında arttı”
“Geçtiğimiz günlerde yayınlanan TÜİK Ziraî Girdi Fiyat Endeksi Kasım 2020 dataları, besindeki fiyat artışının nedenini açık halde gözler önüne seriyor. Devletin resmi bilgilerine nazaran Kasım ayı prestijiyle 2020 yılında hayvan yemi, gübre, bina ve araç gereç bakım masrafları üzere kalemlerde toplamda %15,35’lik bir artış yaşandı.
Traktör üzere ziraî üretimde kullanılan makinelerin bakım masrafı yılın 11 ayında %36,69’luk artış gösterdi. Birebir periyotta hayvan yeminde yaşanan artış %23,37 seviyesinde, gübredeki fiyat artışı %16,66 seviyesinde oldu. Artışın Aralık ve Ocak aylarında da sürdüğü iddia ediliyor. Bu artışlar direkt çiftçimizi, esnafımızı ve üreticimizi etkiliyor.”
“Üretimin maliyeti artarken eserin fiyatı birebir kalamaz”
Kopuz açıklamasında girdi maliyetleri yanında birçok diğer maliyetin de olduğuna değindi:
“Bunlar yalnızca girdi maliyetindeki artışlar. COVID-19 nedeniyle yaşanan satış daralmasının yarattığı finansman maliyeti başta olmak üzere; lojistik, depolama, personellik, güç, ambalaj, dağıtım üzere kalemlerde yaşanan artışlarla birlikte; et, süt, ayçiçek yağı üzere temel besin eserlerinde toplam maliyet artışı %30’un bile üzerine çıktı.
Besin üretiminin maliyeti bu oranda artarken besin fiyatlarının sabit kalmasını beklemek yanlış olur. Son periyotta besin işletmelerine yapılan baskınlar bu sorunu çözemez, yalnızca kamuoyunda oluşan fahiş fiyat ve haksız kar algısını körükler, tarım ve besin dalına duyulan itimadı sarsar.”
“Gıda fiyatlarında artış bu devirde dünyanın sorunu”
Besin fiyatlarının yalnızca ülkemizde değil dünyada da artış gösterdiğini tabir eden Kopuz, FAO besin fiyatları endeksinden datalar de aktardı:
“Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) besin fiyatları endeksi, geçtiğimiz yıl Mayıs-Aralık ayları ortasında %18 oranında yükseldi. Beş temel besin fiyatının ortalamasından oluşan endeks Aralık ayında evvelki yıla oranla %6,4 seviyesinde arttı. En büyük artış %25,7 ile bitkisel yağlarda oldu. Bu durum hem dünya çapında girdiler bazında yaşanan fiyat dalgalanmalarının, hem iklim değişikliğinin, hem COVID-19 salgınının ortak bir sonucudur.”
“Baskınlar vatandaşı çiftçisine, esnafına düşman ediyor”
TGDF Lideri Şemsi Kopuz, açıklamasını daha evvel yürütülen misal uygulamaların sonuçlarına dikkat çekerek sonlandırdı:
“Maliyetlerin düşürülmesine yönelik adımlar atılmadan üreticiyi fiyat düşürmeye zorlayan uygulamaların uzun vadede fiyatları olumsuz istikamette etkilediği daha evvel de görüldü. Baskınlar sonrasında depolarda eser kalmadı, fiyatlar yükseldi. Fiyat ithalatla dengelenmeye çalışıldı, üretim düştü, fiyatlar daha da yükseldi.
Bugün bu mevzuda bir tahlil aranıyorsa, öncelikle ziraî girdi maliyetlerinin düşürülmesi istikametinde adımlar atılmalıdır. Aksi takdirde bu uygulamalar vatandaşı çiftçisine, esnafına düşman etmekten diğer bir sonuç doğurmaz. Temel besin eserlerinde rafa mal koyan işletmelerin üzerindeki baskı, besin zincirinde telafisi mümkün olmayan ziyanları da beraberinde getirir.”
Para Tahlil
