Hindistan’da yapılan G20 Zirvesi’nin en büyük sürprizi Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru (IMEC) oldu. Dorukta Hindistan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, İtalya, Fransa, Almanya, ABD ve AB projelerine yönelik mutabaka zaptını imzaladı.
Hindistan’ın Mumbai’de başlangıç koridoru, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Ürdün üzerinden İsrail’in Hayfa Limanı’na ulaşacak, daha sonra Güney Kıbrıs üzerinden Yunanistan’ın Pire Limanı’nda Avrupa kıtasına ayak basacak ve Doğu Avrupa’yı sınırlandıran Almanya ‘nın Hamburg Limanı’na ulaşacak.
Tarihi Baharat Yolu’nun modernize edilmiş versiyonu olan koridorun, Çin’in 2013 yılından bu yana üzerinde çalıştığı tarih İpek Yolu’nun tekrar canlandırılması olarak tanımlanabilecek Nesil ve Yol projesine alternatif düşünülüyor.
ERDOĞAN TÜRKİYE’SİZ BİR KORİDOR OLMAZ DEMİŞTİ
Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru’ndan en çok rahatsız olan ülkelerin başında Türkiye geliyor. Ankara bu mevzudaki seçimini Cumhurbaşkanı düzeyinde ortaya koydu. Mutabakat zaptının imzalandığı Hindistan’dan dönüşte gazetecilerin sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiyesiz bir koridor olmaz. Türkiye, değerli bir üretim ve ticaret üssü. Doğudan batıya trafik için en uygun sınır Türkiye üzerinden geçiş durumunda” dedi.
Erdoğan, Irak, Katar, Abu Dabi ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya giden “Kalkınma Yolu” hakkında Birleşik Arap Emirlikleri başkanı Muhammed Bin Zayed’le fikirbirliği sağladıklarını belirtti Türkiye’nin IMEC’in mutabakat zaptına imzası atanan aralıklı bu projeye alternatif bir çizgi üzerine sürdürdüğünü vurguladı.
“TÜRKİYE’NİN DAHİL OLMADIĞI GÜÇ VE ULAŞTIRMA KORİDORLARININ AKTİF OLMASI MÜMKÜN DEĞİLDİR”
Türkiye’nin oranları Erdoğan’la sonlu kalmadı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da üst üste iki gün yaptığı açıklamalarla Türkiye’nin içinde yer aldığını ancak ortaya ‘sürdürülemez’ olduğunu söyledi.
İngiltere Dışişleri Bakanı James Cleverly ile dün yaptığı görüşmeden sonra “Projeye ilgimiz zaman verim ve verimlilik politikaları hakkında şüpheleri var” diyen Fidan, bugün de Dünya İş Kurulu Kurultayı’nda yaptığı konuşmada “Bildiğiniz üzere G20 Tepesi, memleketler arası ulaşım koridorları da toplama yeni sahne oldu. Biz, üç kıtanın buluştuğu bir noktada, işbirliğini teşvik eden her plana açık olduk. Türkiye’nin şu bilinmelidir ki bölgemizde dahil olmayan güç ve ulaşım koridorlarının faal ve sürdürülebilir olması mümkün değildir” tabirlerini kullandılar.
Dışişleri Bakanlığı da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Irak-BAE-Katar-Türkiye ortasında planlanan Kalkınma Yolu’nun Ortadoğu’da refah ve istikrar için gerekli kişilerin yapılmadığını çizdi.
“PROJE FİZİBIL DEĞİL, ÜSTELİK AVRUPA’DA KARAYA ÇIKTIĞI PİRE LİMANI ÇİNLİLER’İN”
Türkiye’deki genel yaklaşım da Hindistan’ı Ortadoğu üzerinden Avrupa’ya bağlayacak bu koridorun fizibil ve başka yerde olmadığı yerde.
İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Ragıp Kutay Karaca, deniz yolu, tren yolu, karayolu indi bindi bu uygulanabilir olmadığını söylerken Pire Limanı’nın büyütülebileceğini işaretliyor.
VOA Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Profesör Karaca, “Bu hayatın hayatta kalmasının mümkün olmadığını düşünenlerdenim. ilk; bu yol Avrupa’ya Nereden çıkıyor? Yunanistan’ın Pire Limanı’ndan. Liman kim? 2013 yılından bu yana -benim karşı çıktığım- Nesil ve Yol projesi üzerinde çalışan Çinliler’in. Bu nasıl mümkün olacak? İkincisi; Hindistan Avrupa için Çin’e alternatif bir üretim temeli olacaksa Süveyş Kanalı güvenceli inançlı bir yol var. Dünya ticaretinin yüzde 80’i dünya petrolünün yüzde 90’ı denizden dönüyor. Bu varken bölünmelerde yeni yatırım nasıl ve neden fizibil olabilir?” dedi.
“TÜRKİYE-HİNDİSTAN BAĞLANTILARI MAALESEF PAKISTAN’LA BAĞLANTILARIMIZA ENDEKSLİ”
Profesör Karaca, Türkiye’nin bu dışında kalma bakanlığında nedenler kadar siyasi nedenlerin rol oynayabileceğini düşünüyor.
“Birincisi; Bu koridorun Türkiye’den olması için Suriye’de ya da Irak’ta kalması gerekecek. O iki aralıkta istikrarsızlık söz konusu. Bol miktarda İsrail’i geçse de, bu fırsat içinde olamayacak. İkincisi; Türkiye-Hindistan münasebetleri maalesef Pakistan’la münasebetlerimize endeksli. Bu konunun ayrıntıları gerekiyor, Hindistan’ı dikkate almıyoruz. Mevzubahis Uygur Türkler’in kırılması sağlanabiliyor. Ancak Filistin ya da Keşmir sıkıntılarında hiçbir zaman beyazlamayacak bir kırmızı çizgi mevcut. Dış siyasetin pragmatist olmayı da gerektirir. Türkiye, tam da bu nedenle yeni bir dış siyaset stratejisi hazırlamalı. Doğu Akdeniz’de yaşanan gerilim de tesirli mi olmuş? Biraz tahmin ediyorum.”
“TÜRKİYE GÜZERGAHTA OLMADIĞI İÇİN PROJEDE YER ALMIYOR”
Enerji uzmanı Aydın Sezer de Türkiye’ye Hindistan Ortadoğu İktisat Koridoru’nda yer verilmemesi şaşırtmıyor.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Sezer, “Projenin tahminen tek olumlu noktası Türkiye’ye uğramıyor olması. Zira o durumda Irak ve Suriye’den kalacaklar. Öncelikle o ülkelerin istikrara kavuşması gerekiyor. O vakit da ucu açık bir proje olur. Ankara olayına siyasi yaklaşarak itiraz ediyor. Ancak neden Türkiye’nin yer almadığı aşikâr. O güzergahta değil” dedi.
“OLGUNLAŞMIŞ DEĞİL ZORLAMA BİR PROJE”
Aydın Sezer, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ortasındaki rekabet ile İbrahim mutabakatlarına karşılık Körfez’deki Arap ülkelerindeki İsrail ortasındaki blokların sorunlarının da proje üzerinde risk yaratabileceği kanaatinde.
Sezer, “Suudi Arabistan ve BAE’nin ortasındaki ekonomik manadaki restleşme artıyor. Suudi Arabistan’da BAE olarak yetki temelli ulusal gelirini farklı dallara, hizmet dalına aktarmak istiyor. Riyad, Ortadoğu ve Körfez’deki ana temsilciliklerini Suudi Arabistan’a taşımayan şirketlere uygulayacak. Burada da amacın Riyad olduğu aşıkardır. İki ülke ortasındaki rekabet büyüyecek. İbrahim mutabakatları 3 yıl önce imzalandı. Ekim ayında İsrail Dışişleri Bakanı Abu Dabi’ye gidecek. Son olarak Suudi Arabistan ile İsrail arasında yakınlaşma meydana geldi. Batı perspektifli analistlerin abartıldığı kadar değerli ayrıntılar olmasa da. Lakin ne kadar devam edecek onu sürdürüyor. Çin’in arabuluculuğuyla Körfez ülkeleri İran’la da barışıyor. Suudi Arabistan Şangay İşbirliği Örgütü’ne girmek için başvuruda bulunuldu. Süveyş şeklinde bir seçenek varken ben zorlamak için bir proje olarak alışveriş yapıyorum. Şimdi olgunlaşmış değil” değerlendirmesinde bulundu.
Hilmi Hacaloğlu/VOA Türkçe
