Temmuz ayında COVID-19 olayları bir çok ülkede süratle tırmandı. Önde gelen ekonomiler ise karışık bir performans sergiledi. ABD resesyon eşiğinde, Avrupa hala olağanlaşma sonrası toparlanmanın hazzını yaşıyor. Gelişmekte Olan Ülkeler (GOÜ, Piyasalar = GOP) ortasında bir tek Çin’den olumlu bilgiler gelmeye başlarken, başkaları hala COVID-19 olaylarının yarısının menşei. Küresel iddia yapan kuruluşlar, dünyada bu yıl daralmanın önlenemeyeceğini sav ediyorlar. Aşı deneyleri ışık süratiyle sürse de, en iyimser ihtimalle 2021 baharından evvel sıhhat sistemlerinin hizmetine verilemeyecek. Bu mühlet zarfında bir çok ülkede sokağa çıkma yasakları ve iktisadın kimi kesitlerinin kapatılması kelam konusu olacak.
En berbatı ise, COVID-19 pandemisi sürdükçe, dünya “adele kaybediyor”. Yani, işsizlerin iş bulma olasılıkları düşerken, tüm Yerküre’yi kapsayan bir özel bölüm sabit sermaye yatırımı kuraklığı başgösterdi. Emek ve sermaye verimliliğinin gerilemesi dünyayı tahminen 5-10 yıl yavaş büyüme patikasına itecek.
Büyük ölçüde olumsuz haber ve bilgilerle tarihe geçen Temmuz, tıpkı vakitte dolar ve Türkiye menkul değerleri hariç tüm finansal piyasaların kazandırdığı ay oldu. Yatırımcılar, berbat haberleri es geçip, merkez bankalarından yağmur üzere yağan likiditeyi ve Euler-Hermes raporuna nazaran toplamı $18 trilyonu aşan devlet teşvik paketlerini satın aldılar.
Cuma günü de ufak primler yapan Wall Street’te S&P500 aylık %5.5 kazandırdı. DJ30 ve NASDAQ ise %2.3 ve %6.8 prim yaptılar. AB başkanlarının Euro750 milyar ortak borçlanma ve harcama paketi onaylamasına rağmen, Stoxx600 yatay seyretti.
Sıfır yahut negatif faizlerle birleşen likidite bolluğu, parayı Gelişmekte Olan Piyasalara itti. MSCI Dünya Pay Endeksi %4.6 prim yaparken, MSCI GOP Pay Endeksi %8.7 yükselerek, hem 2020 kayıplarını telafi etti, hem de 2018 yazından bu yana doruğunu gördü.
Altın Temmuz’da %10 prim yaparken, iddialar iyice abarttı. En az iki yatırım bankası raporuna nazaran, altının onsu “kısa sürede” $3.000’i aşacak. Ham petrolde trend şekillenemedi. Ham petrol dünyanın dört köşesinden gelen büyüme bilgileri ve COVID-19 hadise trendi ile fiyatlanıyor. Petrolde OPEC’in sıkı sıkıya uyguladığı arz kısıntıları fiyatı istikrarda tutarken, Çin dışında talebin olağana döndüğüne dair ispat az. Şayet ABD ve GOÜ sonbaharda pandemiyi denetim altına alamazsa, Brent petrol kış aylarında bir defa daha $20/varil tabanını sınayabilir.
Tahvil pazarında, Fed cömertliği ve gerileyen ABD büyüme iddiaları eşliğinde, ABD DİBS vade eğrisi boyunca prim yaparken, Avrupa’da Alman 10 yıllık gösterge kağıdın getirisi negatifte seyretmeye devam ediyor. GOÜ’de spreadler çok değişmedi, lakin Hazineler ve özel dal bir ayda $90 milyar ihraç yaparak, yılın güç aylarına cephane biriktirdiler.
Dolar Endeksi aylık %5 paha yitirirken, Trump’ın hergün ortamı geren tweetlerinden ziyan görüyor. Trump en son başkanlık seçimlerinin ertelenmesi fikrini twitleyerek ortalığı karıştırdı. ABD’de süregelen ırkçılık aykırısı şovlar ve günde 70 bini bulan yeni corona hastaları da dolardan kaçışa neden. Artık Euro kral.
Türkiye’de ise ayın birinci üç haftasında dünya trendine ayak uydurarak kıymet kazanan Borsa, CDS ve Euro-tahviller son hafta dövizde başgösteren çalkantı yüzünden son haftayı ekside kapattılar.
Dolar/TL Cuma akşamı 6.9765’ten haftayı kapattı. Hafta içinde sık sık 7.00 kritik direncinin üstüne fırlayan dolar/TL kamu bankalarından gelen ağır satışlarla frenlenebildi.
DİBS ve Borsa da dövizde sarsıntıdan hissesini aldı. BİST-100’ün 1.200 kritik direncini geçme gayretleri, bankalara gelen satışlarla geri püskürtüldü. 10 yıllık DİBS’de getiri bir orta %13’ü geçtikten sonra haftayı %12.90’dan kapattı. Resmi gösterge 2 yıllık kağıdın getirisi ise %11’i aştı. CDS’ler bir orta 600 baz puana kadar fırlayarak benzeri GOÜ’lerin 2.5 katına tırmandı.
Hazine önümüzdeki 3 ay boyunca TL77.5 milyar civarında borçlanacak, bu ağır DİBS arzı karşılığında faizlerin düşmesi sıkıntı. TCMB’nin varlık alımları vasıtasıyla Hazine’ye takviye vermesi çok artan para arzının kurda istikrar kaybı ile sonlanabilir.
Borsa artık bir “türev” enstrüman. Şirket karları ve değerlemeler fiyatlamada tesirli rol oynamıyor. Dolar yükseldiğinde, vatandaş çabucak dövize yönelip kar etmeye çalışacak. TCMB kuru yine denetim altına alabilirse, Borsa Ağustos’ta da prim yapabilir.
Reuters anketine nazaran, fon yöneticileri Ağustos’ta pay senedi durumlarını artırmayı planlamıyor. Fakat Bloomberg’e nazaran GOP cazip kalmaya devam edecek, para herhalde tahvil bölümüne yığılacak. Doların akibeti ise ABD’de bir türlü ara kaydedemeyen ikinci mali dayanak paketi pazarlıklarına endeksli.
FÖŞ anlattı: Hormonlu Büyüme Dövizde Gaz Yaptı!
Euler Hermes küresel iktisat raporu: Daralma, iflaslar ve tedarik zincirlerinin akibeti
Hem Reuters hem Financial Times: TL’deki paha kaybı üzerine notlar
Gelişmekte Olan Piyasalar Bayram’a yaslı girdi
Para Tahlil
