Covid-19 salgını başladığından bu yana ucuz ve bol krediyi teşvik eden hükümet, Cuma günü U-dönüşü yaptı. BDDK, tüketici kredilerinde vadeyi 60 aydan 26’ya azalttı. BDDK’yı ürküten tablo kredilerin haftalık %0.7, yıllık bazda ise %31 genişlemesi oldu.
TCMB’nin hala yapmakta olduğu “arka kapıdan” faiz artırımları sayesinde, kurumsal kredilerde furyanın kısmen önü alınmıştı. Ancak tüketici kredileri faizlerdeki artışa rağmen, hala yıllık %117 üzere akılalmaz ve akıl-dışı bir tempoda büyüyordu.
Tüketici kredilerinin ithalatta artışa neden olduğu görüşü vadelerin kısaltılmasında değerli bir öge. Lakin, vatandaşın kredileri ödeyecek mali gücü olmadığı tasaları da kararda tesirli bir rol oynamış olabilir.
2 Eylül’de sitemizde yer alan SOZCU kaynaklı haberde, geçim düşüncesinin birinci izleri görülmüştü:
“Asgari fiyatın altın ve döviz karşısında süratle erimesi ile iyice zora düşen vatandaşlar, peşin fiyatına taksitle satın aldığı elektronik eşyaları halk ortasında bit pazarı olarak bilinen Mersin’deki Zafer Çarşısı’nda yarı fiyatına spotçulara satıyor.
Spotçular ise satın alan kişinin üzerine faturası ve garanti evrakı bulunan eşyaları mağazalardan çok daha ucuza diğerlerine satıyor. İsminin yazılmaması koşulu ile konuşmayı kabul eden bir esnaf, evvelce haftada 2 eser gelirken, son günlerde 10 kat artış yaşandığına dikkat çekti”.
Tüketici kredilerinde vadeyi kısaltmak furyayı vaktinde mahzurlar mi? Şayet aşağıdaki ivme grafiğine bakarsak, bunun kolay olmadığını görüyoruz. Vade kısalsa da, faizler hala hayli düşük.
Yeniden Cuma günü sitemizde yer alan Bizim Menkul Değerler kaynaklı habere nazaran, tüketici kredilerinde faizler şöyle seyrediyor:
“TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise tıpkı haftada bir evvelki haftaya nazaran 147 baz puan düşüşle %12,23 oldu. TL bazlı konut kredi faizleri 165 baz puan yükselişle %13,31; taşıt kredi faizleri 22 baz puan artışla %15,60 ve gereksinim kredi faizleri 32 baz puan artışla %18,06 oldu”.
Gereksinim kredileri dışında GERÇEK faizlerin epeyce düşük olduğu gözleniyor. Tahminen de turizm döneminin kapanmasıyla iktisatta yaşanacak doğal soğuma tüketici kredisi furyasını da zaten söndürürdü. Lakin, kredilerin bir kısmının da eninde-sonunda döviz piyasasına aktığını kaydedelim. Kredili satış yapan esnaf ve perakendeci, cirosunu dövize depo edebilir.
BDDK, ilerleyen günlerde kredileri frenleyici yeni tedbirler alabilir. Bunlardan birincisi Varlık Rasyosu’nun tüketici kredilerini cezalandırıcı istikamette revize edilmesi. Tüm krediler, yahut yalnızca tüketici kredilerinde bankaların takipteki alacakları için sermaye blokajı manasında cezalandırılması da gündeme gelebilir.
Bunlar iç talebe sert bir darbe vuracak. Aslında, TCMB’nin resmen faiz artırımına giderek, GERÇEK faizleri yükseltmesi, bu dolaylı tedbirlere kıyasla daha tesirli ve daha az acılı olurdu. Çünük artıya geçen GERÇEK faizler, vatandaşı tüketimden tasarrufa, ve tasarrufta da gerçek varlıklar, altın ve döviz yerine TL’ye yönlendirebilirdi.
Lakin ne demişler? “Geç olsun da, güç olmasın”
Kredi mevduat faizleri yükselişte…
Kerim Rota Yazdı: “Barış ve Sinem’in orta direk olma hayali..”
Oxford Economics: ‘Türkiye Arjantin yolunda’
Teknoloji eserlerine korona zammı!
Para Tahlil
