Türkiye iktisadı 2021’nin birinci çeyreğinde geçen yıla kıyasla dolar bazında yüzde 6.5 büyüdü. Toplamda birinci üç ayda 188 milyar 65 milyon dolarlık bir ekonomik büyüklük oluştu. Geçen yılın tıpkı çeyreğindeki büyüklük 176 milyar 579 milyon dolar, 2019’da da 172 milyar 414 milyar dolardı. Buna nazaran birinci çeyrekler özelinde son üç yıldır dolar bazlı büyüme var.
İşi dış istikrar boyutuna bakalım. Bu yılın birinci üç ayında iktisat 7 milyar 769 milyon dolarlık cari süreçler açığı verdi. Geçen yıl bu fiyat 8 milyar 841 milyon dolardı. Buna nazaran dolar bazında yüzde 2.41 büyüdüğümüz 2020 birinci çeyreğine kıyasla bir milyar dolar daha az cari açık vererek 4.1 yüzde puan daha fazla büyümeyi başardık.
GEÇEN YIL REZERVLERİ YEMİŞTİK
Bir diğer deyişle geçen yılın birinci çeyreğinde ulusal gelirin yüzde 5’i kadar cari açık vererek yüzde 4.5’lik ulusal gelir artışı sağlayan Türkiye, bu yılın tıpkı periyodunda yüzde 4.1 oranında cari açıkla yüzde 7 oranında büyüdü. Bu nasıl oldu derseniz; 2020 yılındaki yüklü altın ithalatının 2021’de kesilmesi sonucu net ihracatın ulusal gelire katkısı müspet oldu. Hadisenin dış finansman kısmını irdelediğimizde karşımıza şöyle bir tablo çıkıyor; birinci üç ayda net 800 milyon dolarlık finansman çıkışı kelam konusu. Buna cari açığı da eklediğimizde 8.5 milyar dolarlık bir finansman gereksinimi gündeme geliyor. Finansman gereksiniminin 6.9 milyar dolarlık kısmı net yanılgı noksan kaleminde izlenen kaynağı belgisiz para hareketlerinden sağlanmış yani yüzde 85’i. Kalan 1.6 milyar dolarlık eksik de rezervlerle tamamlanmış. Geçen yılki duruma bakalım: birinci üç ayda 6.1 milyar dolarlık finansman çıkışı var. Üstüne net yanılgı noksan kaleminde de 1.5 milyar dolarlık çıkış görünüyor. 8.8 milyar dolarlık cari açığı da eklediğimizde, küsuratlarla toplamda 16.5 milyar dolarlık bir finansman gereksinimi doğmuş. Ve tamamı rezervlerden karşılanmış.
REZERV ERİMESİ AZALDI ANCAK DURMADI
Bu yılın birinci üç ayını aylar bazında ele alalım. Ocakta 1.8 milyar dolarlık dış finansman girişi sağlanıyor. Bu meblağ o ayki cari açığı fonlamaya yetiyor. Üstüne 3.5 milyar dolarlık net kusur noksan kalemi olumlu yazıyor. Naci Ağbal’ın Merkez Bankası’nın başına gelmesi sonrası aralık, ocak ve hatta şubat aylarında Türkiye’ye ağır dış kaynak girişine şahit olmuştuk. Münasebetiyle evvel kaynağı belgisiz hareket olarak net yanılgı noksanda izlenen ancak ilerleyen tarihlerde Merkez Bankası’nın titiz çalışması sonrası ödemeler istikrarı tablosundaki kalemlere yedirilen para girişlerine baktığımızda bu yılın birinci ayında oldukça yüksek. Sonraki iki ayda da 1.8 ve 1.5 milyar dolarlık girişler kelam konusu.
Ocak ve şubatta rezervlere 4.5 milyar dolar ekleniyor. Fakat mart ayında Ağbal’ın misyondan alınmasına, ABD Hazine tahvil faizlerinin yükselmesi yüzünden riskten kaçınma eğilimindeki artış eklenince tek bir ayda yaklaşık 4.4 milyar dolarlık finansman çıkışı, tekrar 3 milyar doların üzerine çıkan cari açık yüzünden 6.1 milyar dolarlık rezerv kaybı görüyoruz.
İKİNCİ ÇEYREK YANILTABİLİR
Şöyle oransal manada toparlarsak; bu yılın birinci üç ayında cari açığımız yüzde 12 oranında azalmış. Finansman çıkışı yüzde 87 azalmış. Ulusal gelirin yüzde 3.66’sı oranında kaynağı meçhul para girişi olmuş. Böylelikle rezervlerdeki kan kaybı yüzde 90 oranında azalmış. Toplamda üç aylık tablo geçen yıla kıyasla olumlu lakin büyümenin dış kaynağı konusunda belirsizlik var. Bunun yanında mart ayında bozulan istikrarın nisanda ve mayısta da bir ölçü sürdüğünü kur hareketlerinden gözlemliyoruz. Tekrar birinci iki aya ait açıklanan öncü göstergeler dikkate alındığında iktisatta bir yavaşlama olduğu aşikar. İSO İmalat PMI verisinin geçen yılki kapanmadan sonra mayısta birinci kere 50’nin altına düşmesi, ekonomik inanç endeksinde nisan ve mayısta üst üste azalma dikkate alındığında geçen yıla kıyasla ikinci çeyrekte çift haneli bir büyüme görecek olsak da bir evvelki çeyreğe nazaran büyüme oranında erozyon mümkün. Elbette mayıs ve hazirandaki dış ticaret gelişmelerine ve iç pazarın hareketine de bakacağız.
Muharririn müsaadesi ile kaynaktan tekrar yayınlanmıştır
FÖŞ yazdı: Büyüyen iktisat mi, TUIK’in burnu mu?
Gerçek İktisat: İktisat nasıl büyüdü? ABD enflasyonu bizi korkutmalı mı? | Güldem Atabay & Semih Sakallı
Baki Demirel: Haftanın iktisat politiği
Para Tahlil
