2020 Martı’nda epideminin başlamasıyla TL40 milyar açık veren nakit bütçe, bu sene birebir ölçüde fazlaya geçti. Geçen sene iktisat kapanırken, bu sene denetimli olağanlaşmaya geçmiş olmak ortadaki farkın bir kısmını açıklıyor. Lakin, TCMB transferleri ve aydan-aya kayan vergi geliri tahsilatı da büyük fark yaarttı. Evvel, QNB Finansbank Araştırmanın bu bahiste yazdıklarını okuyalım:
QNB Finansbank: Bütçe açığı azalıyor
Nakit bütçe istikrarı Mart ayında, 41.0 milyar TL fazla ile geçen yılın tıpkı ayındaki 40.4 milyar TL’lik açığa nazaran bariz olarak iyi performans gösterdi. Geçen sene tamamına yakın kısmı Ocak ayında aktarılan TCMB karı bu sene Mart sonunda Hazine hesaplarına transfer edildi. Gelirlerdeki geçen seneye nazaran 100.5 milyar TL’lik artışın 36 milyar TL’lik kısmının bununla ilgili olduğunu düşünüyoruz. Bunun yanında, geçen sene Şubat ayından aktarılan vergi gelirlerinin 15.7 milyar TL ile bu yılki 23 milyar TL’nin altında kalması da bütçe gelirlerindeki artışın 7.3 milyar TL’lik kısmını açıklamaktaydı.
Vergi gelirlerindeki artış ve TCMB kar transferi ile 12 aylık nakit bütçe açığı Mart ayında, evvelki aya nazaran 1.6 puanlık besbelli bir düşüşle %2.7’ye geriledi.
Bunun dışında kalan artışın da iç talepteki güçlü görünüm ile vergi gelirlerinin yüksek seyretmesi ile ilgili olduğunu düşünüyoruz. Sarfiyat tarafında ise, faiz dışı masraflar yıllık %20.8 artarken, 12 aylık faiz dışı sarfiyatın GSYH’ya oranı %21.4 ile evvelki aya nazaran değişmemiştir.
TAHLİL: Sürdürülmesi sıkıntı
Aydan-aya yüksek oynaklığın hakim olduğu yılın birinci çeyreğinde aylık değil, 3 aylık bir kıymetlendirme yapmak daha makul olacak.
Gelirler tarafında TCMB katkısının azaldığı bir periyotta, vergi hasılatının güçlü seyrettiğini hesaplıyoruz, fakat oran veremiyoruz. Öte yanda, faiz dışı harcamaların nominal %12.3’le %16.2 TÜFE’nin gerisinde kalması, kemer sıkmanın başladığına işaret ediyor. Maalesef, basın haberlerinden kemeri sıkılanın işsizler ve fakirler olduğunu müşahade ediyoruz.
Birinci çeyrekte %44 artan faiz masrafları, iç borcun artık TÜFE ve dövize endeksli bölümünün %50’yi aşması nedeniyle yükselmeye devam edecek.
Perşembe gecesi 56 bin Covid-19 hadisesi açıklanması, Türkiye’nin 28 gün tüm yurtta sokağa çıkma yasağına hakikat gittiğini gösteriyor. Bu durumda, bir defa daha vergi feragatları ve ek işsizlik yardımları gündeme gelecek. Dolayısı ile bütçe disiplinin ikinci çeyrekte sürmesi çok güç.
Halen Hazine’nin kasasında TL 50 milyar var. Şayet Kanal İstanbul’un inşasına başlanacaksa, masrafların büyük kısmını müteahhit firmalar üstlecek. Tekrar de yan yollar, etraf düzenlemesi, kamulaştırma üzere masrafları kamu karşılayacak. Bu cins harcamalar için dahi TL50 milyarın yetmeyeceği kanatindeyiz. Sanki hangi hayati kalemlerde kesinti yapılarak bu hobi projesi finanse edilecek?
Sene sonunda bütçe açığı-GSYH oranının %3.5-4 ortasına yükselmesini bekleriz. Kanal İstanbul’un Hazine garantili kredilerle inşasına başlandığı bir senaryoda, Türkiye’nin dış borçlanma maliyetinin süratle artması yüksek mümkünlük.
Güldem Atabay: IMF Türkiye beklentilerinin gerisindeki kıssa
FÖŞ yazdı: Bu iktisat NİÇİN HALA batmadı ya?
Çetin Ünsalan: Kur riski, lokal para ve D8
Para Tahlil
