Koronavirüs depresyonu, dünya çapında bir evvel yaşanan sakinlikten çok daha makûs olacak zira bu sefer hiçbir ülke global ekonomiyi kurtaracak kadar güçlü değil.
Büyük Sakinliğin öyküsünde, ABD ve Avrupa, harap olmuş bankacılık sistemlerini temizlemek için çalışırken global hizmetler bölümü en büyük oyuncusu – ABD tüketici motoru – olmadan düşmeye başlarken öbür ülkeler finansal sisteme para pompalayarak genel depresyonu yumuşattılar.
Çin’de siyaset yapıcılar, sakinliği büsbütün atlamak o denli büyük bir teşvik uyguladılar ki, ülkenin GSYİH’si 2009’da %9,4 büyüdü. Hindistan, 2009’da GSYİH’sı % 7,9 büyürken, güya kriz neredeyse hiç yaşanmamış üzere ilerledi.
Lakin bu sefer pandeminin ya da tesirlerinin dokunmadan bıraktığı dünyanın hiçbir köşesi yok. Ve bu yüzden, makul bir formda büyümeye devam edecek ve hadiselerin hakikaten felakete dönüşmesini engelleyebilecek hiçbir ülke yok.
Milletlerarası Finans Enstitüsü’nün (IIF) ekonomistleri, geçtiğimiz günlerde, ABD iktisadı dizlerinin üstündeyken global ekonomiyi kaldıranın bu iki ülkenin -Hindistan ve Çin- büyümesi olduğunu yazdı. Bu nedenle global GSYİH 2009’da sırf -% 0,4’e düştü. Artık bu iki ülke de yara almışken ekonomistler global GSYİH’nın bu yıl %-3,8’e düşeceğini iddia ediyorlar.
Bir kahraman aranıyor
Global ekonomiyi hür düşüşten koruyan süratli büyüyen ülkeler bu sefer bizi kurtarmaya gelmiyor. Öteki da kimse yok.
Hindistan şu anda koronavirüsün yayılmasını yavaşlatmak için 170. kilitlenme gününde. Kredi derecelendirme şirketi Moody’s, 2020’de ekonomik büyümenin % 11,5 daralmasını bekliyor.
Çin’in en makûs kilitlenmeleri geçmişken (şimdilik), 2020 için yaklaşık %3,2’lik GSYİH büyüme beklentisi on yıl öncesinden çok düşük. Artı, bu sefer Çin’in siyaset yapıcıları, teşviklere karşı çok daha temkinli davranıyorlar. Bunun nedeni kısmen, hükümetin öteki bir tecrit başlatması gerekebileceğinden endişelenmesi.
Siyaset yapıcıların ihtiyatlı davranmalarının bir öteki nedeni de Çin 2009’dan beri hala büyük bir borç sorunu yaşıyor. Durgunlukları atlamak ucuz olmuyor. Çin, mali krizden kaçınmak için yarım trilyon dolar harcadı ve onu takip eden yıllarda, 2015’ten beri bastırmaya çalıştığı devasa, opak bir gölge bankacılık sistemi kurdu. Bu yıl Çin’in toplam borcu – şirket, hane halkı ve hükümet – GSYİH’nın %303’üne tırmandı.
Bu nedenle, hükümet finansal kriz sırasında ekonomik faaliyeti teşvik etmek için devreye soktuğu tedbirlerin kimilerini geri çekerken – altyapı yatırımını teşvik etmek üzere – Çin’in merkez bankası, 2020’de ek acil durum teşviklerine gerek görmediğini söyledi.
IIF, Çin ve Hindistan’dan gelen zayıf talebin tesiriyle Latin Amerika daha az mal satacak ve Asya’nın tamamı yavaşlayacak. Oradan fevkalâde bir büyüme bekleyemeyiz.
Avrupa Birliği bizi kurtarabilir mi? Avro bölgesi ülkelerinin salgına süratli yansısı, dünyanın geri kalanı için bir model ve ekonomik kaos için potansiyel bir deva üzere görünüyordu. Lakin artık İspanya ve Fransa üzere ülkelerde ani artış gösteren olaylar ve bloğun şimdilik dünyanın geri kalanını destekleyecek ekonomik güce sahip olması pek mümkün değil.
Nisan ayında, koronavirüs denetim altına alındığında bile, küçülmüş bir dünyada yaşayacağımız açıktı- beşerle irtibatlı süreçlerinin sonlu olacağı bir dünyada. Ekonomik süreçler çoğunlukla insan etkileşimleri olduğundan, sorunu orada görebilirsiniz. Bir yavaşlamanın yaklaşmakta olduğu, onu nasıl ele aldığımıza bağlı olarak ne kadar berbat olacağı ortadaydı.
Nisan daha kolay bir vakitti, o vakitler varsayım, ABD’nin birinci dalgasını dize getireceği ve ikinci bir dalganın sonbaharda berbat başını kaldırabileceği biçimindeydi. Natürel ki birinci dalga hiç bitmedi. ABD koronavirüsü makûs yönetim etti. ABD işsizlik oranı %8,3’te. Washington, koronavirüsün başlangıcındaki gücünü köreltmek için birlikte hareket etmeyi başardı, lakin artık Demokratlar ve Cumhuriyetçiler, ülkenin öbür bir kurtarma paketine gereksinimi olup olmadığı konusunda bir tartışmaya kilitlenmiş durumda.
ABD’nin elbette bu türlü bir pakete muhtaçlığı var. Aslında tüm dünyanın buna gereksinimi var.
Business Insider
Para Tahlil
