Bir garip TL öyküsü: Neyi farklı yapıyoruz ki farklı sonuç bekliyoruz?
Bitkisel hayatta misali, yaklaşık 6-7 hafta boyunca 6,85 düzeyinde yatay bir seyir izleyen USD/TRY kuru, uyanarak adeta göğü deldi.
Bayram öncesi, kur cephesinde başlayan ruhsal 7 düzeyine gerçek üst istikametli kıpırdanma, bayram sonraki birinci işi günü, Londra’da TL kıtlığı ile %1,050 düzeyine çıkan gecelik faizler ile 6,90 düzeylerine kadar gerilemesi akabinde dün 7,31 düzeyine kadar yükselerek tarihi doruğunu bir adım daha üst taşıdı.
İşin üzücü tarafı, ABD Doları’nın global çapta itilip kakıldığı bir devirde (dolar endeksi son 28 ayın en düşük seviyesinde) bizim paramızın dolar karşısında tarihin en düşük düzeyine geriliyor!
Sanki, tüm dünya, önüne ardına bakmadan dolar satarak pay senedi, değerli metal ve hatta kripto paraları alırken, neden bir tek Türk Lirası satılıyor?
Birinci evvel çok uzaklara gitmeyelim. İçeride, yurtiçi yerleşiklerin döviz tevdiat hesaplarının tüm vakitlerin tepesinde olduğunu hatırlayalım. Bunun ismi dolarizasyon, yani mahallî paradan kaçış. Sebebi? Bir, inanç eksikliği, iki, negatif gerçek getiriye sahip Türk Lirası.
Dışarıda ise son devirde yapılan sık ve ani değişiklikler nedeniyle yabancı yatırımcıda yaşanan itimat erozyonun tetiklediği TL varlıklardan bitmek bilmeyen kaçışa, ısınan iktisat nedeniyle artan cari süreçler açığının da yarattığı gerçek döviz talebi eklenince, sonuç pek de şaşırtan olmadı.
En değerli ise, rezervlerde yaşanan erime. TCMB’nin 2013’de 115 milyar dolar ile tepe yapan brüt döviz rezervleri, dün 46,7 milyar dolar ile son 15 yılın tabanına geriledi. Son 1 haftada 4,3 milyar dolar rezerv kaybı yaşanırken, yılbaşına nazaran kayıp ise yaklaşık 35 milyar dolar oldu (bakınız grafik).
TCMB’nin rezervlerinde erime yetmezmiş üzere, devreye bu sefer de kamu bankaları döviz satarak (açık konum vererek) yetişmeye çalıştığını haftalardır yazıyoruz. BDDK datalarına nazaran, 24 Temmuz ile biten haftada, kamu bankalarının Yabancı Para Net Genel 10,2 milyar dolar ile rekor düzeye yükseldi (mevzuata nazaran verilebilecek azami açık 8 milyar dolar) yani yasal özkaynakların %20’si ile çizilen kırmızı çizgi de aşılmış.
Kurun 6,85 düzeyinden 7,30’a 1 haftada geldiği düşünülürse, 10,2 milyar dolar açık durumun kamu bankalarını bilançosunda yaratacağı kambiyo ziyanını varın siz hesaplamaya çalışın!
TCMB rezervlerinde yaşanan gözle görülür aşınmaya ilaveten, kırmızıya dayanan kamu bankalarının müdahale gücü, daha kolay bir anlatımla elimizin ne kadar zayıfladığının artık görülmesi ve mevcut tablonun sürdürülebilir olmadığı istikametinde artan korkular, dün yaşanan TL varlıklarda erimenin ana nedenidir.
Üstte sıraladığımız temel nedenlerin en azından birkaçı düzeltilmedikçe, piyasaların istikrara kavuşmasının sıkıntı olabileceğini düşünyoruz. Gündemimiz uzunca bir müddet yurtdışından yurtiçine dönecektir.
Hayli volatil ve yıpratıcı geçen dünkü günde, fiyat fonksiyonel vazifesini yitirirken, alım satım kotasyon makası önemli bir halde açıldı; alternatif piyasalar ise satış baskısına boyun eğdi. USD/TRY kurunun 7,30 seviyesin aşarak rekor kırması ile BİST100 endeksi günü %5,3 kayıpla tamamladı. Faizler cephesinde genele yayılan bir yükseliş eğilimi hakim. Tutun mevduat faizinden, tahvil faizine, swap faizinden kredi faizine kadar! Bu eğilim ilerleyen günlerde de devam edecek üzere görünüyor.
Oynaklığın TL cephesinde dün hayli yükselmesine paralel, TCMB’den akşam üzeri birinci açıklama geldi. Piyasalara verilen likiditenin adım adım geri çekileceğini belirten TCMB, “elindeki bütün araçları piyasalardaki çok oynaklığın azaltılması doğrultusunda kullanacaktır” ibaresi ile de destekledi.
Deneyim der ki, bu açıklama, faiz artışına giden yolda birinci durak noktasıdır. Bundan sonraki evrelerde, piyasanın da fiyat kanalı üzerinden TCMB’yi daha da sıkıştıracağını, TCMB’nin ise, birinci evvel faiz koridorları ile, ardından geç likidite penceresi ile ince ayar yaparak, nihayetinde ise ‘aspirin’ tedavisini bırakıp, birinci doz ‘antibiyotik’ ile faiz artırımına gideceğini düşünüyoruz.
Sonuçta, her merkez bankasının muhtemel bir savaşta devreye sokacağı iki güçlü silahı var. Birincisi rezervler ki ordaki tabloyu üstte anlattım. Devamında ise faiz. Bir de üçüncü ve dördüncü alternatifler var ki çok tercih edilmiyor. Kuru, kendi istikrar noktasını bulana kadar rahat bırakmak. Yapılan çalışmalarda, TL için istikrar kuru düzeyinin 7,50 olduğu ortaya çıkarken, en korkutucu senaryo ise sermaye denetimleri (bakınız grafik).
Kuvvetle beklenen, TCMB’nin yavaş yavaş birinci doz antibiyotik ile faiz artırmaya başlayacağı, lakin bunun piyasalarca kâfi görülmeyeceği, ardından ise ‘piyasaların önüne geçecek’ bir faiz artırımı ile (şiddetli bir doz) ‘yatırımcıları ikna edecek’ bir faiz seviyesi ile kur üzerindeki baskı alınacaktır (bakınız grafik).
Tarih tekerrürden ibarettir misali, Ocak 2014 bir gece yarısı yapılan harika PPK toplantısında 1 haftalık repo faizi %4,5’ten %10’a çıkarılmıştı. Ağustos 2018’de ise finansal türbülansa faiz artırımı sinyali ile karşılık verildi ve 13 Eylül’deki toplantıda siyaset faizi %17,75’ten %24’e yükseltilmişti.
Şu anda iki yıllık tahvilin getirisi, neredeyse son 4 ayda 400 baz puan yükselerek %12,20 düzeyine kadara geldi. TCMB’nin siyaset faizinin %8,25 olduğu düşünülürse, piyasalar 400 baz puan seviyesinde bir faiz artırımını fiyatladığını düşünüyoruz (bakınız grafik).
Yurtdışı piyasalarda ise iyimserliğin son hız devam ettiğini görüyoruz. Zayıf dolar argümanına paralel değerli metallerde parabolik yükseliş devam ederken, dolar endeksi ise değerli takviye düzeylerinde tutunmaya devam ediyor.
Haftabaşı yazdığımız raporda, kapsamlı bir düzeltme için yerin her geçen gün daha da pekiştiğini görüyoruz. Dolar zayıflığını avantaja çevirmek için birinci evvel sterlin kısa durumlarımızı artırarak piyasanın adım adım aykırı tarafına geçmeye devam ediyoruz.
Bugün, günün ikinci yarısında ABD’de açıklanacak resmi istihdam raporu günün en değerli gündem unsuru olarak takip edilecektir.
USD/TRY – daha iyi olmadan evvel işler daha da berbatlaşacak
USDTRY kurunda, IIF raporlarına nazaran TL açısından fair value (makul değer) 7,50 düzeyi olarak hesaplanıyor. Teknik bir bakış açısı ile, yukarda 7,50-7,77 bölgesine varan bir yükseliş eğilimi bizleri çok da şaşırtmayacaktır.
TCMB rezervleri ile USD/TRY ortasında önemli bir korelasyon var
TCMB’nin brüt döviz rezervleri, son yıllarda daima gerileyerek 46,7 milyar dolara düzeyine kadar geldi. Tepe düzey 2013 yılında 115 milyar dolar idi. Yaşanan rezerv kaybı, kuru tutmanın aslı maliyeti, gelinen noktada daha yüksek bir kur düzeyi ile karşı karşıya da kalmamıza neden oldu!
2 yıllık tahvil faizi, faiz artırımını fiyatlıyor
BDDK’nın etkin rasyosunu devreye sokması ile Nisan başında yaşanan tahvil faizlerindeki gerilemenin tümü son 1 ayda geri alındı. %8 bileşik düzeyi kadar gerileyen 2 yıllık tahvilin bileşik faizi, dün %12,26 ile günü kapattı. TCMB’nin siyaset faizinin %8,25 olduğu düşünülürse, gelinen noktada piyasalar 400 baz puan faiz artırımı fiyatladıklarını düşünüyoruz.
TCMB’nin yüklü ortalama fonlama faizi artacak!
TCMB’nin yüklü ortalama fonlama maliyeti (piyasaları fonladığı yüklü ortalama faiz) 2 yıllık gösterge tahvilin altında kalması kıymetli bir sinyal olarak okunmalıdır. Tıpkı 2018 yazında olduğu üzere, TCMB’nin tesirli bir sonuç alması için, yüklü ortalama fonlama faizinin, 2 yıllık tahvil faizinin düzeyine hatta ötesine çıkarması gerekiyor.
Emre Değirmencioğlu (@emredegirmenci5)
Küme Müdürü – Group Manager
Hazine Kısmı – Treasury Department
YASAL IHTAR
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy idare şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri ortasında imzalanacak yatırım danışmanlığı kontratı çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların şahsî görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, yalnızca burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
Kıbrıs İktisat Bankası
Para Tahlil