Vatandaşın hali perişan… Yaklaşık 15 milyon kişi, besinden kömüre eğitimden sıhhate kadar 44 farklı yardımla ayakta kalmaya çalışıyor. İstatistikler, Türkiye’deki yoksulluğun fecî boyutunu gösteriyor. Muhtaç pozisyondaki bireylere yapılan toplumsal yardımlar her geçen gün artıyor. 2018’de 14 milyon 389 bin olan yardımla geçinenlerin sayısı, sigortalıların sayısına yaklaştı.
Aile, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı (AÇSHB) aracılığıyla yapılan yardım çeşidi ve fiyatları yıldan yıla artıyor. Devletten değişik isimlerde yardım alanların sayısı Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’ndan aylık alanların sayısını geçti, neredeyse faal sigortalı sayısına yaklaştı.
En az 15 milyon yurttaşımızı yakından ilgilendiren yardımların sayısı 43’e ulaştı. Yardımların gerçek gereksinim sahiplerine ulaşması gerektiğini belirten emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, lütuf yerine, toplumsal bir hak niteliği kazandırılmasına gereksinim olduğunu belirtti.
Ülkemizdeki dar gelirli ve muhtaç pozisyondaki şahıslara yapılan toplumsal yardımların her yıl nitelikli olarak arttığını belirten Esen, TÜİK Toplumsal Müdafaa İstatistikleri’ne nazaran 2018’de 14 milyon 389 bin bireye toplam olarak 442.6 milyar TL toplumsal yardım harcaması yapıldığını kaydetti. Esen, araştırma sonuçlarını şöyle kıymetlendirdi;
BÜTÇENİN YÜZDE 10.5’İ
AÇSHB tarafından 2019’da toplumsal güvenlik ve toplumsal yardım hizmetleri kapsamında (Emeklilik Sigortası finansman açığı, patron prim indirimi vb. ödemelerle birlikte) toplam 105.3 milyar TL harcama yapılmıştır. AÇSHB, 105.3 milyar TL sarfiyatla, büyüklük prestijiyle genel bütçeli kamu yönetimleri ortasında üçüncü sırada yer almaktadır. Bu meblağ genel bütçe toplam masraflarının yüzde 10.5’una karşılık geliyor.
AÇSHB masraflarında büyümenin önümüzdeki yıllara da devam edeceği anlaşılmaktadır. Gerçekten, 2020’de uygulanan Pandemi Toplumsal Takviye Programı (Aylık alan ve müracaatta bulunan gereksinim sahibi ailelere 1.000’er TL olarak yardım yapılması) ödemeleri nedeniyle, AÇSHB transfer masrafları; 2020’nin birinci altı ayında geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 48.3 artışla 74 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. 2019’da Toplumsal Hizmetler Genel Müdürlüğü aracılığıyla toplam 55 milyar TL harcama yapılmıştır.
SİSTEMLİ VE MÜDDETLİ YARDIM
Büyük kısmı Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları aracılığıyla tertipli ve müddetli olarak yapılmış yardımlardan yıl içinde toplam 3.282.975 hane yararlanmıştır. Sistemli yardımlardan yararlanan hane sayısının 2 milyon 501 bin 106. Nizamlı yardım alan hane sayısı, Emekli Sandığı yahut Bağ-Kur kapsamında emekli aylığı alanları sayısını geçti ve etkin sigortalı olanların sayısına yaklaştı.
Sayıştay, yardımlardaki keyfiliği ortaya koydu
Emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, yardımlar konusunda Sayıştay’ın yaptığı kontrollerin bu bahisteki keyfiliği ortaya koyduğunu kaydetti. Bunların kimileri şöyle:
– Kamu yönetimince fazla ve yersiz ödendiği tespit edilen alacaklar, mevzuata karşıt olarak silinmekte ve alacak süreçleri “kişilerden alacaklar hesabında” izlenmiyor.
– Harcama ünitelerince açılan banka hesapları muhasebe ünitelerince gereğince takip edilmiyor.
– AB fonlarından gelen meblağların girişi ve yararlanıcı kurum ve firmalara transferi süreçleri, Bakanlık muhasebe sistemine kaydedilmiyor.
– Bakanlığa bağlı ünitelere yapılan kimi bağışlar kayıt yapılmadan kabul ediliyor.
– Sıhhat Bakanlığı engelli sıhhat heyeti raporu bilgi tabanında kaydı bulunmayan şahıslar ile kaydı olup ağır engelli yahut tam bağımlı olma şartını sağlamayan şahıslar için konutta bakım ödemesi yapılıyor.
– 18 yaşını tamamlamış olan ve gerekli kuralları taşıdığına dair dokümanları sistemde yer almayan birtakım gençler için toplumsal ve ekonomik dayanak ödemesi yapılmış.
– Toplumsal ekonomik takviye ödemelerinde kullanılan İdare Bilgi Sistemi’nde yer alan meblağlar ile ödeme fiyatları ortasında uyumsuzluk bulunuyor.
Hürmet ÖZTÜRK
Yazının Kaynağına Buradan Ulaşabilirsiniz
Para Tahlil
