Eski Merkez Bankası başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, kur muhafazalı mevduatı saadet zincirlerine benzeterek “Sonuna gerçek yaklaşılıyor” dedi. Kara, toplam mevduatın 120 milyar borcun olduğunu belirterek, haftasından sonra 8-10 milyar borcun geri kalacağını söyledi.
KKM, hakimiyetin siyasetleriyle TL’nin yabancı paraları karşısında artan paha kaybını yavaşlatmak hedefiyle Aralık 2021’de uygulanmaya başlandı.
KKM’de vade sonunda faiz ya da varsa kur farkı ödeniyor. Bütçeye ağır bir yük getirmek de seçim öncesi artan döviz talebini dizginlemek isteyen iktidar ilgiyi artırmak için KKM için bir ayda dört yeni düzenleme getirmişti.
Hakan Kara, KKM’nin 2022’deki toplam yükünü 181,5 milyar olarak hesaplamıştı.
Kara, Twitter’dan KKM’nin saadet zinciri olarak dünyaya ulaşmaya aday olduğunu belirterek, artık bunun sonuna yaklaşıldığını söyledi.
Kara’nın tespitleri ve izaları şöyle oldu:
*İlerde geri gelecekleri yolculara şaşırmamak için Ponzi (saadet zinciri) kavramını anlamakta yarar var. Charles Ponzi 1920’de keşfettiği sistemle binlerce yatırımcıyı posta pullarıyla elde edeceği kâra inandırmış ama geride kalan bir bedel üretimi olmadığı için sistem çökmüştür.
*Ponzi sistemi erken herkes memnundur, ama vakit içinde saadet zincirinin sürdürülemeyeceği anlaşılınca daha büyük riskler alınır, büyük masraflar verilir; tahribat büyür ve sonunda sistem çöker. İçerde kalan yatırımcının canı kötü halde yanar.
‘KKM ponziye görünüyor’
*Bizdeki KKM de bir ponzi olarak tarih alıcısı adayı. Devlet önceki kendi parasının faizini yanlış belirleyerek itibarsızlaştırıyor, sonra da vatandaşa diyor ki TL’yi elinde bulundurma riskini ben alıyorum, yani kur müdafaası sağlıyorum.
*KKM bir ponziye bakma çünkü ortada bir paha olmadan, evvel herkes kendini süreksiz olarak memnun hissediyor. Örneğin KKM birinci öğretim Bankalar memnundu. Kurdaki kanama durdu, fonlama maliyetleri düştü. Bankalar önemli karlar yazdılar.
*Merkez Bankası memnundu, bankalardan ihracat gönderii KKM’yi satın aldığı için dövizin bozulmayı sınırlayabildi, kuru tutabildi. Hazine de memnundu, fazla faiz ödemeden borçlanabildi.
*Mevduat sahipleri de memnundu. Hem mevduatlarına kur müdafaası sağladılar hem de devir periyot dolar ölçüsü âlâ faiz aldılar.
‘Tıkanma işaretleri’
*Fakat her ponzide olduğu zamanlar vakit içinde bu sistem de tıkanma talimatları gösteriliyor.
*Bir mühlet sonra kurdaki yükselişin KKM’nin kamuya maliyeti artıracağı anlaşılınca kuru tutmak için TCMB rezervleri harcanmaya harcanıyor. Kamu artık çok da memnun değildi. Çarkın dönebilmesi için vadelendirmeye hazine tahvillerinin bağlanması getirildi.
*Bir sonraki basamakta uzatmanın uzatılması için mecburen KKM faizleri hür bırakıldı, nihai olarak elde edilen eserlere verildi. Lakin bankaların döviz varlıklarının bir kısmı (swap) TCMB tarafından satın almak için alınan bankaların likit varlıkları azalıyordu.
*Ayrıca KKM’nin sürdürülmesi için vaat edilen tahvil işlemleri sırasında vade TL mevduat faizlerini de artırmak zorunda kaldılar. Kısacası KKM’nin maliyetleri giderek artmaya başladı. Artık herkes keyifli değildi.
*Bir sonraki basamakta bankaların ponziyi sürdürmeleri için sopalar güçlendirildi. Tahvil tutma zorunluluğu sıkılaştırıldı, çıta her fırsatı üstlendi. KKM ponzisini öğrenmek için finansal olan mühendislik yürüyüşlerinde ‘makroihtiyati’ve ‘liralaşma’diye sunuldu.
*Gelinen nokta KKM’deki mevduatlar 120 milyar dolar çıktı. Temmuz’dan sonra her hafta yaklaşık 8-10 milyar dolar geri dönüş olacak. Devasa bir potansiyel döviz talebi…
‘KKM, bombaya gidiyor, bitiyor’
*Özetle KKM, patlamaması için her zaman daha büyük dağıtımlar dağıtımı gereken bir bombaya dönüştü. Üstelik daima büyüyerek potansiyel tahribatı artıyor. Bir nevi ponzi… Farkı devlet bu yükü üstlenmeyi baştan beri taahhütler lakin ne vakte kadar yüklenebileceği meçhul.
*KKM isimli saadet zincirinin sonu hakikate yaklaşıyor. Bu saatli bombanın önceden atılmasının durdurulması, sonra da denetimli bir biçimde etkisiz hale getirilmesi gerekiyor. Bu yapıda ısrar edilirse sonu güzel bitmeyecek. Uyarması bizden…
Banka Dünyası
