Öncelikle dış yükümlülükle dış borç ortasındaki farkı ortaya koyalım. Dış yükümlülük, dış borca nazaran çok daha geniş bir kavramdır: ‘Her dış borç dış yükümlülüktür lakin her dış yükümlülük dış borç değildir’ desek gerçek olur. Dış borç; fon fazlası bulunan ekonomilerden fon açığı bulunan ülkelere yönelik akımlarla oluşan ve kendi para cinsi dışında yapılan borçlanmadır. Bu borçlanmanın vadesi bir yıldan kısaysa buna kısa vadeli dış borç denir. Dış yükümlülük ise Türkiye’de yerleşik olmayan kişi ve kurumlara olan dış borçlar, dış krediler ve DTH biçimindeki mevduat üzere yükümlülükleri içerir. Bu dış yükümlülüklerden bir yıl içinde vadesi gelecek olanlar kısa vadeli dış yükümlülük olarak isimlendirilir.
Aşağıdaki tablo Türkiye’nin Mart 2021 sonu prestijiyle kısa vadeli dış yükümlülüklerinin toplam 185,6 milyar dolar olduğunu ve bunların hangi kalemlerden oluştuğunu gösteriyor (Kaynak: TCMB / Ödemeler İstikrarı İstatistikleri / Kısa Vadeli Dış Borç İstatistikleri)
Tabloya nazaran toplam 185,6 milyar dolar dolayındaki vadesi Mart 2022’ye kadar gelecek olan kısa vadeli dış yükümlüklerin en büyük kısmı bankalara ilişkin bulunuyor. Alt kalemler içindeki en büyük kalem de bankalar dışındaki dalların ticari kredileri ve onun içinde de ithalat borçları. Tabloda Bankalar başlığı altında TL cinsinden mevduatların da yer alması sizi şaşırtmasın onlar da yurtdışında yerleşik olanlara ilişkin olduğu için dış yükümlülük olarak kabul ediliyor.
Aşağıdaki tablo Türkiye’nin kısa vadeli dış yükümlülüklerinin hangi kurum ve kuruluşlara ilişkin olduğunu gösteriyor (Kaynak: TCMB / Ödemeler İstikrarı İstatistikleri / Kısa Vadeli Dış Borç İstatistikleri)
Tabloya nazaran 2021 Mart sonuna kadar vadesi gelecek dış yükümlülükler içinde en büyük kalem finansal olmayan özel kesim kuruluşlarının yükümlülükleri.
Kısa vadeli dış yükümlülükler yıllardır Türkiye’nin zirvesinde Demokles’in kılıcı üzere sallanıp duruyor. Bu problemde de neden – sonuç bağlantısına dikkatle bakmak gerek. Zira bu çeşit bağlarda makul bir mühlet sonra neden ile sonuç yer değiştirebiliyor.
Yazının tamamı burada.
Para Tahlil