Her yıl TÜİK tarafından 19 Mayıs haftasında ‘istatistiklerle gençlik’ bülteni yayınlanıyor. Bir ülkenin kalkınmasında ve bölgesinde daha faal bir oyuncu haline gelmesinde kritik ehemmiyeti haiz demografik gücüne dair temel göstergeler özetleniyor.
Birinci olarak son 20 yılın süreklilik arz eden eğilimi yaşlanmanın bu yıl da sürdüğünü not edelim. 2000 yılında 15-24 yaş kümesi toplam nüfusun yüzde 19,4’ü iken bugün yüzde 15,4’ü (TÜİK varsayımlarına nazaran 2030’da bu oran yüzde 14’e inecek). AB ortalaması yüzde 10,6. yani yaşlı kıtaya kıyasla elbette hala daha genciz ve çok uzun yıllar bu türlü kalacağız. Lakin Hindistan, Pakistan, Bangladeş, Endonezya, Vietnam ve Mısır üzere ülkelerdeki doğurganlık suratının epey gerisinde kaldığımızdan dolayı dünya ölçeğinde o kadar da genç değiliz. Nijer, Angola ve Kongo üzere çok genç, hatta ‘çocuk’ denebilecek ülkeler de var. Buna karşılık Türkiye, ekonomisindeki gerilemeye rağmen ‘yeni endüstrileşen ülkeler’ grubunda yer alıyor; yani geri kalmış ülkeler kümesiyle demografik rekabet içerisinde değil.
Eski periyotlarda demografik güç, kolay bir halde nüfus büyüklüğü ve genç nüfus oranıyla ölçülürdü. Zira tarlayı sürecek, madenleri çıkaracak ve cephede savaşacak bilhassa erkek nüfus memleketler arası mukayeseler için kafiydi. Vakit içerisinde doyurulamayan nüfusun, kuvvet gerektiren işlerde hedeflenen emek verimliliğine ulaşamadığı görüldü. Ötesi, toplumsal patlamalarla merkezi hükümetin otoritesinin sarsılması ve savunma harcamalarının yurt içine harcanması üzere sonuçlardı. Bilgi çağına girişle birlikte, doyurulabilen nüfus da kâfi olmadı ve eğitimli nüfus demografik gücün temelini oluşturdu. Birçok iş kolunda otomasyona geçildi ve insanın fizikî gücünün değeri geri plana düştü.
Türkiye’nin nüfus piramidi incelendiğinde, 1980 sonrasında her yıl yeni sağlıklı doğum sayısının az çok sabitlendiğini görüyoruz. Ülke nüfusunun hala her yıl 1 milyon kadar artmasının kaynağı yüksek doğum oranı değil, ortalama ömrün uzaması. Bugünün gençlerinin gelişi yıllar öncesinden belirli, öngörülemeyecek bir artış da yok.
Bu durumun sonucunda planlı bir biçimde tüm ülkede eğitim seferberliği yürütmek gerekiyor.
Pekala, o denli mi?
Bir evvelki paragrafın bitiş tonundan olumsuz bir başlangıç bekleyebilirsiniz fakat yanlışsız cevap şu: Evet öyle!
2020 yılı MEB istatistiklerine nazaran okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim seviyesindeki öğrenci sayısı 18,2 milyon. 2020 yılı YÖK datalarına nazaran yükseköğretim gören öğrenci sayısı 7,9 milyon. MEB bünyesinde halk eğitim merkezleri, çeşitli kurslar ve hatta motorlu taşıt şoför kurslarındaki toplam öğrenci sayısı ise 11 milyon.
Nüfusun yüzde 9,5’inin 65 yaş üstü, yani yaşlı olduğunu ve yüzde 7,3’ünün dört yaş ve altında olduğunu ekleyelim.
Nicelikte seferberlik, nitelikte çöküş
Tüm bu hesapları birleştirdiğimizde 5-65 yaş ortasındaki 69,5 milyon kişinin yaklaşık 37,1 milyonu MEB yahut YÖK bünyesinde örgün yahut yaygın eğitim alıyor. Çift sayım olmaması için eğitimdeki kesişen kümeleri kaba bir kestirimle düşersek 5-65 yaş ortasındaki her iki bireyden birinin eğitim hayatına devam ettiğini görüyoruz.
Özetle, farkında olmasak da bir eğitim seferberliği içerisindeyiz.
Pekala, neden farkında değiliz?
Zira devlet okullarında kalite kaybının aşikâr olduğunu, çok sayıda apartman halinde özel okul ve üniversite açıldığını, mesleksel eğitimin ya yetersiz ya da imam hatip okulları biçiminde olduğunu ve açık öğretim sistemindeki randıman seviyesinin düşüklüğünü hepimiz biliyoruz. En son 2018 yılı için açıklanan PISA datalarında 38 OECD ülkesi ortasında 31’nci sırada olduğumuzu haberlerden okuyoruz. Her yıl üniversite imtihanı sonuçları açıklandığında binlerce kişinin sıfır aldığını (2020 yılı için 38 bin) duyuyoruz.
Elhasıl, eğitim seferberliğinin sırf nicelikte yürütüldüğünün, nitelikte çöküş yaşandığının farkındayız.
En büyük kahır ise mezunları tekrar eğitime almanın zorluğu. Yani yine vakit, emek ve para harcansa dahi geriye dönüşü olmaksızın tren kaçırılıyor. 2001 krizi günlerinde ortanca yaşın 25, bugünse 33 olduğunu unutmamak gerek. Artık genç ve dinamik bir nüfustan öte giderek olgunlaşan ve eğitimi zayıf bir nüfusa dönüşüyoruz.
Önümüzdeki 10 yıl son fırsat
Yazının tamamı burada.
Para Tahlil
