Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın dün açıkladığı genel bütçe finansman ve merkezi idare borç stoku bilgileri ile borçlanma tarafındaki sene sonu görünümü netleşmiş oldu. (Net borçlanma, anapara borç itfası ile borçlanma ortasındaki fark olarak tanımlanmıştır ve borç stokundaki değişim açısından daha açıklayıcı bir göstergedir.)
Öncelikle net borçlanma görünümünden başlarsak, Aralık ayında 15.8 milyar TL karşılığı net dış borçlanmaya karşılık 3.8 milyar TL’lik net iç borç ödenmiştir. Bu doğrultuda, Aralık ayındaki 15.8 milyar TL’lik toplam net borçlanma ile 2020 yılındaki toplam net borçlanma 255.6 milyar TL’ye ulaşmıştır. Bunun 230.7 milyar TL’lik yüklü kısmı net iç borçlanma olurken, net dış borçlanma 24.9 milyar TL karşılığı ile daha düşük gerçekleşmiştir.
Bütçe kanununda net borçlanma için genel bütçe gelir ve sarfiyatları ortasındaki fark kadar net borçlanma limiti belirlenmektedir. Bu limit 2020 için başta 140.1 milyar TL düzeyindeydi. Hazine ve Maliye Bakanı ile Cumhurbaşkanı’nın bu limiti %5 oranında, yani toplamda %10 arttırma yetkisi bulunmaktadır. Lakin pandemi sebebiyle bütçe görünümü bozuldu ve daha Mayıs ayından itibaren net borçlanma, limitin üzerine çıktı.
Ağustos ayına kadar net borçlanma yükselişini sürdürerek 262.4 milyar TL’ye kadar yükseldi. Daha sonrasında kanun değişikliği ile net borçlanma limiti Hazine ve Maliye Bakanı ile Cumhurbaşkanı tarafından artırılan net borç kullanım meblağının iki katı arttırıldı. Bu doğrultuda net borçlanma limiti 308.2 milyar TL oldu.
Ağustos ayından itibaren Hazine’nin net borçlanması bariz olarak düştü ve sene sonu itibariyle 255.6 milyar TL’lik net borçlanma, yeni limitin besbelli olarak altında kalmış oldu.
Hatırlanacağı üzere bütçe de 2020 yılında GSYH’ya oranla %3.5 açık vermişti ve bu da Yeni İktisat Programı’ndaki %4.9’luk açık kestirimin altında kalmıştı. Bütçedeki beklenenden iyi görünüm, finansman gereksinimini da azaltmış gözüküyor.
Net borçlanmanın Ağustos ayından itibaren düşmesi ve Kasım ayından itibaren kurlardaki düşüşün döviz cinsi borç stokunun TL karşılığını azaltması ile borç stokunda da son çeyrekte bir ölçü iyileşme yaşanmıştır. Dün açıklanan merkezi idare borç stoku Aralık ayında 1,812 milyon TL ile Ekim ayındaki 1,935 milyon TL’lik düzeye nazaran gerilemiş, lakin 2019 sonundaki 1,329 milyon TL’ye nazaran besbelli artış kaydetmiştir.
Borçluluk görünümü açısından daha sık takip edilen gösterge, merkezi idare dışında mahalli yönetimler, toplumsal güvenlik kurumları, KİT’ler üzere başka devlet ünitelerini de kapsayan kamu kısmı borç stokudur. Ayrıyeten brüt kamu borcunun, AB ile uyumlu olması için gerekli düzeltmelerin yapıldığı AB tarifli genel devlet borç stoku da takip edilmektedir. Bu datalar gecikmeli olarak yayınlanmakla birlikte, buradaki kısa vadeli değişimleri, merkezi idare borç stoku büyük ölçüde açıklamaktadır. Bu doğrultuda, en son üçüncü çeyrek için açıklanmış olan brüt kamu borcu ve AB tarifli borç stokunun GSYH oranlarını, 2020 sonu için hesapladık. Buna nazaran, brüt kamu borcunun GSYH’ye oranının %39.2 ile evvelki çeyreğe nazaran 2.9 puan gerilediğini, lakin 2019’a nazaran 5.7 puan arttığını varsayım ediyoruz. AB tarifli borç stokunun da misal biçimde evvelki çeyreğe nazaran 2.9 puan gerilerken, 2019 sonuna nazaran 7.0 puan arttığını ve seneyi %39.7 düzeyinde kapattığını varsayım ediyoruz.
QNB Finansbank Raporu’ndan alıntıdır
Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Bütçe açığının konuşulmayan yanı’
Cüneyt Akman ile Paraanaliz özel: TOBB’un bankalara ‘yüksek faiz’ eleştirisi haklı mı?
Lütfi Elvan: 2021 bütçesini iyileştirmek için kalıcı önlemler arıyoruz
2020’de bütçe açığı yüzde 38.5 genişledi
Para Tahlil
