Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), besin enflasyonundaki artışta işlenmemiş besin kümesinin belirleyici olduğunu kaydetti.
TCMB tarafından açıklanan Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda şöyle denildi;
“Tüketici fiyatları Ağustos ayında yüzde 0,86 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 11,77 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon, temel mal başta olmak üzere güç ve besin kümelerinde artarken hizmet kümesinde yatay seyretmiş, alkollü içecekler ve tütün kümesinde ise tütün fiyatları kaynaklı yüksek bazın tesiri ile gerilemiştir. Temel mal kümesindeki artışta sağlam tüketim malları öne çıkarken, güç grubunda döviz kuru ve milletlerarası petrol fiyatlarındaki gelişmelerin yansımaları izlenmiştir. Besin enflasyonundaki artışta işlenmemiş besin kümesi belirleyici olmuştur. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eğilimleri yükselmiştir.
Değerlendirmeler
Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,86 oranında artmış ve yıllık enflasyon yatay seyrederek yüzde 11,77 olmuştur. Bu devirde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,69 ve 0,78 puan artarak yüzde 11,18 ve yüzde 11,03 olarak gerçekleşmiştir.
Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran temel mal, altın, besin, güç ve hizmet kümelerinin katkıları sırasıyla 0,37, 0,24, 0,13, 0,11 ve 0,04 puan artmış, alkol-tütün kümesinin katkısı ise 0,88 puan azalmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış datalarla üç aylık ortalamalara nazaran
B ve C göstergelerinin eğilimlerinde bir ölçü artış gözlenmiştir. Bu devirde, enflasyon eğilimi temel mal kümesinde yüksek düzeyini korurken, hizmet kümesinde artmıştır.
Hizmet fiyatları Ağustos ayında yüzde 1,14 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu yatay seyrederek yüzde 11,83 olmuştur. Yıllık enflasyon lokanta-otel ve haberleşme hizmetlerinde yükselirken, ulaştırma, kira ve öteki hizmetlerde gerilemiştir. Ulaştırma hizmetleri yıllık enflasyonundaki düşüşte karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyatı öne çıkmış, havayolu ile yolcu nakliyeciliği fiyatlarında ise artış (yüzde 1,53) gözlenmiştir. Lokanta-otel kümesinde bu devirde gerek yemek hizmetleri gerekse konaklama hizmetlerinde fiyat artışları izlenmiştir. Öteki hizmetler kümesindeki fiyat artışında kura hassas kalemlerden şahsî ulaştırma araçlarının bakım ve tamiratı, sıhhat hizmetleri ve paket çeşit belirleyici olmuştur. Öteki yandan, eğitim hizmetlerinde aylık fiyat artışı bu devirde hudutlu kalmıştır. Eğitim hizmetlerinde uygulamaya konulan KDV indiriminin önümüzdeki periyotta fiyatları olumlu etkileyebileceği bedellendirilmektedir.
Temel mal kümesi enflasyonu Ağustos ayında 1,44 puan artışla yüzde 10,02 olmuştur. Bu devirde yıllık enflasyon güçlü mal ve öbür temel mallarda yükselirken giyim ve ayakkabı kümesinde gerilemiştir. Döviz kuru gelişmelerinin de tesiriyle güçlü mal kümesinde süregelen fiyat artışları genele yayılmış halde devam etmiştir.
Arabadaki matrah ve ÖTV değişikliklerinin küme enflasyonunu önümüzdeki devir üst istikametli etkileyebileceği bedellendirilmektedir. Giyim ve ayakkabı kümesinde dönem indirimi bir evvelki yıla kıyasla bir ölçü daha yüksek gerçekleşmiştir. Bu devirde, başka temel mal kümesi fiyatlarında bir ölçü artış gözlenmiştir.
Güç kümesi fiyatları Ağustos ayında yüzde 1,29 oranında artmıştır. Bu devirde döviz kuru ve memleketler arası petrol fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak akaryakıt fiyatları yüzde 2,17 oranında yükselmiştir. Ayrıyeten bu periyotta şebeke suyu ve katı yakıt fiyatları sırasıyla yüzde 2,69 ve yüzde 1,13 oranında artış kaydetmiştir. Bu gelişmelerle, küme yıllık enflasyonu 1,02 puan artarak yüzde 9,59 olmuş, doğalgaz fiyatlarındaki yüksek baz bu artışı bir ölçü sınırlamıştır.
Besin ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Ağustos ayında 0,78 puan yükselerek yüzde 13,51 olmuştur. Bu gelişmede, yıllık enflasyonu 1,51 puan artışla yüzde 15,36’ya yükselen işlenmemiş besin kümesi belirleyici olurken, işlenmiş besin yıllık enflasyonu sonlu bir artışla yüzde 11,86 olmuştur . İşlenmemiş besin kümesinde, mevsimsellikten arındırılmış bilgiler taze meyve ve zerzevat fiyatlarının Ağustos ayında arttığına işaret ederken, öteki işlenmemiş besin kümesi fiyatları yatay seyretmiştir. Bu devirde işlenmiş besin fiyatları yüzde 0,81 oranında artmış, bu artışta ekmek ve tahıllar öne çıkmıştır.
Başka işlenmiş besin yıllık enflasyonu ise Ağustos ayında yatay seyretmiştir. Bu gelişmeler sonucunda, taze meyve ve zerzevat dışı besin kümesinde yıllık enflasyon bir ölçü artmıştır. Ağustos ayında alkollü içeceklerde fiyatlar yüzde 2,58 oranında artarken tütün eserleri fiyatları yatay seyretmiştir. Alkol-tütün yıllık enflasyonu tütün fiyatlarındaki yüksek bazın tesiriyle 19,34 puan düşerek yüzde 2,44’e gerilemiştir.
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatları Ağustos ayında yüzde 2,35 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 3,20 puan artarak yüzde 11,53 olmuştur. Bu gelişmede döviz kuru ve emtia fiyatlarındaki gelişmeler tesirli olmuştur. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu devirde artmıştır.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon güç kümesi hariç bütün alt kümelerde yükselmiştir. Aylık bazda, güç fiyatlarındaki düşüşte elektrik ve gaz imalatı fiyatları belirleyici olurken, petrol eserleri ve ham petrol fiyatlarındaki yükseliş bu düşüşü sınırlamıştır. Orta malları fiyatlarındaki artışta demir-çelik, ana metaller ve plastik eserler öne çıkarken sermaye malları kümesindeki artışta metal yapı eserleri, motorlu kara taşıtları ile kesim ve aksesuarları ve makineler tesirli olmuştur. Güçlü tüketim malları fiyatları mücevherat öncülüğünde yükselirken, dayanıksız tüketim mallarındaki artışta dokuma eserleri, katı-sıvı yağlar ile fırın eserleri ve unlu mamuller belirleyici olmuştur. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar artmıştır.”
Para Tahlil
