Uzmanlar, ülkelerin pandemi nedeniyle uyguladığı ekonomik önlemlerin iflasları öteleyip, zombi şirketlerin sayısını çoğalttığına dikkat çekiyor. IIF bilgilerine nazaran pandemi sürecinde iflaslar 2019’a nazaran düşüş kaydetti, 2021 ise iflaslar yılı olabilir.
Memleketler arası Ödemeler Bankası (BIS), Milletlerarası Finans Enstitüsü (IIF) ve Euler Hermes üzere sigorta şirketlerinin de ortalarında olduğu birçok kuruluş, hükümetlerin açıkladığı COVID-19 tedbirlerinin iflasları teknik olarak engellediğini ve 2021’de 2020’den de fazla iflas görülmesini öngörüyor. Euler Hermes’in temmuzda yayınladığı “COVID-19 saatli bir iflas bombası yaratıyor” başlıklı raporunda iflasların gelecek yıl dünya genelinde yüzde 35 artması öngörülüyor. Raporda 2021 yılında bölgelere nazaran öngörülen artışlar (2019 yılına göre) ise şöyle: ABD’de yüzde 57, Brezilya’da yüzde 45, Çin’de yüzde 40, İngiltere’de yüzde 43, İspanya’da yüzde 41, İtalya’da yüzde 27, Belçika’da yüzde 26 ve Fransa’da yüzde 25. Raporda Türkiye için öngörülen iflas artışı ise yüzde 31.
Pandemiye karşın iflaslar bu yıl azaldı
IIF datalarına nazaran dünya genelinde iflaslar bu yıl geçen yıla nazaran düşüş kaydetti. Axios’un IIF bilgilerinden derlediği 9 Ekim tarihli tahlilinde, COVID-19 tedbirlerinin iflasları nasıl teknik olarak engellediğine ve bir iflas krizini ötelediğine dikkat çekiliyor. Datalara nazaran bilhassa Fransa, Güney Kore, Singapur, Danimarka ve Belçika’da tedbirler bu yıl Ağustos 2020 itibariyle gerçekleşen iflas sayısını yüzde 30 ila 44 azalttı (bkz. grafik). Gelişmiş ülkeler ortasında ABD ve İsveç’te iflaslar sırasıyla yüzde 2 ve 5 artarken, Türkiye’de alınan tedbirlere karşın iflasların yüzde 9 artmış olduğuna dikkat çekiliyor.
Zombiler iyileşse bile iyileşmeyi yavaşlatabilir
BIS de eylülde yayımladığı “Zombi Şirketler: Anatomisi ve Ömür Döngüsü” başlıklı raporunda, 1980’li yıllarda toplamdaki hissesi yüzde 4 olan zombi şirketlerin oranının 2017 yılına gelindiğinde yüzde 15’e yükseldiğini vurguluyor. Zombi şirketler, BIS’in raporundaki sözlerle “daha küçük, daha verimsiz, daha borçlu, fizikî ve gayri maddi sermayeye daha az yatırım yapan şirketler”. Bu şirketlerin performansının zombileşmeden evvel de yıllarca makus performans sergilediğine dikkat çekilen raporda “Zamanla zombi şirketlerin yüzde 25’i pazardan siliniyor, yüzde 60’ı zombi statüsünden çıkıyor. Lakin iyileşmiş görünen zombi şirketler sağlıklı şirketlere nazaran makûs performans göstermeye devam ediyor ve sağlıklı şirketlere nazaran tekrar zombi olma ihtimalleri de çok daha yüksek” değerlendirmesi yapılıyor. BIS’in bilhassa vurguladığı mevzu ise COVID-19 pandemisinden çıkışta daha fazla zombi şirketin, daha yavaş ve verimsiz bir iyileşme getirecek olması.
ABD’de her beş şirketten biri zombi
S&P Küresel ise ABD’ye özel tahlilinde zombilerin üç yıldır artışta olduğunu ve her beş şirketten birinin zombi olduğunu belirtiyor. Tahlile nazaran ABD’de iflaslar (kamu şirketlerinde borcu en az 2 milyon dolar, özel şirketlerde borcu en az 10 milyon dolar olan şirketler) 4 Ekim itibariyle 500’ü geçerek 2010’dan bu yana en yüksek seviyeye geldi. İflas skoru olarak da bilinen Altman-Z- Skoru’nu bulan Edward I. Altman, 1 milyar dolardan fazla borcu olan en az 66 ABD’li şirketin bu yıl iflas etmesini bekliyor. 2009 krizinde bu sayı 49’du. Altman’a nazaran 100 milyon dolardan fazla borcu bulunan en az 192 şirket de iflas edecek. 2009 yılında bu kategoride iflas sayısı 242’ydi.
Pekala hangileri zombi şirket?
Varlık idaresi şirketi Principal Küresel, Barrons’daki bir tahlile nazaran bir şirketin zombi olup olmadığının nasıl anlaşılacağına dair şöyle bir kılavuz sunuyor: Bir evvelki yılın EBITDA’sı ile faiz masraflarını iki defa karşılayamıyorsa, özkaynak karlılığı ve özkaynak maliyeti ortasındaki makas yüzde 4’ün üzerindeyse, son bir yıllık satış büyümesi ve son üç yıllık ortalama satış büyümesi yüzde 3’ün altındaysa, likidite-ödeme gücü-karlılık ölçütü olan Altman-Z-Skoru 1,8’in altındaysa, şirket zombi olarak tanımlanabilir.
HİLAL SARI
Dünya
Konkordato, “zombi” şirketler tarafından suistimal ediliyor!
Zombi şirketlerin teşhis ve tedavisi
Zombilerin anayurdu Türkiye
Para Tahlil
