320 milyar m3 gazı 65 milyar dolara böldüğümüzde yaklaşık olarak 1000 m3 gaz fiyatının 200 dolar olduğu anlaşılıyor.Bu hesap üzerinden hareket eden Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ise artık Türkiye’nin cari açık yerine cari fazla vereceğini ileri sürmüştü.
Gelelim gerçeklere…
Hazine ve Maliye Bakanlığı sitesinde yer alan bilgiye nazaran doğalgazda Avrupa piyasası fiyatları şu haldedir. (1000 m3 gaz fiyatı)
2012: 402 $
2013: 413 $
2014: 352 $
2015: 239 $
2016: 160 $
2017: 200 $
2018: 269 $
2019: 168 $
Ve 2020 yılı fiyatlarına gelelim.
Ocak 2020: 127 $
Şubat 2020: 102 $
Mart 2020: 95 $
Nisan 2020: 74 $
Mayıs 2020: 55 $
Haziran 2020: 61 $
Temmuz 2020: 63 $
Evet, fiyatlardan da görüleceği üzere Temmuz ayında doğalgaz fiyatı 63 dolar düzeyindedir. 2020 yılı 7 aylık ortalama fiyat ise 83 dolar düzeyindedir.
Sanki son fiyat 63 dolar ve ortalama 7 aylık fiyat 83 dolar olan doğalgazın fiyatını biz neden 200 dolar olarak açıklıyoruz?
Bilindiği üzere doğalgaz fiyatları ve ithalatına ödediğimiz paralar kapalılık mukavelesi kapsamında gösterilmiyor; Millete açıklanmıyor.
13 Ağustos 2020 tarihinde Moldovagaz Rusya’dan satın aldığı gazın fiyatını izah ederken, birebir haberde Türkiye’nin ödediği gaz fiyatını da açıklıyor. İlgilenenler için site adresini verelim: https://www.moldovagaz.md/rus/centrul-de-presa/kommentariy-ao-moldovagaz-po-voprosu-importa-prirodnogo-gaza-v-respubliku-moldova
Haber şu halde: “Moldovagaz JSC Hissedarlar Genel Kurulu’nda onaylanan gaz tedarik mukavelesi, 1 Ocak 2020 tarihi itibariyle belirlenen baz fiyatı öngörüyor. Birebir vakitte, PJSC Gazprom ile yapılan muahede kararları uyarınca, üç ayda bir gözden geçirilir. Böylelikle, yılın üçüncü çeyreğinin başında Moldova’ya tedarik edilen gazın iddiası fiyatı bin metreküp başına 133,56 ABD doları , dördüncü çeyrekte ise kestirimi fiyat yaklaşık 100 ABD doları olacaktır. Karşılaştırma yapmak gerekirse, 3 ana gaz tedarik rotasına (Rusya, İran ve Azerbaycan) sahip Türkiye ile Rusya Federasyonu, üçüncü çeyrekte uzun vadeli bir mukavele kapsamında bin metreküp başına 188,62 ABD doları, İran 191,73 ABD doları fiyatla doğal gaz tedarik etmektedir.”
Göreceği üzere Türkiye 3. çeyreğin birinci ayında Avrupa özgür piyasasında yalnızca 63 dolar olan doğalgaz için Rusya’ya 188,62 dolar ve İran’a 191,73 dolar fiyat verecektir. Bu fiyatın Moldova’da olduğu üzere 4. çeyrekte yüzde 33 civarında düşmesi halinde de fiyat 125 dolara inecektir.
Lakin şu an prestiji ile Avrupa hür piyasasına nazaran Rus ve İran gazına 3 kat daha yüksek fiyat ödediğimiz görülüyor. Hatta birebir haberde Azerbaycan gazının fiyatı da 180,67 dolar olarak açıklanıyor.
Artık hesapları tekrar yaparsak durum şu biçimde çıkıyor:
320 milyar m3 gaz rezervimiz;
Bizim ithalat fiyatına nazaran 60,8 milyar $
4. çeyrekte düşecek fiyata nazaran 40 milyar $
2020 Avrupa ortalama fiyata nazaran 26,9 milyar $
Temmuz ayı Avrupa fiyatına nazaran 20,2 milyar $
Bu hesap üzerinden gidersek Türkiye’nin yıllık 45 milyar m3 gaz tüketiminin faturası da 8,6 milyar dolar ila 2,8 milyar dolar ortasında oynuyor.
En düşük fiyat Avrupa gaz piyasası Temmuz ayı fiyatı olan 63 dolar ve en yüksek fiyatta hala ödeyeceğimiz 3. çeyrek ithalat fiyatı olan 190 dolar.
Lakin bu fiyatların hiçbirisi bu yılın birinci 6 ayında verilen 19,8 milyar dolarlık cari açığı kapatmadığı üzere, yarısına bile lakin geliyor.
KONTRATLAR 2026’DA BİTİYOR
Boru sınırı ile gaz alımı yaklaşık 25 yıllık muahedeler ile belirleniyor. Dolayısı ile bugün alınan bu değerli gaz fiyatlarının mesuliyeti de bugüne ilişkin değildir. Türkiye ile Rusya ortasında Mavi Akım kontratı ve İran ortasındaki kontrat 2024-2026 yıllarında bitmektedir.
Bu kontratların yenilenirken yahut yeni bir mukavele yapılırken masaya sürülecek kaidelerin geçmiş ziyanlar göz önüne alınarak yapılması gerekmektedir.
Hatta gaz rezervi bulmamız ve olası yeni rezervler bulunması halinde de artık gaz ithalatına gerek olmayacağı da hesaba katılmalıdır.
TÜRK AKIMI İNŞALLAH İMZALANMAMIŞTIR
Rusya ile aramızdaki gaz sıkıntısında en büyük problemlerden biri de Türk Akımı olmaktadır. Bildiğim kadarı ile Türk Akımı hakkında şimdi uzun periyodik bir kontrat imzalanmamıştır.
Hatta şunu söyleyebiliriz; Türk Akımı kontratının imzalanmaması rezerv bulmak kadar değerlidir. Zira -al ya da -öde koşulu ve yüksek fiyat farkı nedeniyle ülke adeta 25 yıllık ziyana mahkum ediliyor.
Hem İran, hem de Azerbaycan gazı için birebir şeyler söylenebilir. Bu kontratlar Millet ismine tekrar gözden geçirilmeli ve masaya o halde şeffaf bilgilerle oturulmalıdır.
karar.com
Para Tahlil
