Ankara’nın Ramazan bayramını da kapsayacak halde tam kapatma kararı almasını gerçek tarafta atılmış bir adım olarak görüyoruz. Nisan ortasında alınan kısmi kapanma tedbirlerinin sonuçlarının alınmaya başlandığı bir periyotta açıklanan tam kapanma kararı Türkiye’nin salgını denetim altına almak için ne kadar kararlı olduğunu gösteriyor.
Son günlerde sağlanan iyileşmeye karşın nüfusa nazaran düzeltilmiş yeni olay sayısında Uruguay’ın akabinde en makûs ülke pozisyonundayız. Ekonomik olarak entegre olduğumuz Avrupa ülkeleri Mart ayından itibaren devreye aldıkları kapanma tedbirleri sayesinde durumu denetim altına almaya başladı. Turizm mevsiminin yaklaştığı, ön rezervasyonların başladığı bir periyotta yarışta geri kalmamak için hadise sayılarını hızla 5 binin altına çekmeliyiz.
Oxford Üniversitesi tarafından geliştirilen endekslere nazaran, Nisan ortasında devreye giren kısmi kapanma sonrasında Türkiye salgına karşı en sert tedbirleri alan ülkeler ortasına girdi. Alınan tedbirlerin olay sayısını süratle aşağı çekeceğine inanıyoruz. Fakat kıymetli olan iyileşmenin kalıcı olmasını sağlamak.
Salgına karşı kalıcı bir zafer elde etmek için memleketler arası örneklerin bilimsel yollarla incelenmesi gerekiyor
Salgına karşı başarılı olan ülkeler neyi gerçek yapmış? Başarısız ülkeler nerede kusur yapıyor? Our World In Veri bilgilerini kullanarak yaptığımız çalışma, başarılı olan ülkelerin olay sayısı yükselirken önden yüklemeli olarak kapanma tedbirlerini artırdıklarını, olay sayıları düşerken ise geriden gelerek tedbirleri gevşettiklerini gösteriyor. İngiltere, İspanya ve İtalya bu mevzuda başarılı örnekler olarak gösterilebilir.
Kestirim edeceğiniz üzere, salgınla çabada en başarısız örnekler gelişmekte olan ülkelerden çıkıyor. Arjantin, Hindistan, Brezilya örnekleri salgın tırmanırken kapanma tedbiri alınmadığını, geç kalındığını yahut tedbirlerin yetersiz olduğunu gösteriyor. Türkiye 2020 yılında salgına karşı örnek gösterilecek kadar başarılı bir ülke. 2021 yılında karnemiz zayıf. Salgının Mart ayında Avrupa’da tırmanmaya başlamasına karşın Nisan ortasına kadar kapanmaya gitmedik. Lakin Nisan ortasından itibaren hakikat yola girdik. Hadise sayısı gerilerken erken açılmaya gitmezsek seneyi iyi bir karneyle bitirebiliriz.
ABD ve İngiltere 2021 yılında salgını denetim altına almakta en başarılı ülkeler. İki ülkenin ortak özelliği toplumu süratle aşılayabilmeleri. İngiltere bu avantajını, sert kapanma tedbirleri alarak ve bu tedbirlere uzun mühlet devam ederek destekliyor. Aşılama gücüne güvenen ABD daha az kapanıyor ve süratli açılıyor.
İspanya ve İtalya aşılamada geri kalıyorlar. Lakin izledikleri kapanma siyasetiyle salgını denetim altına almayı başarıyorlar. Fransa ise en makus gelişmiş ülke örneği. İkinci dalgaya karşı geç tedbir alıyor, erken gevşetiyor. Bunun bedelini Avrupa geneline nazaran yüksek hadise sayısıyla ödüyor.
Gelişmekte olan ülkelerde başarılı örnek olarak Polonya öne çıkıyor. İkinci dalga karşısında süratli tedbir alıyor. Hadise sayısı azalırken gevşemeye gitmiyor. Üçüncü dalga karşısında tedbirleri sonlu oranda artırıyor. Sürdürülebilir bir kapanma ile devam ediyor. Hadise sayısı tırmanırken tedbirleri gevşeten Arjantin ve Brezilya, sonlu ve gecikmeli tedbir alan Hindistan berbat örnekler.
Türkiye birinci ve ikinci dalga karşısında çabuk ve sert tedbirler alarak başarılı olan bir ülke. Üçüncü dalgada tıpkı kararlılığı gösteremiyoruz. Geç kalıyoruz. Nisan ortasında kusurumuzdan dönüp gerçek yola giriyoruz. Salgına karşı başarılı sağlandıkça geriden ve kademeli bir biçimde ekonomimiz açarsak kalıcı bir muvaffakiyet sağlayabiliriz.
Piyasa fiyatlamaları salgına karşı sağlanan muvaffakiyet ile borsa performansı ortasında yakın bir münasebet gösteriyor
Aşılama suratı yüksek olan ve iktisadını kısmen kapatan gelişmiş ülke borsaları sene başından beri %10’un üzerinde getiri sağlıyor. Aşıya erişimi sonlu olan ve iktisadını kapatmak için kâfi kaynağı olmayan gelişmekte olan ülkeler yükselişe hudutlu oranda katılabiliyor.
Türkiye maalesef sene başından beri en berbat performansı olan ülkeler ortasında. Salgının denetimden çıkması, iktisat siyasetlerdeki belirsizlik ve jeopolitik riskler negatif ayrışmamızın gerisindeki temel münasebetler. Salgına karşı attığımız adımlarla bu tablonun değişmeye başladığını görüyoruz. Umarız gerisi gelir.
FÖŞ yazdı: Kapanmanın ekonomik ve politik maliyeti
Hindistan’a bak, Türkiye’yi göreceksin
IMF: Türkiye, GSYİH oranla salgınla gayrete en az harcama yapan ülkelerden
Para Tahlil
