MB’nin faizde sadeleştirme adımı dövizin ateşini söndürmeye yetmedi. TL getirisi enflasyonun altında kalınca vatandaş dolar almayı sürdürdü, kur tekrar çıktı.
Ekonomi yönetiminde değişikliklerin akabinde verilen ıslahat bildirileri sonrası Merkez Bankası’nın faiz artırması piyasalarda olumlu beklenti oluşturdu.
Ekonomistler ise ‘Görünür ve örtülü faiz eşitlenmiş oldu’ değerlendirmesinde bulundu. Artış oranındaki yetersizliğin yanı sıra iktisat ve yargıda umulan yeni periyot adımların atılmaması da sadece faiz artışının yetersiz kalmasına yol açtı. Dolar tekrar 7.94 düzeylerini gördü.
DOLARA HAMLE HÂLÂ SÜRÜYOR
TL mevduatları da kuru artırdı. Ortalama 12.28 olan TL getirisi enflasyonun altında kalınca vatandaş dolardan vazgeçmedi. Yabancı para mevduatında artış devam etti.
Gelinen nokta, ıslahat telaffuzlarının gereği yerine getirilmeden sadece faizde artışla dövizin denetim altına alınamayacağını gösterdi. ‘Hükümet fakat öngörülebilirlik, şeffaflık, rasyonalite kriterlerinin gerisinde durursa rüzgâr olumlu tarafta değişir’ değerlendirmeleri yapıldı.
YALNIZ FAİZLE OLMUYOR
Merkez Bankası’nınsert faiz kararı sonrasında piyasalar olumlu havayı soludu. Ama, yüzde 15’lik siyaset faizi TL mevduatlarına yansımayınca döviz hesaplarında da artış devam etti. İktisat idaresindeki yaşanan değişimler ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ıslahat bildirileri kuru düşürdü. Ama yerli yatırımcı bu gerilemeyi bile fırsat görerek, döviz alımına devam etti.
İktisat idaresindeki değişiklikler, piyasa dostu iletiler ve yapılan atılımlar TL’ye kısa soluklu nefes aldırdı. Merkez Bankası idaresindeki değişiklik, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın istifası ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iktisat ıslahatı iletileri piyasa tarafından olumlu karşılandı ama, hala somut adımlar tam olarak atılmadı.
Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’ın birinci para siyaseti heyeti toplantısında 475 baz puanlık sert faiz artışı olumlu karşılandı. İktisat idaresindeki değişiklerle birlikte gevşemeye başlayan kur, faiz artışıyla hafif gerileme kaydetti. Lakin artış iştahını hâlâ koruyor. Piyasalar yalnızca faize bakmadı. Yeni Merkez Bankası lideri ve yeni Hazine ve Maliye Bakanı’nın şeffaflık açıklamaları tesirli oldu.
Bilhassa kur düşüşünde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni sayfa açma kelamları de etkiledi. Lakin açıklamaların akabinde somut adımların gelmemesi karşılıksız kalınca piyasalar yine sert reaksiyon vermeye başladı. Siyaset faizinin yüzde 15 düzeyine gelmesiyle birlikte, Merkez Bankası artık tek faizin odağa alınacağının iletisini verdi. Günlük fonlama faizi en son dün 14,96 düzeyine kadar çıktı.
Öte yandan bu yüzde 15’e ulaşan artış mevduatlara yansımayınca, yerlinin döviz alışı sürdü. Hatta yerli yatırımcı döviz tarafındaki bu düşüşü fırsat olarak değerlendirip, daha fazla alım yapmaya başladı. Temmuz aynın birinci haftasında yüzde 7,37 olan TL’nin mevduat faizi, çift haneye Ağustos ayının ikinci haftasında çıktı. Eylül ayında siyaset faizi 10,25’e ulaştığında mevduatlar çoktan yüzde 11’e yanaşmıştı. Ekim ayında siyasetin değişmemesine karşın 11,34 düzeyleri görüldü.
Artık işe yüzde 15’e ulaşan faiz karşısında TL mevduatları 12,28 düzeyine ulaşmış durumda. Ekonomistler de faiz artışının gerçekleşememesi haline oluşacak senaryoyu paylaştı.
“TCMB faiz artışı yapmasaydı finansal şartlar daha sıkılaşırdı” diyen ekonomistler durumu şöyle özetledi: “Kur ve risk primi artar, kredi-mevduat faiz farkı daha yükselirdi. Büyüğü, KOBİ’si herkes ziyan görürdü.
Acı reçete asıl o vakit içilirdi. TCMB’nin faiz artışı, sadeleşmesi olumlu ancak ileride ek sıkılaşmaya tekrar muhtaçlık olabilir. Siyaset faizini fiili faizin biraz üzerine çıkardı. Son yıllarda yüksek enflasyon yaşanıyor, yapışkanlık arttı (son 3 yıl ort ~ yüzde 15).
Açıklanan enflasyona itimat düştü. Kur ve maliyet artışları var (ÜFE ~ yüzde 18). Kredi artış eğilimi yavaşladı lakin kıymetli bir genişleme yaşandı (~ yüzde 25).
Devam eden tesirleri var. Risk primi dönüşüm beklentisiyle geriledi lakin hala emsal ülkelerin üzerinde (~375-400). Enflasyon eğilimi ve risk primi düşünüldüğünde siyaset faizi daha yüksek belirlenebilirdi (~yüzde 16 – yüzde 17). İleride sıkılaşma muhtaçlığı azalırdı, alan kazanılır, kredibilite daha artardı.”
PİYASALAR MÜSPET İLETİLERİN SOMUTLAŞMASINI BEKLİYOR
Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal’ın ise birinci iletisi “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası olarak temel emelimiz fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmektir. Fiyat istikrarı temel emeli doğrultusunda tüm siyaset araçları kararlılıkla kullanılacaktır.
Para siyasetinde, şeffaflık, hesap verebilirlik ve öngörülebilirlik unsurları çerçevesinde irtibat güçlendirilecektir. 19 Kasım 2020 tarihli Para Siyaseti Heyeti toplantısına kadar mevcut durum ve beklentiler gözden geçirilip, gelişmeler de yakından takip edilerek; oluşacak data ve değerlendirmeler ışığında gerekli siyaset kararları alınacaktır” olmuştu.
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Merkez Bankası’nın dün aldığı 4.75 puanlık faiz artırma kararını “Fiyat istikrarını sağlayacak siyasetleri ve araçları belirleme ve uygulama vazifesi Merkez Bankası’na aittir. Merkez Bankası, şeffaflığı ve öngörülebilirliği artırarak önümüzdeki devirde sade bir para siyaseti çerçevesi benimseyeceğini ilan etti’’ kelamlarıyla kıymetlendirdi.
Elvan başta finansal kurumlar olmak üzere ilgili tüm kurumların idari kapasitelerini güçlendirip, operasyonel yetkinliklerini artıracaklarını söyledi.
MESELELER YALNIZCA PARA SİYASETİYLE ÇÖZÜLMEZ
Sıkıntıları yalnızca piyasa dostu iletiler ve faiz artışıyla çözülmediği görülürken, ekonomistlerden de mevcut durumla ilgili paylaşımlar geldi.
Ekonomist Fatih Özatay “Sorunlar yalnızca para siyaseti (PP) ile çözülemez. Merkez Bankası’nın aldığı kararda yalnızca siyaset faizinden fonlama olumlu. Yüzde 15’lik faiz az.
Yüzde 12 enflasyon karşısında, en az yüzde 3 risk primi yüzde 1-2 gerçek faiz ile birlikte yüzde 16-17 düzeyleri gerekiyor. Lakin bu da tek başına tahlil değil. Rezervler nasıl eridi? Bunun karşılığı bilinmiyor. Bir açıklama getirilmeli. Yani şeffaflık lazım. Ayrıyeten vazifeden alınma da artık zorlaştırılmalı.”
DÖVİZDE ERİME İMAJI YOK
Lira sert faiz artışından evvel yıl başından bu yana yüzde 30’dan fazla kıymet kaybetti. Liradaki kayıp sonrasında isim döviz hesapları yine artışa geçti. 30 Ekim 2020 prestijiyle döviz hesapları 244.4 milyar dolara ulaştı. 3 Kasım prestijiyle hesaplar 246 milyar dolara ulaşırken, 18 Kasım haftasında 251 milyar dolara yaklaştı.
Siyaset faizindeki artışa karşın mevduat hesaplarının düşük oranlı kalması dövize olan talebi sürdürdü. Yüzde 12 olan mevduat faizleri karşısında enflasyonda yüzde 11,89 düzeyinde seyredince TL’den kaçış kaçınılmaz oldu.
TL’de ortalama mevduat faizi 12,28’e çıktı. Son Merkez Bankası faiz artışından sonra mevduat faizinde de artış oldu ama, bunun döviz mevduatlarında çözülmeye yol açacak bir gerçek getirisi hâlâ yok. 12,28 mevduat faizinden de stopaj kesintisi var.
KURDA YÜKSELİŞ İŞTAHI SÜRÜYOR
Dolar/TL kuru 6 Kasım’da 8.58’i aşarak rekor kırdı. Kurda yaşanan yükselişte TL tarafındaki göstergelerdeki bozulma ve artan kredi genişlemesinin yarattığı risklerle bir arada jeopolitik gelişmeler de tesirli oldu. Yıllık bazda yüzde 30 üzerinde kıymet kaybederek gelişen ülke paraları içinde en berbat performansı gösteren TL’deki kıymet kaybı iktisat cephesinde de acil kararlar alınmasına neden oldu.
TCMB Liderinin değiştirilmesi ve Hazine Bakanının istifası ile hareketlenen piyasalarda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ıslahat açıklamalarıyla hareketlilik giderek arttı. TL, rekor düşük düzeyden yüzde 10 toparladı ve dolar/TL kuru 2 hafta içinde 1 TL geriledi.
TCMB’nin piyasa beklentilerine uygun 425 baz puan faiz artışı yapması, faiz koridorunda sadeleşmeye gitmesi ve yalnızca siyaset faizi üzerinden fonlama yapılacağını açıklaması kıymetliydi Merkezin PPK metninde de enflasyon, rezervlerdeki düşüş, dolarizasyon ve kredi genişlemesinin yarattığı risklere dikkat çekmesi de merkezin bakış açısında da değişim olduğunu gösterdi.
Yurt içinde alınan karar ve uygulamalarla son iki haftayı yükselişle geçiren TL varlıklarda yeni haftada müspet seyir sürüyor. BİST 100 rekor yükselişlerine devam ediyor, CDS son 9 ayın en düşük düzeylerinde ve tahvil faizinde de gerileme sürüyor. Kur cephesinde ise bir ölçü yükseliş kelam konusu.
Geçtiğimiz haftayı 7.62 düzeyinde tamamlayan dolar kuru haftaya alıcılı başladı ve gün içinde 7,95 düzeyine çıktı. Günlük bazda yüzde 3 primlenen fiyat son saatte 7.80-7.85 aralığında süreç görüyor. EUR/TRY de yüzde 2,5 primle 9,45’e çıkmasının akabinde 9.30’un üzerinde süreç görüyor.
TL İLETİSİ KARŞILIK BULMADI
Merkez Bankası Lideri ve Hazine Bakanı istifası sonrasında geçtiğimiz haftalarda açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Acı reçete’ ve piyasa dostu bildirileri dikkat çekmişti.
Erdoğan “Gerekirse kimi acı ilaçları içmemiz gerektiğini biliyoruz. Türkiye’yi kur, faiz sarmalından çıkarmak gerekiyor. Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur. Yastık altı neyimiz varsa bunları kayıt altına almamız yeni bir ufuk sağlayacaktır. Yatırımcının itimadını kazanmak için her türlü adımı atacağız. Bunun için de gerekeni yapacağız.
Yeni devrin fırsatlarını pahalandırmak için üretim odaklı kuruluşları gereksinime yanıt verecek hale getireceğiz” dedi.
Öte yandan Erdoğan’ın Avrupa Birliği (AB) iletileri da dikkat çekti. Bir müddettir konuşmalarında iktisat ve hukukta ıslahat sinyali veren Erdoğan şunları aktarmıştı: “Avrupa Birliği’nden bize verdiği kelamları tutmasını, ayrımcılık yapmamasını, en azından ülkemize yönelik aleni düşmanlıklara alet olmamasını bekliyoruz. Kendimizi öteki yerlerde değil Avrupa’da görüyor, geleceğimizi Avrupa ile birlikte kurmayı tasavvur ediyoruz.”
Kaynak: karar.com
Para Tahlil
