Ferdî Emeklilik Sistemi’nde yılda 6 defa fon değiştirme hakkı var. Fakat vatandaşlar bunu bilmediği için kullanamıyordu. Münasebetiyle o periyot en çok getiren fonlardan yararlanamıyordu. Geçen yıllarda iştirakçilerin yalnızca yüzde 2’si değişiklik hakkını kullanırken bu oran geçen yıl yüzde 8 bu yıl ise yüzde 12’ye çıktı. Örneğin son 1 yılda getirisi yüzde 70 olan altın fonlarına 10.6, yüzde 39 getiri sağlayan kamu dış borçlanma fonlarına 1.4, yüzde 29 yükselen pay fonlarına 187 milyon liralık kayma oldu. Getirisi az olan kamu iç borçlanma, standart ve likit fonlardan 4.2 milyar liralık çıkış yaşandı. Vatandaş fon değiştirerek kazanmış oldu.
Ferdi Emeklilik Sistemi’nde (BES) uzun müddet yatırımcıların yılda 6 defa olan fon değişiklik haklarını kullanmadıkları kaynaklı şikayetler ağırdı. Uzmanlar yatırımcıların fon değiştirme hakkını bilmediğini ve böylelikle yıl içinde daha iyi getiri sağlayan fon çeşitlerini lehlerine kullanmadıklarını söz ediyordu. Sayılar da bunu doğruluyordu. Uzun yıllar yatırımcıların yalnızca yüzde 2’si fon değişimine gittiler. Bu gerçeğe karşın yapılan araştırmalar da yılda 2 kere fon değiştirenlerin başkalarına nazaran yüzde 10 ile 20 ortasında daha iyi getiri sağladığını gösteriyordu. Emeklilik Nezaret Merkezi (EGM) bilgilerine nazaran birikimini BES’te kıymetlendiren vatandaşın ziyanına olan durum yavaş yavaş değişiyor. EGM’nin 30.06.2020 tarihli bilgilerine nazaran en az bir kere fon dağılım değişikliği hakkını kullananların oranı sistemin kuruluşundan itibaren yüzde 2 seviyesinden yüzde 17,5 düzeyine kadar çıktı. Daha da değişik ve vatandaşların lehine olan bir gerçek de yıllık değişiklik hakları kullanım oranlarında ortaya çıkıyor. 2019 yılının birinci sekiz ayında en az bir sefer fon dağılım değişikliği kullanılan kontratların tüm mukavelelere oranı yüzde 7,9’a kadar çıkmışken oran bu yıl yani 2020 yılının birinci sekiz ayında yüzde 12’ye kadar tırmandı. Yani neredeyse iki kat arttı.
AKILLI TELEFON VE ROBOTLAR KOLAYLAŞTIRDI
Hem vatandaşın bilgisinin artması hem de akıllı telefonlardan çarçabuk bu değişimin yapılabiliyor olması yatırımcıların daha iyi getiri elde etmesini sağlayan ana etmen olurken emeklilik şirketlerinin yapay zeka içeren robotik sistemleri müşterilerine tanıtması ile yatırımcıların robotlara değişim hakkı tanıması da BES’te getiriyi artıran bu değişimlerin gerçekleşmesini sağladı. Emeklilik şirketlerinden aldığımız bilgilere nazaran robotlar çoklukla trendleri takip ederek baz aldıkları yatırım enstrümanlarından 2-3 puan daha iyi getiri sağlamayı başarabiliyorlar.
SAYILAR DEĞİŞTİRENİN KAZANDIĞINI DOĞRULUYOR
Artık bakalım sayılar bu durumu nasıl doğruluyor. Ferdî Emeklilik fonları son 1 yılda ortalama yüzde 28,4 getiri sağladı. Alışılmış ki tüm fonlardan tıpkı getiri elde edilemedi. Piyasanın durumuna nazaran altın üzere kimileri çok daha fazla kar sağlarken kimileri geride kaldı. Sayılar BES yatırımcılarının mobilitesinin giderek yükseldiğini yani kazanan fonlara yanlışsız kayarak yararlarını artırdığını ortaya koyuyor. Örneğin son 1 yılda getirisi yüzde 70 olan altın fonlarına 10.6, yüzde 39 getiri sağlayan kamu dış borçlanma fonlarına 1.4, yüzde 29 yükselen pay fonlarına 187 milyon liralık kayma oldu. Getirisi az olan kamu iç borçlanma, standart ve likit fonlardan 4.2 milyar liralık çıkış yaşandı. EGM’nin bu sayılarından BES yatırımcılarının bir kısmının geçen yılların tersine fon değiştirerek getirisi yüksek fonlara geçtiğini gösteriyor. Getirisi 1 yıl boyunca lakin yüzde 9.9 olabilen likit fonlardan 1.8 ve tekrar yüzde 10.4’te kalan iç borçlanma fonlarından da 1.8 milyar lira çıktı. Yüzde 14.2’de kalan standart fonlardan da kaçış yaşandı. Bunların yerine yüksek getirili altın, Eurobond, pay ve esnek fonlar tercih edildi.
15 MİLYAR LİRA ÇOK KAZANDIRAN FONLARA GİTTİ
| 13.11.2020 | Büyüklük (TL) | Hisse (%) | Getiri (%) | GİRİŞ/ÇIKIŞ (TL) |
| Emeklilik Fonları | 154.683.255.374 | 28,4 | 11.129.921.458,7 | |
| Değişken | 31.743.406.166 | 20,5 | 18,5 | 271.207.538 |
| Kamu Dış Borçlanma | 20.638.248.724 | 13,3 | 39,7 | 1.349.773.837,9 |
| Kamu İç Borçlanma (TL) | 11.951.306.839 | 7,7 | 10,4 | -1.882.380.971,6 |
| Katkı | 21.164.770.210 | 13,7 | 13,8 | 2.438.738.364,7 |
| Likit | 10.856.886.268 | 7,0 | 9,9 | -1.768.051.069,6 |
| Altın | 36.802.628.280 | 23,8 | 70,3 | 10.663.078.491,1 |
| Standart | 9.161.765.875 | 5,9 | 14,2 | -626.684.254,6 |
| Pay | 6.428.067.138 | 4,2 | 28,8 | 187.116.415,3 |
| İstikrarlı (Esnek & Karma) | 3.858.065.855 | 2,5 | 45,5 | 3.236.462,6 |
| Öst | 1.277.730.593 | 0,8 | 10,3 | 447.914.216,6 |
| Endeks | 776.756.574 | 0,5 | 48,2 | 49.055.907,1 |
| Fon Sepeti | 23.622.851 | 0,0 | 25,4 | -3.083.478,5 |
| Kaynak: Rasyonet |
Rahim Ak
Yazının Kaynağına Buradan Ulaşabilirsiniz
Para Tahlil
