Temmuz ayında Ekonomik İnanç Endeksi’nin bedelinin 100’ü aşarak optimistlik bölgesine girmesinden sonra, MUASIAD tarafından derlenen SAMEKS bileşik Tedarik Yöneticileri ekonomik eğilim Anketi (PMI) da bir evvelki aya nazaran 2,3 puan artarak 53,1 kıymetine yükseldi.
İktisatta toparlanma kalıcı olabilir mi?
SAMEKS ayrıntıları şöyle
2021 yılı Temmuz ayında mevsim ve takvim tesirinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir evvelki aya nazaran 2,3 puan artarak 53,1 kıymetine yükselmiştir.
Kelam konusu hızlanmada hizmet dalı endeksinin evvelki aya nazaran 6,1 puan birden artış kaydetmesi tesirli olmuştur. Sanayi kesimi endeksi ise evvelki aya nazaran 3,3 puan azalmış ve referans bedelinin altına gerilemiştir.
Bu devirde hizmet kesimi genelinde satın alımların epeyce süratli bir formda artış kaydettiği gözlenmektedir. Sanayi kesiminde ise yeni siparişlerdeki azalışa bağlı olarak girdi alımları ve üretimde yavaşlama gerçekleşmiştir.
Bu gelişmeler sonucunda evvelki aya nazaran 2,3 puan artarak 53,1 düzeyine yükselen mevsim ve takvim tesirinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi referans bedel üzerindeki seyrini sürdürmüş ve üçüncü çeyreğin birinci periyodunda ekonomik aktivitenin seyrine ait müspet bir görünüm arz etmiştir.
Sanayi Kesimi SAMEKS Endeksi
Mevsim ve takvim tesirinden arındırılmış Sanayi Kesimi SAMEKS Endeksi, 2021 yılı Temmuz ayında, bir evvelki aya nazaran 3,3 puan azalarak 46,7 düzeyine gerilemiştir.
Evvelki aya nazaran 4,9 puan azalarak 40,0 düzeyine gerileyen yeni siparişler alt endeksi, Temmuz ayında sanayi kesimi genelinde gözlenen daralmada belirleyici olmuştur. Kelam konusu 40,0 puanlık bu düzey, yeni siparişler alt endeksi için son 15 ayın (Nisan 2020’den beri) en düşük kıymetine işaret etmektedir.
Yeni siparişlerdeki azalmaya bağlı olarak evvelki aya nazaran 6,2 puan azalarak 56,9 düzeyine gerileyen girdi alımları, bu periyotta ivme kaybına işaret eden bir öteki alt endeks olmuştur.
Kelam konusu gelişmeler sonucunda sanayi bölümü üretim alt endeksi, evvelki aya nazaran 3,4 puan azalarak 39,9 düzeyine gerilemiş ve Temmuz ayında dal genelinde daralma kaydedildiğine işaret etmiştir.
Tıpkı devirde son mal stoku alt endeksi 1,9 puan azalarak 45,4 düzeyine gerilemiş, tedarikçilerin teslimat müddeti alt endeksi ise 0,3 puanlık artışla 58,2 düzeyine yükselerek olumlu görünümünü sürdürmüştür.
Evvelki aya nazaran 2,7 puana artarak 53,0 düzeyine yükselen istihdam alt endeksi ise sanayi dalında emek talebinin artış eğilimini devam ettiğini göstermektedir.
Böylelikle evvelki aya nazaran 3,3 puan azalarak Mayıs devrinden sonra yine referans pahanın altına gerileyen Sanayi Kesimi SAMEKS Endeksi, Temmuz ayında kesime yönelik negatif bir görünüm arz etmiştir.
Hizmet Dalı SAMEKS Endeksi
Mevsim ve takvim tesirinden arındırılmış SAMEKS Hizmet Bölümü Endeksi, 2021 yılı Temmuz ayında bir evvelki aya nazaran 6,1 puan artarak 56,1 düzeyine yükselmiştir.
Evvelki aya nazaran 9,7 puan birden artarak 73,0 düzeyine yükselen satın alım alt endeksi, hizmet kesimi genelinde gözlenen genişlemede belirleyici olmuştur. Kelam konusu 73,0 puanlık bu düzey, serinin hesaplanmaya başlandığı 2013’ten bu vakte kadarki en yüksek olarak dikkat çekmektedir.
Satın alımlardaki rekor seviyeyle birlikte ivme kazanan iş hacmi, evvelki aya nazaran 3,0 artış kaydetmesine rağmen 47,9 puanda kalarak, kesim genelindeki aktivitenin şimdi tam manasıyla toparlanamadığına işaret etmiştir.
Temmuz ayında hizmet bölümüne ait stoklar alt endeksi 9,2 puan artış kaydederek 49,1 düzeyine yükselmiş, tedarikçilerin teslimat mühleti alt endeksi ise 7,9 puan birden artarak tekrar referans bedelinin üzerinde gerçekleşmiştir.
İstihdam alt endeksi ise evvelki aya nazaran 5,3 puan artış kaydederek 56,3 düzeyine yükselmiş ve hizmet kesimindeki istihdam artışının bu periyotta sürdüğüne işaret etmiştir.
Böylelikle evvelki aya nazaran 6,1 puan artış kaydederek 56,1 düzeyinde gerçekleşen Hizmet Bölümü SAMEKS Endeksi, olumlu görünümünü bu devirde de sürdürmüştür.
SAMEKS’in YORUMU:
Temmuz ayı ile birlikte Covid-19’a yönelik kısıtlamaların kaldırılmasının, hizmet kesiminde önemli bir canlanmaya neden olduğu görülmektedir. Sanayi bölümü üretiminin ise 15 Temmuz ve Kurban Bayramı sebebiyle oluşan 5 günlük resmî tatilden olumsuz etkilendiği gözlenmektedir. Başta turizm ve nakliyecilik bölümünün sürat kazanmasıyla, hizmet kesiminin Ağustos ayında daha da olumlu bir manzara sunmasını beklenirken; girdi maliyetlerindeki artıştan olumsuz etkilenmeye devam eden sanayi kesimindeki toparlanmanın, hizmet dalına kıyasla daha durağan olacağı iddia edilmektedir.
Para Tahlil