KPMG’nin Türkiye ve dünya iktisadında makro gelişmeleri değerlendirdiği Bakış’a nazaran; 2021, aşılama sürecindeki süratli ilerleme ile beklentilerin süratle toparlandığı bir yıl oluyor. Global iktisattaki düzgünleşme ve pandemi tedbirlerinin gevşetilmesi Türkiye için de olumlu bir görünüm yaratıyor.
KPMG Türkiye’nin hazırladığı Bakış, 2021’de global iktisat ve Türkiye iktisadından yansıyan görünümü pahalandırıyor. Bakış’a nazaran, 2021’e dair beklentiler aşılama sürecindeki düzgünleşme paralelinde güçleniyor. Bu noktada yeni varyantların gelişi süreci olumsuz etkileme kapasitesine sahip olsa da topyekûn bir kapanma süreci beklenmiyor. Öncü göstergelerde güçlü toparlanma süreci, beklentileri desteklemeye devam ediyor. Global iktisadın yüzde 6 civarında büyümesi beklenirken PMI endekslerinde kırılan rekorlar ve global imalat ve ticaret hacimlerindeki artışlar bu beklentilerin gerçekleşme mümkünlüğünü artırıyor. Türk Lirası’nda yaşanandeğer kaybı enflasyonist baskıyı daha da artırırken 2020’nin ana gündem unsurlarından olan döviz rezervlerinde görece olumlu bir seyir izleniyor.
Bakış’ta öne çıkan başlıklar şöyle:
–
– Makroekonomik görünüm, en berbatın büsbütün geride kaldığına işaret etse de bölgesel ayrışmalar devam ediyor. İktisatların birden fazla 2021 sonu prestijiyle pandemi öncesi büyüklüklere erişecek olsa da Arjantin ve Güney Afrika üzere gelişen ekonomilerde hasarın onarılmasının 2025’i bulabileceği söz ediliyor.
– Pandemi devrinde devreye alınan genişletici mali siyasetler ve atılan para siyaseti adımları kısa vadede enflasyonist baskı yaratmaya devam ediyor. Piyasalar ile merkez para otoritelerinin net bir biçimde ayrıştığı günümüzde enflasyonun süreksiz mi kalıcı mı olacağı ana soru işareti olmaya devam ediyor.
– Pandemi şokunun geride kalması, talebin yine olağanlaşması ve şirketlerin adaptasyon sürecindeki muvaffakiyetleri imalat bölümünde de öncü bilgilerin süratle toparlanmasını sağladı. Hem hizmetler hem de imalat PMI endeksleri 12 aydır büyüme bölgesinde seyretmeye devam ediyor.
– Pandemi devrinde yıllık bazda yüzde 15’in üzerinde daralan global ticaret, son datalara nazaran yıllık yüzde 25 düzeyinde büyüdü. Global ticaret hacmi, Mayıs 2020’den Mayıs 2021’e kadar aylık bazda her ay büyümeyi başardı.
– Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), 2021 yılında yakalanacak global ticaret hacminin pandemi devrindeki taban düzeyin yüzde 16 üzerinde olmasını bekliyor.
– Büyük merkez bankalarının pandemi devrinde benimsedikleri çok genişletici para siyasetleri sürdürülüyor. Ekonomilerde yaşanan güçlü toparlanma, likidite bolluğu sebebiyle enflasyon beklentilerini artırsa da merkez bankası idareleri bu durumun süreksiz olduğu kanısında. Bilhassa gelişen ekonomileri sarsabilecek ani bir mali sıkılaşma süreci ise gündemde yok.
Avrupa’da toparlanma sürüyor
– Pandemi devrinde her üyesi daralan Avrupa toparlanmaya devam ediyor. Birlik genelinde enflasyona dair yükseliş beklentileri global görünümle paralel. AB, genelinde 2021 yılı birinci çeyrek büyümesi yüzde -0,1 olarak açıklanırken küme içindeki en süratli büyümelerden biri pandemi tesirlerini üzerinden geç atabilen Yunanistan’dan geldi. Bu periyotta Almanya yüzde 1,8, İspanya yüzde 0,4 ve Fransa yüzde 0,1 daraldı.
– Gelişen ülke (EM) ekonomilerinde toparlanma dalgalı bir seyir izliyor. Ekonomik manada 2020 yılının ikinci yarısındaki derin daralmalar yerini daha istikrarlı bir seyre bırakırken para piyasalarında oluşan riskler görünümü bozuyor.
– Gelişen ülkeler içinde 2020 yılını yalnızca Çin ve Türkiye büyümeyle kapatmıştı. 2021’in birinci çeyreğinde Hindistan ve Brezilya’da olumlu büyüme izlense de Güney Afrika ve Rusya üzere ülkelerde büyüme hala negatifte. OECD’nin tahlillerine nazaran Arjantin ve Güney Afrika’nın pandemi öncesi periyoda dönüşü başka ülkelerden hayli geç olacak.
– 2021 yılının birinci çeyreğinde yıllık bazda yüzde 7 büyüyen Türkiye iktisadında çeyrekten çeyreğe büyüme ise yüzde 1,7 olarak gerçekleşti. 2021 yılının ikinci çeyreğinde baz tesiri kaynaklı olarak yüzde 25 civarında büyümesi beklenen iktisatta yıllık büyümenin yüzde 6 civarında gerçekleşmesi bekleniyor.
– 2021’in birinci çeyreğindeki büyüme kompozisyonuna bakıldığında bilgi ve bağlantı faaliyetlerinin yüzde 18,1, endüstrinin yüzde 11,7, tarımın ise yüzde 7,5 büyüdüğü görülüyor. Hizmetler dalının yüzde 5,9 oranında büyüdüğü bu devirde kamu idaresi, eğitim, insan sıhhati ve toplumsal hizmet faaliyetlerinin yüzde 3,7, finans ve sigorta faaliyetlerinin yüzde 2,9, inşaatın yüzde 2,8, gayrimenkul faaliyetlerinin ise yüzde 2,4 büyüdüğü görüldü.
Enflasyonla çaba devam ediyor
– TCMB tarafından beklenen enflasyon hem piyasa beklentileri hem de mevcut görünümden ayrışmaya devam ediyor. Haziran sonu prestijiyle yüzde 17,5 olan TÜFE’de yıl sonu piyasa beklentileri yüzde 14-15 bandında seyrediyor. Merkez Bankası’nın mevcut enflasyon beklentisi ise yüzde 12,1 düzeyinde.
– TCMB idaresinde 5 yılda yaşanan 4 değişim, piyasaların ikna edilmesini güçleştiriyor.
– 2020 yılında üst üste bedel kaybı rekorlarını yaşayan TL’nin performansı 2021’de de olumsuz seyrediyor. Temmuz 2021 prestijiyle sepet bazında yüzde 12’nin üzerinde bedel kaybeden TL’nin performansı hem satın alma gücü hem de enflasyon üzerindeki olumsuz tesirlerin ana kaynağı.
İstihdamda toparlanma için vakit var
– Pandemi şartlarının tetiklediği yatırım iştahındaki azalma, lokal makroekonomik görünüm sebebiyle de güçleniyor. Yılın birinci beş ayında yalnızca 1,6 milyar USD olarak ölçülen direkt yabancı yatırım hacmi, bir evvelki yılın tıpkı devrine kıyasla 1,1 milyar USD daha düşük.
– İstihdam piyasasındaki uzun soluklu olumsuz görünüm devam ediyor. 32 milyonun üzerindeki toplam işgücünün 4,2 milyonluk kısmı işsiz. 2018 sonundan bu yana yüzde 24-26 bandında seyreden genç nüfusta işsizlik oranı ise uzun periyodik sabit seyrini sürdürüyor. Bunun yanında istihdam ve işgücüne iştirak oranları da 5 yıllık ortalamaların altında seyretmeye devam ediyor.
Para Tahlil
