Bu yıl kuraklık nedeniyle hem iç pazardaki buğdayın hem de Türkiye’nin ithal ettiği buğdayın yüksek fiyattan pazara girmesi bekleniyor. Buğday ve arpa üzere tahılların fiyatlarının artması temel besin eserlerine direkt yansıyacak.
Yüksek sıcaklıkların ve kuraklığın bu yıl mayıs ayında tesirli olması nedeniyle tahıl üretiminde evvelki yıla nazaran önemli bir kayıp yaşanması bekleniyor.
Tahıl üretiminde yaşanacak kayıplar ithalatın artmasına sebep olacak. Lakin bu yıl kuzey yarım küreyi vuran sıcak hava dalgaları nedeniyle dünyanın en büyük iki buğday üreticisi Rusya ve Kanada’da da rekolte düşüşü öngörülüyor. Buğday, arpa ve mısır üzere eserlerdeki fiyat artışları ise makarna, bulgur ve ekmek üzere temel besin eserlerini direkt etkiliyor.
Türkiye’de 2020 yılında 20.5 milyon ton buğday üretilmişti. Lakin bu yıl kuraklığın birtakım yerlerde yüzde 70’e varan randıman kayıplarına sebep olmasından kaynaklı, rekolte varsayımlarında büyük düşüş görüldü.
Türkiye’de bu yılın mayıs ayında 50 yılın en yüksek hava sıcaklıklarının kaydedildi. İlkbahar aylarının da yağışsız geçmesi nedeniyle buğday ve arpa gereğince büyümediği için pek çok çiftçi erken hasat yapmak zorunda kalırken eserde büyük bir rekolte kaybı görüldü.
ABD Tarım Bakanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) dataları de 2021 yılı arpa ve buğday rekoltesi için düşüş öngördü.
50 YILIN EN YÜKSEK SICAKLARI BUĞDAYI KAVURDU
Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı’nın (USDA), Türkiye’nin tahıl ve yem üretimine ait kaleme aldığı 27 Temmuz tarihli raporda Türkiye’de bu yıl yaşanan kuraklığa, buğday ve arpadaki düşük rekoltelere ve Türkiye’nin ithal ettiği eser ölçüsünün artacağına dikkat çekildi.
Rapora nazaran Türkiye’de 1 Ekim 2020 ile 30 Haziran 2021 ortasında gerçekleşen ortalama yağış ölçüsü geçen yıldan yüzde 23 daha az olarak kaydedildi.
ABD Tarım Bakanlığı’nın bu dönem Türkiye için rekolte varsayımı 16.5 milyon ton oldu. Nisan ayındaki kestirim ise 17.6 milyon tondu.
TÜİK ise Mayıs ayında yaptığı üretim varsayımında bir evvelki yıla nazaran buğday üretiminin yüzde 7,3 oranında azalarak 19 milyon ton, arpa üretiminin yüzde 6 oranında azalarak 7,8 milyon ton olacağını öngördü.
DEVLETTEN KURAKLIK TAKVİYESİ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Haziran ayı başında yaptığı açıklamada bu yıl kuraklıktan ziyan gören çiftçilere dekar başına 100 liraya kadar takviye sağlanacağını açıkladı. Yetkililer tarafından kuraklık yaşayan bölgelerde tespit çalışmaları devam ediyor.
Husus ile ilgili Sozcu.com.tr’ye konuşan Ulusal Hububat Kurulu Lideri Özkan Taşpınar, hasatların şimdi bitmediğini, birtakım bölgelerde çok kuraklıklar olduğunu, bunun için de devletin dayanakta bulunduğunu belirtti. Taşpınar, “TARSİM sigortalı olsun ya da olmasın devlet hasara nazaran bir ödeme yapacak. Bu formda çiftçi hiç değilse tohum ve gübre muhtaçlıklarını tekrar sağlamış olacak. Kuraklık için verilen TARSİM sigortasının devlet karşılığı da yüzde 50’den 70’e çıktı. Bunlara, kuraklığa karşı alınan tedbirler gelecek yıllarda eşlik etmeli” dedi.
“TARIM SİGORTASI ZARURÎ OLMALI”
Tarım sigortasının ehemmiyetini vurgulayan Taşpınar, “Çiftçilerin tarlaları sigortalı olsa, hasarın yüzde 80’ini karşılardı. Bizim teklifimiz de önümüzdeki periyotta tıpkı trafik sigortası yahut sarsıntı sigortası üzere tarım sigortasının da zarurî olması tarafında.” dedi.
Taşpınar ayrıyeten çiftçiye dönük kuraklık ödemelerinin de hasar oranına nazaran yapılacağını belirtti. Taşpınar’ın verdiği bilgiye nazaran dekar başı azamî 100 TL olan kuraklık ödemeleri örneğin dekar başına yüzde 60 kayıpta 60 TL, yüzde 80 kayıpda 80 TL olarak hasar oranına nazaran yapılacak.
Toprak Mahsulleri Ofisi de, geçtiğimiz yıla nazaran buğday alım fiyatlarını artırdı. Buğday alım fiyatları makarnalık buğday için bir evvelki yıla nazaran yüzde 36 artışla ton başına 2 bin 450 TL, kırmızı/beyaz sert ekmeklik buğday için bir evvelki yıla nazaran yüzde 36 artışla ton başına 2 bin 250 TL, arpa için ise yüzde 37 artışla ton başına 1 bin 750 TL olarak belirlendi.
MALİYETLER DE FİYATLAR DA ARTTI
Ayrıyeten TÜİK’in çiftçinin üreterek piyasaya satışını yaptığı eserlerin birinci el satış fiyatlarındaki vakit içerisinde meydana gelen değişimlerin oransal göstergesini aylık olarak izlemek gayesiyle hesaplanan Ziraî Üretici Fiyat Endeksi sayılarına nazaran Türkiye’de buğdayın üretici fiyatı yılın birebir devrine nazaran Temmuz’da yüzde 32,89 arttı.
Lakin hem üretimin düşük olması hem de girdi maliyetlerinin artması sebebiyle buğday fiyatlarındaki artış çiftçilere çıkar olarak dönmedi.
Buğday fiyatının artmasının sebebi ise sadece kuraklık değil. Üretim maliyetinin artması, ziraî eser fiyatlarının artmasında en büyük etkenlerden biri olarak görülüyor.
TÜİK’in Temmuz ayında açıkladığı bilgilere nazaran, ziraî girdi fiyat endeksi, 2021 yılı Mayıs ayında bir evvelki aya nazaran yüzde 2,49, bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 24,43 artış gösterdi.
Böylelikle ziraî girdi enflasyonu son 2,5 yılın doruğunu görmüş oldu. Gübre evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 45,90 artarken tohum ve dikim malzemesi yıllık yüzde 9,15 ile, ziraî ilaçlar yüzde 11,49 arttı.
TAHLİL İTHALAT MI?
Türkiye’de buğday ve arpa üretiminin düşmesi nedeniyle yetkililerin tahlili ise talebin ithalattan karşılanması. Fakat iklim şartlarının bu yıl global çapta bir sıcaklık ve yağış sorunu oluşturması nedeniyle global hububat piyasasında da büyük fiyat artışları yaşandı.
ABD Tarım Bakanlığı bu yıl Türkiye’nin 11.5 milyon ton buğday ithal edeceğini öngörüyor. Bu ithalat düzeyi Türkiye için yeni bir rekor manasına geliyor. Türkiye’nin 2020’de yaptığı buğday ithalatı 9 milyon 750 bin tondu. İthalat karşılığında ödenen toplam fiyat ise 2 milyar 365 milyon dolardı. Türkiye bu sayılarla dünyada en çok buğday ithal eden ülke pozisyonuna da yükseldi.
TMO bu yıl şuana kadar toplam 1 milyon 185 bin tonluk ithalat ihalesi açtı. Bu ihalelerden 1 milyon ton civarında alım gerçekleşti. İhalelerin yıl içerisinde devamı gelecek.
RUSYA’DA İŞLER İYİ DEĞİL
Türkiye’nin geçen yıl ithal ettiği 9 milyon 750 bin ton buğdayın 6.5 milyon tonu Rusya’dan, 1 milyon tonu Ukrayna’dan, 550 bin tonu Kanada’dan, 400 bin tonu Meksika’dan ve 300 bin tonu da Litvanya’dan alındı. Lakin Türkiye’nin ithalatının yüzde 66’sını gerçekleştirdiği Rusya’da da bu yıl işler iyi değil.
ABD Tarım Bakanlığı’nın 12 Ağustos tarihli global tahıl raporuna nazaran üretimin azalması nedeniyle Rus buğdayının fiyatı ton başına 29 dolar arttı. Bakanlığın Mayıs’ta açıkladığı iddialarına nazaran Rusya’nın üretiminin geçtiğimiz yıla nazaran yüzde 9 azalması bekleniyor.
ABD Tarım Bakanlığı’nın dünyanın en büyük buğday üreticileri olan Kanada ve Rusya’nın buğday üretimine ait iddialarını düşürmesi ve global stok ve ticaret kestirimlerini aşağı çekmesi sonrası global borsalarda buğday vadeli süreçleri bu hafta yükseldi. Varsayımlara nazaran global hububat rezervleri de 5 yılın en düşüğüne gerileyebilir.
FİYATLAR SOFRAYA YANSIYACAK
Buğdayda arz meselesinin yaşanması ve fiyatların artması, makarna ve ekmek üzere temel besinlerin da fiyatlarının artmasına sebep oluyor. TÜİK’in enflasyon sepetindeki ortalama fiyatlara nazaran buğday Temmuz ayında geçtiğimiz yılın birebir devrine nazaran yüzde 23,53 artış gösterdi.
Birebir periyotta bulgurdaki yıllık artış yüzde 21, ekmekteki yıllık artış yüzde 26 ve makarnadaki artış yüzde 18,4 oldu. Böylelikle bulgur ve ekmek fiyatlarındaki artış enflasyonu sollamış oldu.
Tahıl eserlerinin hasatlarının tamamlanması ve 2021’in rekolte ve ithalat tablosunun tamamlanmasının akabinde besin fiyatlarının daha da yükseleceği varsayım ediliyor.
Yazının Kaynağına Buradan Ulaşabilirsiniz
Para Tahlil
