Türkiye’de sayısı 120 bini bulan restoran ve kafeler ile buralarda istihdam edilen 2 milyona yakın çalışan salgından en fazla etkilenen kısımların başında geliyor. Pandemi periyodunun başlangıcından bu yana işletmelerin yüzde 20’sinin ifl as ettiğini lisana getiren Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) Lideri Kaya Demirer, geçen sene başlayan kısmi vadeli kapatmaların bu senede devam ettiğine dikkat çekerek, bunun kesimde ifl as ve kapanmaları artıracağını söyledi.
Ramazan ayı ve bayram sürecinde kapalı kalınmasının hali hazırda yüzde 20’ye ulaşan iflas ve kapanmaların, yüzde 25 bandının üzerine çıkacağı kestiriminde bulunan Demirer, Kısa Çalışma Ödeneği (KÇÖ) iptali ile çalışanların zarurî fiyatsız müsaadeye çıkmış olmasının da kıymetli meseleler ortasında olduğunu söyledi.
“Kalifiye elemanlar dalı terk ediyor”
Geçtiğimiz haftalarda açıklanan bin 500 TL’lik dayanağın nitelikli eleman açısından büyük bir problem yaratacağını anlatan Demirer, “Günlük 50 TL’lik geçim dayanağının yetersizliği nedeniyle, bu arkadaşlar ileriye iyimser bakamayıp dalı terk ediyorlar. Bilhassa 3 bin 600 gün sayısını dolduranlar iş yerleri ile ilgilerini koparıyor. Bu durum da şu anda büyük nakit badiresi çeken işletmeleri çok sıkıntı durumda bırakıyor” diye konuştu.
Pekala bölümün bu noktada talepleri neler, bu problemlerin önüne nasıl geçilebilir? Kaya Demirer, öncelikli olarak Mart sonu sona eren KÇÖ’nün devam etmesinin çalışanlar açısından değerli olduğunu söyledi. Demirer, öbür beklentilerini ise şöyle sıraladı: “Tükenmiş olan öz sermaye dikkate alındığında başta yine yapılandırmaya giren ve taksitlerini ödeyemeyen işletmelere taksit öteleme imkanı, düşük faizli işletme sermayesi niteliğinde uzun vadeli KGF kredisi, açılış sonrası istihdamı müdafaa koşulu ile 2020 yılında ciro kayıpları fiyatında SGK-Prim takviyesi ile indirilmiş KDV’lerin yıl sonuna kadar devam ettirilmesini bekliyoruz.”
“En ağır fatura esnafa çıktı”
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Lideri Bendevi Palandöken de pandemi sürecinin en ağır faturasının esnafa çıktığını, esnafın ekonomik gücünün artık kalmadığını belirtti. Evvelki gün açıklanan paket servis kararının ise dalda birden fazla restoran için uygun olmadığını anlatan Palandöken, “İftar, çorba ile başlar her yerde. Sulu yemek paket servise çok uygun değil. Bu nedenle birçok restoran ramazan ayı boyunca kapalı kalacak. Bu karar fast food’culardan öbür kimsenin işine yaramaz. Evet kapanmaları bekliyorduk fakat bir ek dayanak de olur diyorduk. Esnafın vergisi, dükkan kirası, iş yerindeki elektrik, doğalgaz, yanında çalışanların maaşları ne olacak? Yeni bir sorun ile karşı karşıyayız. Ramazan ayı esnaf için çok değerli bir devir. Bir yıllık beklentinin karşılığı ramazan, insanların en çok alışveriş yaptığı bir periyottur. Bayram sonrası esnafın işi zor” halinde konuştu.
“300 bin çalışan daha işsiz kalabilir”
Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Lideri Ramazan Bingöl de ramazan ayının kaybedildiğini artık dalın bayram sonrasına yönelik umutlu olduğunu söyledi. Bingöl, “Bayramdan sonra büsbütün açılmayı bekliyoruz. Açılmazsa inanılmaz kahra girecek dal. Bu süreçte de bizim kesime özel bir teşvik lazım. Çalışanların bin 500 TL ile geçinmesi çok güç. Çalışanların yarısı bekliyor şu an. Yasaktan sonra takviye gelmezse en az 300 bin kişi işiz kalabilir” dedi.
Yiyecek ve içecek dalına prim dayanağı
Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, nisan ve mayıs aylarında yiyecek ve içecek bölümlerinde çalışanlara prim dayanağı sağlayacaklarını bildirdi. Selçuk, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın duyurduğu “yiyecek ve içecek bölümüne yönelik takviye ödemesi”ne ait yazılı açıklama yaptı. Ramazanın içinde bulunduğu nisan ve mayısta yiyecek, içecek bölümlerinde çalışanlara yönelik prim takviyesi sağlayacaklarını belirten Selçuk, mart ayında çalışması olanlardan, nisan ve mayıs aylarında olağanlaşma dayanağından yararlanamayan ve çalışmaya devam edilen çalışanlar için patronların SGK’ye ödeyecekleri taban fiyat üzerinden hesaplanan primin Bakanlık tarafından karşılanacağını söz etti. Prim dayanağının yanı sıra yeniden birebir bölümde faaliyet gösteren iş yerlerinde fiyatsız müsaadeye ayrılan sigortalılara da takviye verileceğini aktaran Selçuk, patronların bu dayanaktan yararlanabilmesi için çalışanlarını e-SGK sistemi üzerinden sigortalılıklarını tanımlaması gerektiğine işaret etti. Bakan Selçuk, ödemelerin, çalışanlara İŞKUR aracılığıyla gerçekleştirileceğini kaydetti.
Kaynak: Yener Karadeniz – Dünya
Para Tahlil
