BDDK bilgilerine nazaran; Türkiye’de bankacılık dalı 2021 Haziran sonu itibariyle 3 trilyon 917 milyar TL’lik kredi kullandırmış. Kredilerin yüzde 37’si yabancı para (YP) cinsinden, kalan yüzde 63’ü ise Türk lirası. Alışılmış ki kur arttıkça YP kredilerin hissesi yükseliyor. Bir de kredilerin kimlere kullandırıldığına bakalım…
Tablo. Toplam Kredilerin Tiplerine Nazaran Dağılımı (%)
Yeniden Haziran sonu itibariyle Tüketicilere kullandırılan krediler, kredi kartları dahil, 874 milyar TL olmuş. Ferdî kredi kartları 167 milyar TL öteki bir tabirle tüketici kredilerinin yaklaşık yüzde 19’unu oluşturuyor. Konut kredileri 277 milyar TL, muhtaçlık kredileri 415 milyar TL ve araba kredileri ise 15 milyar TL. Araba kredileri toplam tüketici kredilerinin yüzde 2’si…
Son günlerde tüketici kredilerinin baskılanacağına ait tartışmalara tanıklık ediyoruz. Bu nedenle tüketici kredilerini detaylı verdim…
Öncelikle 2012’den itibaren kredilerin büyük çoğunluğunu (Haziran’da yüzde 55) kurumsal krediler oluşturuyor başka bir tabirle bankalar büyük firmalara kredi kullandırmayı tercih etmiş. Son yıllarda bu değişimde kamu bankalarının hissesi hayli yüksek. Şu anda faaliyet gösteren bankaları etkin büyüklüklerine nazaran sıraladığımızda birinci üç bankanın da kamu bankası olduğunu görüyoruz.
Piyasada likidite kasvetinin had safhada olmasının nedenlerinden biri kredilerin tabana yayılmaması. Tüketici ve KOBİ kredilerinin hissesi da buna işaret ediyor. Çok az sayıdaki büyük firma gerek faaliyet gerekse yapılandırmalar için büyük ölçüde krediyi kendine çekiyor. Para da adeta tekelleşiyor…
Pekala tüketici kredileri neden kısılmak isteniyor?
İki nedeni olabilir: Birincisi enflasyonun, ikincisi de cari açığın denetim edilmesi…
Enflasyonun nedeni maliyet; talep değil. Hasebiyle, enflasyonun hatalısı ne talep ne de tüketici kredileri.
Cari açığa gelince…
Üretimin ithalata bağımlı olmasının sorumlusu tüketici ve tüketici kredileri olamaz. Bu yapısal bir durum. Tahminen ithalatı direkt artıracak olan araba kredileri olabilir ancak onun da tüketici kredileri içindeki hissesi hayli düşük.
Sanırım tüketici kredilerinin kıymetini gereğince iyi kıymetlendiremiyoruz. Tüketici kredileri ile bilhassa dolaylı vergi tahsilatları ortasında sıkı bir bağ var. Bir manada tüketici kredileri kamunun gelirine önemli dayanak de bulunuyor.
Öbür taraftan tüketici kredilerinin harcamaya dönmesi kayıt dışı ekonomiyi de sınırlayan en kıymetli faktörlerden biri. Bilhassa kartlı harcamalar kayıt dışı iktisatla çabada değerli bir araç.
Tüketici kredileri ve/veya KOBİ’lere kullandırılan krediler paranın tabana yayılmasını sağlıyor. İktisadın parasallaşması ve faaliyetlerin hızlanması da büyümeyi ayrıyeten destekleyici…
Badirelerin temelinde monopolleşme eğilimlerinin hızlanması ve paranın da bu tekelcilerde toplanması olduğu gerçeğini göz gerisi etmeyelim…
Sadi Uzunoğlu
Yazının Kaynağına Buradan Ulaşabilirsiniz
Para Tahlil
