Merkez Bankasının Analitik bilançosu üzerinden likiditeyi izleyebilir miyiz? Bu sorunun yanıtını arayalım!
Pahalı okuyucu, merkez bankasının nasıl bir para siyaseti izlediğini anlamak için kesinlikle suretle merkez bankasının bilançosunu tanımak ve nasıl çalıştığını bilmek gerekmektedir. Merkez Bankasının kendi bilançosunu detaylı olarak anlattığı bir dokümanı bulunmaktadır. Bu çalışmada tek tek hesapları anlatmak yerine analitik bilançonun işleyişi ve bunun günlük likiditeye olan tesiri incelenecektir.
Analitik bilanço, TCMB Bilançosu kalemlerinin makul mali büyüklükleri tabir etmek üzere toplulaştırılması ve netleştirilmesi yoluyla oluşturulmaktadır. Analitik bilançonun temel gayesi, TCMB’nin değerli yükümlülüklerinin nasıl oluşturulduğunun gösterilmesi, TCMB ile kamu ve bankacılık kısımları ortasındaki bağların sergilenebilmesidir (Serdengeçti, 1997).
Üstte gördüğünüz tablo üzerinde TCMB analitik bilançosunun kalemleri gösterilmektedir. Analitik bilançonun etkin tarafındaki kalemlerle başlayalım. Dış varlıklar kalemi, büyük ölçüde TCMB’nin sahibi olduğu tüm yabancı para cinsinden paraları ve altınları göstermektedir. İç varlıklar kalemi ise; TCMB’nin sahip olduğu devlet iç borçlanma tahvillerini gösteren “Hazine Borçları” ve TCMB’nin ihracatçılara verdiği kredilerin kaydedildiği “Bankacılık Kesimine Açılan Krediler” kalemlerinden oluşmaktadır.
Değerleme Hesabında ise, TCMB bilançosunda yer alan döviz ve altının, TL karşısındaki değişimleri yansıtılmaktadır. Dış varlık artışı, iç varlık artışı ve değerleme hesabındaki artış likiditeyi artırmaktadır.
Analitik bilançonun pasif tarafındaki kalemlerle devam edelim. Görüldüğü üzere bu tarafta iki temel kalem vardır. Bunlardan dış yükümlülükler TCMB’nin döviz cinsinden yükümlülüklerine gösterirken, merkez bankası parası TCMB’nin TL cinsinden yükümlülüklerini göstermektedir.
Dolanımdaki Para, şu an Türkiye iktisadı içinde dönen fizikî TL’yi göstermektedir. Kamu kesimi mevduatı, hazine ve birtakım kamu kurulumlarının TCMB’de tuttukları mevduatları göstermektedir.
APİ (Açık Piyasa İşlemleri) ise, TCMB’nin tüm bahsi geçen hesapların hareketlerinde doğan likidite açığı/fazlasını düzenlemek için yaptığı piyasa süreçlerine verilen isimdir.
Münasebetiyle aşağıdaki eşitliği yazabiliriz.
-(∆Dolaşımdaki para +∆Kamu Mevduatı +∆Fon Hesapları + ∆Banka Dışı Mevduat) +∆Değerleme Hesabı +∆Net Dış Varlıklar +∆İç Varlıklar = Likidite Durumu
Likidite durumu negatif çıkarsa likidite açığı olduğu aksi durumda ise likidite fazlası olduğu anlaşılmaktadır. Likidite durumuna nazaran TCMB açık piyasa süreçlerini gerçekleştirecek ve gün sonunda ortaya çıkacak net sayı bankalar mevduatı hesabında görülecektir.
Likidite Durumu + ∆API = ∆Bankalar Mevduatı
31.01.2019 tarihine gidelim ve üstteki formülü gerçek sayılara dökelim.
31.01.2019 tarihinde yaşanan değişimleri topladığımızda -10.425.857.000 ortaya çıkacaktır. Likidite açığı vardır.
Birebir tarihte APİ kıymetindeki değişim -10.895.542.000 olarak gerçekleşmiştir. Bu kalem aslında faal karakterli bir kalem olduğu için bu sayıyı 10.895.542.000 olarak göstereceğiz. Merkez Bankası likidite açığından daha fazla ölçü parayı piyasaya enjekte etmiştir. Sonuç olarak gün sonunda bankalar mevduatı 469.685.000 kadar artmıştır.
Daha detaylı bilgi için :
New Monetary Analysis Tool
Dr Engin YILMAZ – Presentation
DATABASE
Hürmetlerimle
Data MECZUBU
1-Veri Kaynakları :
Merkez Bankası Analitik Bilanço (Bin TL) (İş Günü)
| TP.AB.A02 | A.1-DIŞ VARLIKLAR(Bin TL) |
| TP.AB.A03 | A.2-İÇ VARLIKLAR(Bin TL) |
| TP.AB.A08 | A.3-DEĞERLEME HESABI(BİN TL) |
| TP.AB.A10 | P.1-TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜLÜKLERİ(Bin TL) |
| TP.AB.A17 | P.2Aa-Emisyon(Bin TL) |
| TP.AB.A18 | P.2Ab-Bankalar Mevduatı(Bin TL) |
| TP.AB.A21 | P.2Ac-Fon hesapları(Bin TL) |
| TP.AB.A22 | P.2Ad-Banka Dışı Kesim Mevduatı(Bin TL) |
| TP.AB.A24 | P.2Ba-Açık Piyasa İşlemleri(Bin TL) |
| TP.AB.A25 | P.2Bb-Kamu Mevduatı(Bin TL) |
Kaynak : https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/DataGroupLink/2/bie_abanlbil/tr
Para Tahlil
