Amerika’da aşı olanların sayısının artmasıyla iktisatta daha olumlu bir hava görüldüğünü söyleyen makro stratejist Balı Fırat Ekin, lakin işsizlik maaşı alan bireylerin çalışmamayı tercih etmesiyle, birçok küçük işletmenin çalışacak eleman bulmakta sorun yaşadığını söyledi. İşsizlik maaşı alan bireylerin çalışmamaya alıştığına dikkat çeken Ekin, birçok eyalette bu mevzuda sorunun sürdüğünü belirtti. Corona salgını devrinde yaygınlaşan uzaktan çalışma şartlarının rahatlığı nedeniyle birçok çalışanın ofise dönmek istemediğini de ekleyen Ekin, bu şahısların dönmek zorunda kalmaları halinde işten ayrılmayı tercih ettiklerini lisana getirdi.
Balı Fırat Ekin, Corona virüsü salgınının neden olduğu değişikliklerden birinin de Amerika’da birçok büyük banka ve finansal kuruluşunun operasyonlarını New York eyaleti dışına taşıması olduğunu, bu nedenle de Florida ve Teksas’a ilginin arttığını söyledi.
Corona virüsü salgınının değiştirdiği şeylerden birisinin de piyasa oyuncularının artması olduğuna işaret eden Ekin, “Bireysel yatırımcının çok büyük sayılarla pay senedi piyasalarına, kripto piyasalarına girip sanal bir balon oluşturması, bence bu COVID salgınının en büyük tesirlerinden birisi. Buna örnek vermek istersek; Robin Hood dediğimiz, kurulsuz pay aldığınız bir uygulama var. Burada 5 milyon kullanıcı varken, şu anda nerdeyse 20 milyona yakın kullanıcısı var. Bu giren paralar piyasaları belirli bir biçimde yükseltti. Tıpkı formda kripto para ünitelerinde de spekülasyonları arttırdı. Yani çok değişik ölçüde, daha evvel hiçbir vakit pay senedi piyasalarına yatırım yapmamış beşerler bu piyasalara girdiler. Doğal bu tip şeylerin sonu da çok çok iyi bitmiyor” diye konuştu.
“Amerikalılar’ın yüzde 20’si işsiz”
“Corona virüsü salgınının finansal piyasalardaki spekülasyonu çok aşırı derecede arttırdığını söyleyebilirim. Ve daha evvelki örneklere bakarak, 1999, 2000, 2007, 2008 ve artık bu periyottan sonra olacak, yeniden borsa yatırımcısının yahut kriptolara yatırım yapan insanların canı bayağı yanacak. Yani o yüzden bizi çok değişik günler bekliyor. Ve bono piyasalarında olan bu hareketlerin de geri dönüşünün yani çok alengirli, çok kompleks olacağını düşünüyorum” değerlendirmesinde bulunan Balı Fırat Ekin, “Özellikle sonbahar aylarından itibaren şayet delta varyantı artmazsa yahut COVID artmazsa önemli ölçüde istihdamın güzelleşeceğini düşünüyorum. Şu anda Amerika’daki işsizlik oranı yüzde 5,8 gözüküyor. Ancak alışılmış burada şunu da hiçbir vakit konuşmuyoruz. U-5 ve U-6 dediğimiz sayılar da var. U-5 ve U-6’daki beşerler işsizlik bilgilerine girmiyorlar. Onları da eklediğimiz vakit aslında Amerikalılar’ın yüzde 20’si işsiz. Bunu da göz önüne almamız gerekiyor” dedi.
Ekin, “COVID sürecinde güçlü olan daha varlıklı oldu lakin birçok insan da bankada biriktirdiği paraları harcamak zorunda kaldı. Dert çekmek zorunda kaldı. Günü kurtaran yaklaşık yüzde 50 seviyesinde bir Amerikan nüfusu var. Yani bir sonraki maaşa kesinlikle bağlı olan. O yüzden dediğim üzere biraz daha güç periyotlar bizi bekliyor diyebilirim açıkçası. Kısa müddette iktisatta bir düzgünleşme görecek olsak dahi” diyen Ekin, Çin’in bilhassa Amerika borsalarında süreç gören paylarına karışmasının piyasalarda sert düşüşe neden olduğunu söyledi ve “Çin’in 10 yıllık faizleri geçen yıl Ağustos’tan bu yana yüzde 3’ün altına düştü. Bu büsbütün Çin iktisadında bir yavaşlamaya da delalet ediyor olabilir. Rezerv oranlarını, bankalardaki rezerv oranını düşürüyorlar şu anda, ekonomiyi canlandırmak istiyorlar. Çin’de bir yavaşlama kelam konusu. Çin bankalarına baktığımız vakit geri gelmeyen kredilerin çok fazla ölçüde olduğunu da görüyoruz. Bu nedenle Çin tarafından gelecek riskler var şu anda” hatırlatmasında bulundu.
Bono fazilerinin de çok derecede düştüğüne değinen Balı Fırat Ekin, “Amerikan on yıllıkları şu anda 1,29- 1,30’larda 10 yıllık faizler. Olağan bir sürü insanın da bu alım satımlarda canı yandı. Onu da söylemek lazım. Piyasa çıkıyor üzere gözüküyor fakat aslında bir sürü bölüm zayıf. Yani piyasayı götüren yalnızca 5 tane pay var. Amazon, Apple, Facebook, Google Microsoft. Bunların biri çok derecede yukarda olduğu vakit piyasa üstte kalmış üzere görünür lakin dal bazında finansal kesimde yahut daha öteki bölümlerde çok iyi performanslar göremiyoruz. Yani payların yarısından fazlası aşağıda olsa dahi piyasa üstte kapanabiliyor. Çok fazla deneyimsiz insanın piyasada olması birçok kişinin canının yanacağını gösteriyor. Onun dışında Amerika üzere regülasyonların çok çok değerli olduğu bir ülkede ben bu türlü neredeyse binlerce kripto paraya nasıl müsaade verildiğini anlamıyorum. Blockchain teknolojisi çok değerli fakat hiçbir yerde bir regülasyon yok” halinde konuştu.
VOA
Para Tahlil
