TCMB’nin aylık olarak yayınladığı Finansal Hizmetler Inanç Endeksi (FHGE), tüketici ve gerçek dal ve sektörel inanç endekslerinin değerli bir açığını kapatıyor. Bir iktisadın büyümek için bankacılık hizmetlerine gereksinimi var. Bu bölümde itimat düşerse, iktisatta yavaşlama bekleyebiliriz. Daha evvel, aşağıda linkte verdiğimiz haberde Eylül’de inanç endekslerinin karışık seyir izlediğini arzettik. TCMB FHGE ve QNB Finansbank Araştırma tarafından yeni yayınlanan Finansal Şartlar Endeksi kısmen zıt sonuçlar verse de, iktisadın finansal kısmının tedarik ettiği fonlarda bir yavaşlama gözlenmesi en yüksek mümkünlük olarak karşımıza çıkıyor.
Eylül FHGE’de çift haneli gerileme
2020 yılı Eylül ayında FHGE, bir evvelki aya nazaran 12,4 puan azalarak 157,6 düzeyinde gerçekleşmiştir. Endeksi oluşturan anket sorularına ilişkin yayılma endeksleri incelendiğinde son üç aydaki iş durumu, son üç aydaki hizmetlere olan talep ve gelecek üç aydaki hizmetlere olan talep beklentisi olmak üzere tüm alt endekslerin FHGE’yi azalış tarafında etkilediği gözlenmektedir.
İş durumu ve hizmetlere olan talebe ait değerlendirmelere nazaran, son üç aydaki iş durumunda iyileşme ve hizmetlere olan talepte artış olduğu tarafındaki değerlendirmelerin bir evvelki aya kıyasla zayıfladığı görülmektedir. Gelecek üç aydaki hizmetlere olan talepte artış olacağı tarafındaki beklentilerin de zayıflayarak devam ettiği gözlenmektedir.
İstihdama ait değerlendirmelere nazaran, son üç aydaki istihdamda azalış olduğunu bildirenler lehine olan seyrin zayıfladığı, gelecek üç aydaki istihdamda artış olacağını bekleyenler lehine olan seyrin ise güçlendiği görülmektedir.
2020 yılı Eylül ayında, NACE Rev.2 bölüm sınıflamasına nazaran “Finans ve Sigorta Faaliyetleri” dalında inanç endeksleri alt bölümler prestijiyle değerlendirildiğinde, “64-Finansal Hizmet Faaliyetleri (sigorta ve emeklilik fonları hariç)” dalında bir evvelki aya nazaran 13,5 puanlık azalış olduğu görülürken, “65-Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Fonları (zorunlu toplumsal güvenlik hizmetleri hariç)” ve “66-Finansal Hizmetler ile Sigorta Faaliyetleri için Yardımcı Faaliyetler” kesimlerinde ise bir evvelki aya nazaran sırasıyla 11,8 ve 0,4 puanlık artış olduğu gözlenmektedir.
QNB Finansbank Finansal Şartlar Endeksi ne diyor?
QNB Finansbank Araştırma Takımı, dünyada finansal şartlarla büyüme ortasındaki ilişkiyi iddiada kullanılan önde gelen bir prosedür olan Finansal Şartlar Endeksi’ni Türkiye için hazırladı. Bu endeks de yaz aylarına nazaran sıkılaşırken, QNB Finansbank Araştırma Grubu, öteki göstergelerden yola çıkarak son çeyrekte toparlanmanın süreceği sonucuna vardı.
Rapordan kritik kısımlar şöyle:
Türkiye iktisadı için kıymetli finansal göstergeleri toplulaştırarak, finansal şartlardaki değişimleri gözlemlemek ve bunların makroekonomik tesirlerini varsayım etmek üzere bir finansal şartlar endeksi (FKE) oluşturduk. Bu endeks 2005’ten itibaren finansal piyasalarda global ve mahallî gelişmelere bağlı olarak yaşanan hareketlerle tutarlıdır.
Ayrıyeten endeksin GSYH büyümesinin ana eğilimi ve iş çevrimleriyle genel olarak uyumlu olduğu ve öncü gösterge niteliği taşıdığı görülmektedir. Dahası, finansal göstergeler günlük yahut haftalık frekansta açıklandığından, FKE ekonomik aktiviteyi etkileyebilecek finansal gelişmelerin gerçek vakitli olarak takip edilmesini sağlamaktadır.
Endeks incelendiğinde, 2018 Ağustos-Eylül döneminde finansal şartların 2008 Lehman krizi düzeyini de geçerek en sıkı periyodunu yaşadığı görülüyor. Endeksin 2018-19’da kaydettiği sıkılaşma çeyreklik GSYH büyüme oranlarıyla karşılaştırıldığında, büyüme performansının son devirlerdeki seyrinin finansal şartlardaki sıkılığa nazaran bir oldukça dirençli olduğu sonucuna varıyoruz. Bu sene Haziran’dan itibaren süratle gevşeyen finansal şartlar, Ekim ayı prestiji ile tarihî ortalamasına nazaran nötr düzeye yakın pahalar gösteriyor.
GSYH bilgileriyle karşılaştırıldığında FKE’nin, GSYH büyümesinin ana eğilim ve iş çevrimleriyle genel olarak uyumlu olduğu ve öncü gösterge niteliği taşıdığı görülüyor.
Genel eğilim prestiji ile finansal şartların gevşek olduğu 2009 sonrası devirde büyüme ortalamasının da yüksek olduğu, 2013 sonrasında finansal şartlardaki sıkılaşmaya paralel olarak büyüme eğiliminin de yavaşladığı görülüyor. Kısa devirde ise, FKE ve büyüme oranları ortasında yer yer kopukluk olabildiği lakin genelde göstergelerin birlikte hareket ettiği görülüyor.
Son yıllarda ise, 2018’de finansal şartlarda görülen ani ve büyük sıkılaşmaya oranla, GSYH’deki düşüşün sonlu kaldığı ve 2019’un birinci yarısında çeyreklik bazda %1’in üzerinde (ilk çeyrek %1.6 ve ikinci çeyrek %1.2 oranlarında) büyüme oranlarının yakalandığı görülüyor. KFE’den hareketle, bu sene ikinci çeyrekteki sıkılaşmanın çeyreklik GSYH büyümesini üçüncü çeyrekte aşağı çekmesi ve son çeyrekte toparlanma olması beklenebilir. Bu görünüm yakın vakte kadar bizim kısa devirli büyüme varsayımlarımızda baz senaryomuzu oluşturuyordu. Ancak PMI, gerçek kesim itimat endeksi ve kapasite kullanım oranı üzere büyümeyle direkt alakalı göstergelerin üçüncü çeyrekte artması, ekonomik aktivitenin finansal sıkılaşmaya karşı dirençli kaldığını düşündürüyor. Bu olumlu performansta, dış talebin ihracat ve turizm yoluyla büyümeye bariz katkı yapmasının da tesirli olduğunu kıymetlendiriyoruz.
Ekonomik karamsarlık tepe yaptı
FÖŞ birinci “Türkuaz Kitab”ı takdim eder
Akbank Araştırma: Gerçek Kesim Inanç Endeksi ve KKO tahlili
Güldem Atabay: Faiz artışı TL’nin büyük düşüşünü neden kesmez? Daha ne gerekli?
Para Tahlil
