Haziran – Temmuz aylarında kuru tutmayı başarmış üzere görünüyoruz. Ağustos’ta denetimi yitirmişiz. Nasıl oldu da 2 ay başardığımız halde sonrasında başaramaz duruma geldik? Bunu kolay bir örnekle anlatayım. Dalgaların kıyıya daima olarak deniz yıldızları taşıdığını ve bir çocuğun bunları tek tek denize atmaya çalıştığını düşünelim. Çocuk bir yandan denize atarken bir yandan da kıyıda birikenlerden kurtardıklarını geriye gerçek sayar: “999, 998, 997, 996…881…” tam o sırada yeni bir dalga gelir ve yeni deniz yıldızlarını kıyıya vurur. Çocuk bir an durur ve saymaya tekrar başlar: “1010, 1009, 1008…” ve bu bu türlü sürüp sarfiyat. Bizim Merkez Bankası ve kamu bankalarının yapmaya çalıştığı şey aşağı üst budur: Ödünç 40 milyar dolarla 2 trilyon dolara tertip vermeye çabalamak. Bir diğer deyişle diğerinin bastığı parayı diğerinden ödünç aldığın parayla dizginlemeye çalışmak. Halbuki yapılması gereken şey kendi bastığın parayı yönlendirmekten ibarettir.
Sermaye hareketlerini hür bırakmışsak ve ekonomiyi iyi yönetemediğimiz için beşerler Türk Lirası yerine dolar tutmaya yönelmişse yapılacak şey insanların tercih ettiği doları değersizleştirmeye çalışmak değil, Türk Lirasını kıymetli kılmaya çalışmaktır. 40 milyar dolarlık ödünç rezervle 2 trilyon dolara müdahale etmek mümkün değildir. Bunun kısa vadedeki yolu faizi yükseltmektir. Faizi yükselttiğinizde beşerler faiz geliri elde etmek için dolar talebini bırakıp TL’ye dönerler, bu da TL’yi kıymetli hale getireceği için kuru düşürür.
Ne var ki faizle oynamanın da bir hududu var. Daima faizle oynarsak ya da faizi çok yüksek tutarsak yatırımlarda gerileme, talepte düşme üzere öbür sıkıntılar ortaya çıkar. O nedenle dönüp dolaşıp geleceğimiz yer yapısal reformlardır.
Bugün içinde bulunduğumuz külfetli durumda evvel kanamayı durdurmamız, bunun için de faizi yükseltmemiz gerekiyor. Merkez Bankası bu hareketi el altından yürütüyor. Siyaset faizini birebir noktada tutuyor görünse de ortalama fonlama faizini artırmaya başladı. Gösterge faiz yüzde 13’e yükseldi, bankalar da yüzde 7’ye kadar düşürdükleri mevduat faizini artırmaya başladılar. Ne var ki bu adımlar iki nedenle yetersiz kalıyor: (1) Faizler (vergi sonrası bakıldığında) beklenen enflasyona nazaran hala düşük bulunuyor. (2) Merkez Bankası’nın siyaset faizini artırmak yerine dolaylı yoldan faiz artırımına gitmesi gereğince gözü pek tedbirler alamadığı izlenimi verdiği için beklenen olumlu etkiyi yaratamıyor.
Türkiye iktisadının 1993 yılından bu yana en önemli sorunu iktisadın dört temel ögesinden (ücret, kâr, rant ve faiz) birisi olan faizi güya iktisat dışı bir unsurmuş üzere görmekten kurtulamamış olmasıdır. Bu sorunu aşamadığımız için daima tıpkı noktaya geri geliyoruz.
Yalnızca alıntıdır, tamamını okumak için aşağıdaki adresi ziyaret edin
http://www.mahfiegilmez.com/2020/08/geldik-yine-faize.html
Para Tahlil
