Dün açıklanan Kapasite Kullanım Oranı ve Gerçek Kesim Itimat Endeksi mevsimsellikten arındırılmış olarak aylık artışlar kaydederek, iktisadın imalat sanayi cephesinde ivmenin sürdüğünü müjdeledi. Fakat, bu iki endeks iktisadın genel durumu hakkında gereğince bilgi vermiyor. Öncelikle, TUIK ve BloombergHT Ağustos Tüketici Inanç Endeksleri’ne bakarak tüketim talebinin gidişatını kestirmeliyiz.
En az tüketici inancı kadar kıymetli olan TUIK’in perakende, hizmetler ve inşaat Ağustos inanç endeksleri. Bu anketlerin ileriye yönelik alt göstergeleri, ekonomik beklentilerin bozulduğunu açıkça ortaya koyuyor.
Tüketci Itimadı geriledi
Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim tesirlerinden arındırılmış tüketici itimat endeksi, Ağustos ayında bir evvelki aya nazaran %2,2 oranında azaldı; Temmuz ayında 60,9 olan endeks, Ağustos ayında 59,6 oldu. Bu sayı tüketicinin harcamaya hiç de niyetli olmadığını ortaya koyuyor. Misal bulgular BloombergHT Ağustos ön endeksinde de yer alıyor:
“Bloomberg HT Tüketici Beklenti Ön Endeksi’nin bir evvelki ayın kesin endeksine nazaran yüzde 22,14 gerileyerek 70,93 pahasını aldığını izliyoruz. Öbür taraftan, içinde bulunduğumuz devrin sağlam tüketim malları ile araba ve konut alımı için uygunluğunu ölçmeye çalışan Bloomberg HT Tüketim Eğilimi Ön Endeksi ise yüzde 29,96 gerileyerek 57,77 pahasını almıştır….”
Sektörel inanç endeksleri sürat kesti
Temmuz’da her üçü de çok keskin yükselişler sergileyen TUIK Sektörel Inanç Endeksleri Ağustos’ta sürat kesti. Evvel anket sonuçlarını özetleyelim:
“Mevsim tesirlerinden arındırılmış inanç endeksi Ağustos ayında bir evvelki aya nazaran; hizmet bölümünde %5,7 ve perakende ticaret kesiminde %0,2 artarken, inşaat kesiminde %2,3 azaldı”.
Hizmet bölümünün korona yasaklarının kaldırılması ile canlanan düğün-kutlama ve kısıtlı da olsa yükselen turizm harcamalarından olumlu etkilenmesi mümkün.
Fakat, perakende adeta yerinde sayarak iç talebin düşük düzeyde yataya geçtiğini vurguluyor. İnşaat ise yükselen faizlerden olumsuz etkilenmiş bile. Ya da, kimi kaynakların savlarının tersine, eldeki stok tükenmedi, finansman masrafları kesimin belini büküyor.
Hizmetler ve perakendede geleceğe yönelik beklentiler de bozulma gösteriyor.
- Gelecek üç aylık devirde hizmetlere olan talep beklentisi alt endeksi ise %4,6 azalarak 86,2 oldu.
- Gelecek üç aylık devirde iş hacmi-satışlar beklentisi alt endeksi ise %6,8 azalarak 96,8 oldu.
- İnşaat dalında bir evvelki aya nazaran, alınan kayıtlı siparişlerin mevcut seviyesi alt endeksi %5,2 azalarak 70,0 oldu. Gelecek üç aylık periyotta toplam çalışan sayısı beklentisi alt endeksi ise %0,1 azalarak 99,9 kıymetini aldı.
Eylül’de aktivitenin ivme kazanması hayli güç. Öncelikle yükselen faizler ve TCMB’nin likidite sıkılaştırma operasyonu sonucu piyasada nakit sirkülasyonunun yavaşlaması esnaf ve tüccar için ıstırap yaratacak. Yükselen faizler ve sıkılaşan kredi şartlarının konut talebini vurması nerdeyse kesin. Perakendede esas sorun ise Haziran’dan bu yana birinci sefer 1.500’ü aşan korona olayları. Hükümet karantina ve sokağa çıkma yasaklarına geri dönmese de, vatandaşın dışarda sosyalleşme ve AVM ziyaretleri azalabilir.
FÖŞ yazdı: Iktisada üçlü darbe
Yoksulluk ekseninde Dünya Bankası Türkiye Raporu
Eskişehir Ticaret Odası’ndan feryat: Müjde çok, para yok!
Tüketici Ağustos’u kaygı içinde geçiriyor
Para Tahlil
