Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) zarurî karşılıklarda bir değişikliğe gitti. Yabancı Para cinsinden yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zarurî karşılık oranları her vadede 2% arttırıldı. ROM (rezerv opsiyon mekanizması) altında Türk Lirası cinsinden yükümlülüklerin mecburî karşılıklarının döviz cinsinden tesis edilme imkanı azaltıldı ve Türk Lirası cinsinden yükümlülüklerin mecburî karşılıkları için ise yeni bir uygulama devreye sokuldu. Yapılan her bir atağın farklı nedenleri, tesirleri kelam konusu. Yalnız Türk Lirası zarurî karşılıklar için olan bu yeni uygulama en çok ilgi gören değişiklik durumunda olmakla bir arada bu yazımızın içeriğinin de ana konusu olacak. Pekala bu yeni uygulama tam olarak nedir? Dilerseniz öncelikle mecburî karşılıklar ne manaya gelmekte, ondan başlayalım.
Artık gelelim yeni uygulamaya…
25 Haziran 2021 tarihi baz alınarak hesaplanan toplam yabancı para ve Türk Lirası mevduatlar göz önünde bulundurularak, zarurî karşılık yükümlülük periyodu başlangıcı olan 19 Temmuz 2021 tarihinden itibaren ilgili bilgiler raporlanmaya başlanacak. Bu ilgili bilgiler kabaca şunlardır: mecburî karşılıklara tabi yükümlülüklerin hesaplandığı tarihte olan toplam yabancı para mevduatın toplam mevduata oranı “GÖSTERGE 1”; 25 Haziran 2021 tarihinden başlayarak ilgili zarurî karşılık yükümlülük tarihine kadar olan yabancı para mevduat hesabından vadeli Türk Lirası hesabına dönen ve Türk Lirası hesabında kalmaya devam eden mevduat ölçüsünün 25 Haziran 2021 tarihinde mevcut olan toplam yabancı para mevduat fiyatına olan oranı “GÖSTERGE 2”.
-25 Haziran 2021 tarihli datalar baz alınarak, ilgili zarurî karşılık yükümlülük tarihine kadar yabancı para mevduattan vadeli Türk Lirası mevduatına dönen ve Türk Lirası mevduatta kalmaya devam eden meblağlar 19 Temmuz’dan itibaren mecburî karşılıktan muaf olacaklar.
-Türk Lirası cinsinden olan mecburî karşılıklar, üstte mecburî karşılıklardan muaf tutulan mevduat yükümlülüklerine uygulanan en yüksek mecburî karşılık oranıyla çarpılacak ve çarpım sonucu elde edilen fiyata 19% faiz ödenecektir. Çarpım sonucu elde edilen meblağın, toplam Türk Lirası zarurî karşılık fiyatından çıkarılmasıyla elde edilen geriye kalan zarurî karşılık fiyatlarına, GÖSTERGE 1 ve GÖSTERGE 2’ye nazaran farklı faiz oranları ödenecektir.
(Katılım Fonları da birebir uygulamaya tabidir)
Kaynak: TCMB, Zarurî Karşılıklara Ait Basın Duyurusu
Merkez bankasının mecburî karşılık oranlarını arttırıp indirmesi ve zarurî karşılıklara ödenen faiz oranlarında bir değişikliğe gitmesi, genelde, maliyet kanalıyla kredi faiz oranlarında azalmaya yahut artışa yol açmaktadır. Yeni uygulamayla merkez bankası, yapacağı bu mecburî karşılık değişikliğiyle, bankaların kredi faizlerinden çok mevduat faizlerinde bir değişikliğe giderekten mecburî karşılık tesisi sonucu çıkan maliyetlerinde bir hafifleme imkanı sunmaktadır. Maksat, bankaların Türk Lirası cinsinden mevduata daha yüksek faiz vererek müşteriyi dövizden TL’ye çekip dolarizasyon döngüsünü kırmaktır. Müşterinin TL’ye geçmesiyle bir arada bankaların döviz durum açığının kapanması, hatta döviz durum fazlasının oluşması/artması kelam konusu olabilir. Bu türlü bir durumda, dövizde kayda bedel ölçüde konum almak istemeyen, döviz konum fazlası olan bir banka, piyasadan döviz satarak konum fazlasını kapayacak, kur ise bir ölçü gerileyecektir. Bu uygulamanın transfer düzeneği bu formda gerçekleşmektedir. Atılan bu yeni adımların nasıl bir tesirinin olacağını ileriki haftalarda göreceğiz.
Kaya Özyürek
Twitter: @financeplumber
Kaynak: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2021/DUY2021-27
Para Tahlil
